Praat achteraf: Casanova anders bekeken

Gezien: Dadels & defecten van Cie Mannetje Blauw, vrijdag 4 februa­ri in Zinnema. Nog te zien op 18 maart (meer op info@mannetjeblauw.be en www.mannetjeblauw.be).

Er zal met amateurtheatermakers wel ongeveer hetzelfde aan de hand zijn als met recensenten: hun enthousiasme voor het theater is te groot om te volstaan met af en toe een avondje kijken hoe de professio­nele acteurs en regisseurs het ervan afbrengen. Ze willen er zelf ook iets mee te maken hebben, hun enthousiasme herbeleven en delen, en zelf een bijdrage leveren aan het theaterbedrijf.
Een belangrijk verschil is dat journalisten 'een medium' zijn, en dat ze de werkelijkheid waarvan ze getuige waren, bevattelijk, maar in essentie ongewijzigd moeten doorgeven en duiden. Voor de rest moeten ze hun bek houden. Terwijl amateurkunstenaars hun liefde voor theater tonen door zelf met een tekst op het podium te gaan staan. Hun is het daarom niet verboden om iets creatiefs toe te voegen aan wat hen inspireerde. Anders hadden ze evengoed recensent kunnen worden.

Ik neem aan dat het semiprofessionele gezelschap Cie Mannetje Blauw, dat bij Zinnema in Anderlecht resideert, het boek Een schitterend gebrek van de Nederlandse auteur Arthur Japin de moeite van het doorvertellen waard vond. Niet onterecht. Het boek is een fijnzinnige vertelling over de liefde tussen het meisje Lucia en Giacomo Casanova, die bij hun eerste ontmoeting respectievelijk veertien en zeventien jaar oud zijn, en dus onschuldig. Casanova en zijn eerste liefde beloven elkaar trouw, maar Lucia wacht uiteindelijk niet op zijn terugkeer en verdwijnt op een woelige zwerftocht van het mondaine Venetië naar de hoerenkasten van Amsterdam. Dat 'verraad', zo betoogt het boek, desillusioneert Casanova, die zo verwordt tot de rokkenjager waarmee zijn naam voor altijd verbonden is. Als de twee elkaar later opnieuw ontmoeten - Lucia is dan door de pokken onherkenbaar verminkt -, komt de ware toedracht van hun scheiding aan het licht, maar dan is het al te laat. Het cynisme van Casanova, die de liefde alleen nog benadert als een spel, zit zo diep dat Lucia alleen nog kan 'winnen' door zich van hem te bevrijden.

In deze benadering van de verhaalstof rond Casanova schuilt de originaliteit van Japins roman, en Cie Mannetje Blauw slaagt er ook in deze histoire d'amour, die voortdurend schakelt tussen suggestie en het expliciete, in een knappe spanningsboog naar de planken te verhuizen. Een hele prestatie van spelcoach Steven De Landsheer, muzikante Rachel Ponsonby, en vooral de actrices Isabelle Cuppens en Ellen Melis, die vlot en welbespraakt spelen. Hun inspanningen om alle registers open te trekken, ogen alleen een beetje gek wanneer de wat te jachtige mise-en-scène botst met de bedaarde en bedachtzame geestesgesteldheid die de vroegrijpe personages al snel ontwikkelen.

Dat de rollen gespeeld worden door twee vrouwen, die zelfs alternerend Casanova én Lucia gestalte geven, kan vreemd lijken, omdat het hier toch bij uitstek over de man-vrouwverhouding gaat. Maar waarom dan inderdaad niet meteen alle genderstereo­tiepen overboord gegooid? Ook Japin koos met Lucia overigens nadrukkelijk voor het vrouwelijke standpunt. Bovendien passen de dubbelrollen ook bij de (Venetiaanse) maskerade, en het spel van versluiering dat Japin exploiteert. Ik vermoed dat het publiek, dat in het semiprofessionele circuit vaak uit bekenden van de spelers bestaat, zijn aanwezigheid niet als een verplichte zit zal hebben ervaren.

De vraag is wel of het verrast werd door iets wat het boek van Japin niet had kunnen bieden, door de toegevoegde theatrale waarde. Pogingen om die te creëren hadden nog te veel weg van 'iets met de kostuums' of 'iets met het licht', terwijl de dramatische potentie van het achttiende-eeuwse Amsterdam en Venetië (nee! niet die carnavalsmaskers!), de gruwelijke pokken (slechts even voelbaar), de seksuele spanning (verwaterd tot wat choreografietjes) en de strijd tussen rede en gevoel zeker nog te weinig geëxploiteerd werden.