Patrick De Spiegelaere brengt de straat in beeld

De eerste in een reeks van vier tentoonstellingen die het Vlaams-Nederlands Huis deBuren tijdens de eerste helft van 2006 organiseert, is gewijd aan Patrick De Spiegelaere. In de bescheiden reeks 'Straat' vlakt de Oost-Vlaamse fotograaf de grenzen tussen de hoofdsteden van Europa weg. "Het is één grote stad."

Na Herman Selleslags is Patrick De Spiegelaere (Gent, 1961) de tweede fotograaf die bij deBuren mag tentoonstellen. De Spiegelaere studeerde foto, film en grafiek aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Hij werkte lange tijd als persfotograaf voor dag- en weekbladen (onder andere Knack, De Morgen en De Financieel Economische Tijd), maar doet het nu als freelancer, voornamelijk in de theater- en muziekwereld. Tijdens een opdracht voor de Belgische folk- en wereldmuziekgroep Oblomow in Lissabon kwam De Spiegelaere op het idee om de hoofdsteden van Europa te bundelen in één reeks. "Ik werkte hier in België aan een hels tempo, ik deed de ene opdracht na de andere. Ik zocht rust op en ben naar Athene gegaan. Daar kuierde ik door de straten en maakte er een paar foto's - mijn camera heb ik altijd bij me. Kort daarna zat ik in Rome. Het idee van de hoofdsteden begon dan al te sluimeren. Toen ik vorig jaar in opdracht van Gerry De Mol voor Oblomow foto's ging maken in Lissabon besefte ik dat ik ermee verder moest gaan."

Reizen is voor De Spiegelaere altijd een belangrijke bron van inspiratie geweest, maar het betekent ook onstappen aan de realiteit. "Het is een soort vlucht. Terwijl ik die steden bezoek ben ik zeer geconcentreerd bezig, maar er is een innerlijke rust die me wel aanstaat. Je hebt daar al de beslommeringen niet die je thuis hebt. Je doet gewoon je goesting en je wandelt rond, geleid door de wind. Ik ken de stad wel voor ik vertrek, ik weet welke de interessante plekjes zijn en welke niet. De Alfamawijk in Lissabon bijvoorbeeld vind ik veel mooier dan het nieuwe gedeelte."

Kijken
Op vraag van deBuren-directeur Dorian van der Brempt selecteerde De Spiegelaere 27 zwart-witte beelden die perfect aansluiten bij het opzet van het Vlaams-Nederlands Huis om de cultuur van de Lage Landen op de kaart van Europa te plaatsen. Straat is een fotoreeks zonder grote pretenties, de licht melancholische neerslag van quasi toevallige ontmoetingen van de fotograaf met wat zich afspeelt op het toneel van de straat. De Spiegelaere brengt niet de harde realiteit in beeld, maar de kleine details die het leven in de stad kleur geven. De schoonheid zit net in de kleine dingen. "Je moet het niet te ver gaan zoeken. Dit zijn pretentieloze foto's; het is gewoon kijken. Dat is de essentie van de fotografie: je moet je ogen opendoen en kijken. What you see is what you get."

Timing
De gedrevenheid om op het juiste ogenblik op de juiste plaats te staan heeft De Spiegelaere gemeen met fotoreuzen als Elliott Erwitt, André Kertész en Henri Cartier-Bresson. Ook De Spiegelaere gaat op zoek naar zijn 'moment décisif', de beslissende momentopname die de essentie van de situatie weergeeft. Met zijn beelden kan hij een fractie van de werkelijkheid bevriezen en aan de vergankelijkheid ontrukken. Dat wil niet zeggen dat alle foto's zich op een dienblaadje aanbieden. "De voorbereiding zit in mijn hoofd, maar timing is zeer belangrijk. Bij de foto van de man die boven de tramsporen zweeft in Lissabon heb ik wel een half uur gestaan en twee filmrolletjes vol geschoten. Ik vond dat beeld zo mooi met die put in de straat. Maar je voelt dat er iets ontbreekt. Het mist kracht. Ondertussen haastten heel wat zakenlui zich naar de binnenstad. En dan flitst die man voorbij die over de sporen springt en passen alle stukjes in elkaar. Je moet voor een groot stuk rekenen op het toeval." Wie goed oplet ziet overal plaatjes die kloppen. "Er gebeurt zoveel op straat. De mensen spelen een voor een mee in kleine theaterkes. Ze lopen rond en maken plots een prachtige compositie zonder het zelf te weten. Dat probeer ik te zien en vast te leggen."

Eén straat
Het verhaal dat achter Straat zit, is Europa, maar dan wel in de socio-geografische betekenis van het woord. In het universum van De Spiegelaere groeien de Europese hoofdsteden naar elkaar toe. "Alle foto's hebben als titel de naam van een straat en de stad waarin die zich bevindt. Dat creëert een soort eenheid. Ik denk er aan om zelfs de naam van de steden weg te laten. Zodat je één stad krijgt, met één gemeenschappelijke straat. Of je nu in Praag rondloopt, of in Parijs of in Rome, je komt overal op plekken terecht waarin mensen gekke dingen doen. Pas door de details achteraf kan je zien om welke stad het gaat. Europa is een groot woord, voor mij draait het om die ene grote stad. Die manifesteert zich binnen al die kleine entiteiten die een hoofdstad is. Ik kies er de hoofdsteden uit omdat die een apart karakter hebben, ze zijn kleine eilandjes binnen hun land. Een Parijzenaar bijvoorbeeld is geen Fransman." Kan je door die straatbeelden de polsslag van de stad voelen? "Ik denk het niet. Daarvoor ben ik er te kort. Je moet daar echt wel een paar jaar leven om dat te voelen. Ik maak portretten van mensen op een bepaald moment. Mijn foto's zijn tijdsdocumenten."

De laatste foto
Fotografie is voor De Spiegelaere geen job maar een levensstijl. De jacht op de ultieme foto gaat onverminderd voort. "Ik hoop dat het laatste beeld dat ik maak het perfecte beeld is. Een keer je zeker bent van een perfect beeld wil je al de andere foto's die daarna komen er aan toetsen. Er is altijd die twijfel. Mensen kunnen wel zeggen dat ze mijn foto's goed vinden, maar daar is mijn honger niet mee gestild. Ik moet dat zelf beseffen. Ik krijg wel bevestiging door deze tentoonstelling en nu weet ik dat daarmee moet verdergaan, maar je bent maar zo goed als je laatste foto die je gemaakt hebt. Je vergeet al de rest."

Ondertussen is De Spiegelaere nog niet in alle hoofdsteden geraakt. De tentoonstelling bij deBuren beschouwt hij als een soort try out. "Vóór mijn vijftigste wil ik alle hoofdsteden bundelen in een boek waarin de foto's allemaal door elkaar staan met enkel de vermelding van de straatnamen. In februari of maart ga ik naar Londen of Madrid. Het is echt aan het jeuken. Het moet af. Na deze tentoonstelling weet ik dat het juist zit."

:: Patrick De Spiegelaere, "Straat". Vlaams-Nederlands Huis deBuren, Leopoldstraat 6, 1000 Brussel - 02-212.19.30
data: 19 januari > 25 februari
tickets: gratis