Stanley Kubrick: een ontluikend filmgenie

Stanley Kubrick draaide ocharme twaalf langspeelfilms op een halve eeuw tijd. Maar hoeveel zouden we opgeven voor één van zijn films? De volledige Vlaamse film voor 'A Clockwork Orange'? Een Chaplin of drie voor 'Dr Strangelove'? De helft van Spielbergs oeuvre voor 'Paths of Glory'? Flagey zet vijf vroege meesterwerken van het Brits-Amerikaanse filmwonder op de affiche.

Stanley Kubrick, dat is: de orgiescène in Eyes Wide Shut, de in het wilde weg schietende helikopterschutter in Full Metal Jacket, een grijnzende Jack Nicholson met hakbijl in de hand (Here's Johnny!) in The Shining, het ultrageweld van A Clockwork Orange, het door een mensaap in de lucht geworpen bot dat overgaat in een ruimteschip in 2001: A Space Odyssey. Met het existentieel ruimte-epos zitten we al ver terug in de tijd, meer bepaald in 1968, het jaar voor de eerste maanlanding. In de jaren die aan de maanlanding voorafgingen, was Kubrick stukken productiever. Flagey zet vijf films uit die periode op de affiche.

Waanzin van de oorlog
Met Lolita (1962) verfilmde Kubrick een van de mooiste literaire werken die de 20ste eeuw voortbracht: Nabokovs roman over nimfen met smalle schouders, beginnende borstjes en sprinkhaandijen. Jammer genoeg moest Kubrick de leeftijd van zijn Lolita omhoog trekken om de censuur ter wille te zijn, waardoor het absolute meesterwerk uitbleef.

In Dr Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying And Love The Bomb (1964) bekritiseerde Kubrick dan weer een van de lelijkste zaken die de 20ste eeuw heeft gekarakteriseerd: de Koude Oorlog en de idiotie van massavernietigingwapens. Geen film zet de absurditeit beter in de verf dan deze hilarische satire met Peter Sellers in een driedubbelrol. Het was niet de eerste keer dat Kubrick de waanzin van oorlog aan de kaak stelde.
Ook het bloedernstige Paths of Glory (1957) haalt zonder enige twijfel de toptien van de beste antioorlogsfilms. Kirk Douglas speelt een bevlogen Franse officier die tijdens de Eerste Wereldoorlog de opdracht krijgt om een oninneembare Duitse heuvel te bestormen. Het wordt een bloedbad en de troepen weigeren zich nog verder te laten afslachten. De op promotie beluste generaal is ziedend en laat willekeurig soldaten na een schertsproces executeren wegens desertie.

Zand in het radarwerk
De minst bekende Kubrick-films die Flagey hervertoont, zijn Killer's Kiss (1955) en The Killing (1956). Killer's Kiss is een genietbare film noir over een bokser die het opneemt voor een danseres en vervolgens moordenaars op zijn dak krijgt.

Maar de beste keus is wellicht The Killing, een film noir die perfect duidelijk maakt wat Kubrick boven de massa doet uitstijgen: zijn zin voor perfectie en zijn aandacht voor het kleinste detail. Kubrick liet niets aan het toeval over en daar gaat The Killing ook over. Een groep bandieten plant een overval op de renbaan. Een huurmoordenaar schiet een paard neer om chaos onder het publiek te veroorzaken; een dronkenman veroorzaakt een gevecht om de aandacht van de beveiliging te trekken; een kassier laat tegelijkertijd de overvallers binnen. Alles moet op het juiste moment gebeuren om het plan te doen slagen. Het perspectief wisselt de hele film door. Elke nieuwe episode begint met een vertelstem die eerst benadrukt hoe laat het is - op de minuut. Spannend wordt het wanneer toeval zand in het radarwerk gooit. De pogingen van de mensen om het leven volledig te beheersen zijn tot falen gedoemd. Het heeft Kubrick nooit belet om het toch te proberen.

Flagey, Heilig-Kruisplein, 1050 Elsene, 02-641.10.20