Theater: Gewonnen brood/Pain perdu (KVS)

Hoe zou het nog zijn met de jeugd van tegenwoordig? Op dag één van de tijdrekening na Barack Obama praten we met twee van haar vertegenwoordigers, die in de KVS een productie voorbereiden over de idealen die jongeren koesteren. Meet Annelies Van Hullebusch en Audrey Dero, die meespelen in 'Gewonnen brood/Pain perdu'.

E en van de twee jongeren is Annelies Van Hullebusch. Ze woont in Brussel, maar zit in haar laatste jaar Performance aan de Toneelacademie Maastricht. Ze twijfelde even om ons te woord te staan, omdat ze dag op dag vier jaar geleden met haar bepaald ongezouten mening over de toen net herverkozen George Bush nog alle Nederlandse journaals haalde. Maar Van Hullebusch is er toch, en ze heeft Audrey Dero meegebracht, haar Nederlandssprekende Franstalige collega-actrice, die ook in Brussel woont en hier aan het Insas studeert.

De twee zijn inmiddels goede maat­jes geworden dankzij het project waarvoor de KVS-acteurs en -regisseurs Guy Dermul en Willy Thomas veertien jonge theatermakers engageerden. Het opzet van de productie Gewonnen brood/Pain perdu is een beetje ingewikkeld, maar het valt nog net uit te leggen. Het Belgische restjesgerecht met de ambivalente namen uit de titel verwijst naar de productie Stoemp uit 2003, die Dermul en Thomas toen voor KVS/De Bottelarij maakten met twaalf jongeren uit de Brusselse jeugdhuizen, over hun eigen leefwereld.

Dit keer zette men een stapje verder in de wereld en werd bij een groep jongeren onder de 26 gepeild naar welke idealen ze nog koesteren, wat de grote ideologieën uit het verleden nog voor hen kunnen betekenen, en of ze soms nog dromen van de revolutie. Schrijver Pol Hoste, die ook bij Stoemp betrokken was, interviewde de jongeren daarover nadat ze eerst getuigenissen te zien hadden gekregen van drie geëngageerde Brusselaars uit de generatie vóór hen: de politiek vluchteling Mohamed El Baroudi, de historica Anne Morelli en de communistische politicus Louis Van Geyt. Hoste gebruikte zijn interviewmateriaal als basis voor een dik pak teksten die hij Dermul, Thomas en hun laatstejaarsstudenten in handen speelde aan het begin van de repetities.

Vervelende Racine
Waarover gingen die teksten dan? Over revoluties dus, wat dat zijn, en waarom ze vandaag nog zo weinig voorkomen in deze contreien. "Maar ook over de drang bij veel jongeren om dingen te veranderen, of om zich een gefundeerde mening te kunnen vormen over thema's als kapitalisme, milieu en religie," zegt Dero. "Maar omdat ze daarbij op hun onmacht stuiten, trekken ze zich vaak terug in hun eigen wereld."

Konden de jongens en meisjes theatermakers zich dan vinden in de visie van hun generatiegenoten? "Bij momenten frustreerde het me wel een beetje om op te moeten boksen tegen de troosteloosheid en de wanhoop in veel van de teksten," geeft Van Hullebusch toe. "Vooral omdat ik zelf altijd idealistisch ben gebleven. Vroeger geloofde ik zelfs dat het best mogelijk was om een revolutie te ontketenen. Die hunker dat er eens een keer echt iets ingrijpends zou gebeuren, is reëel. Maar ondertussen heb ik ook wel door dat kleine gebaren er ook toe doen: praten met mensen die het niet makkelijk hebben, of hun mogelijkheden te geven om er iets van te maken. Ik hoop ook dat ik de wereld iets mooier kan maken met theater, en dat dat aanstekelijk werkt. Dat is dan een kleine revolutie zonder geweld."

Maar bereik je met theater ook de jongeren? "Ik ging vorige week nog naar Arne Sierens kijken in HetPaleis en ik was daar een van de oudsten. In het Vrijthof in Maastricht zitten wel nog veel grijskoppen, maar ik denk dat dat hier in Brussel ondertussen toch wel anders is. Aan de thea­terscholen wordt volgens mij ook behoorlijk veel theater gemaakt dat je maatschappelijk geëngageerd zou kunnen noemen," zegt Van Hullebusch. En Dero: "Toneel is in ieder geval een manier om positief te kunnen ageren. Je ontketent er geen revolutie mee, maar je deelt je bewustzijn met anderen. Theater is ook al lang niet meer alleen maar toneelspelen. Bij ons project zijn ook performers en muzikanten betrokken en maken we net zo goed filmpjes als teksttheater. Ik denk wel dat jongeren ondertussen in de gaten hebben dat we niet meer per se een vervelende Racine willen opvoeren."

Wat mogen we dan wel verwachten op de première van zaterdag? Van Hullebusch: "De tekst van Hoste was een klepper van zeshonderd bladzijden, waardoor de tekstlezing wel een week geduurd heeft. Daarna hebben we rond de fragmenten die ons het meest aanspraken, in totaal misschien wel honderd performances gemaakt, individueel of in kleine groepjes. Daaruit hebben Willy (Thomas) en Guy (Dermul) dan een selectie gemaakt die we nu structureren." - "Niet gemakkelijk," zegt Dero. "Guy en Willy willen dat we op het podium ons wereldje kunnen laten zien, maar het mogen ook geen veertien solo's worden. We moeten van de tekstfragmenten een geheel maken, maar de frisse aanpak van jonge mensen zou er ook nog in terug te vinden moeten zijn."
Het overschot aan materiaal zou in de nabije toekomst nog tot een paar nevenprojecten kunnen leiden. Van Hullebusch speelt met dat idee, maar ook Dero zou graag nog samenwerken met de mensen die ze bij de KVS heeft leren kennen. Van Hullebusch: "Vlaamse acteurs kennen hun Franstalige collega's nauwelijks, maar als je dan samenwerkt, dan merk je hoe geniaal zij zijn met tekst." Dero: "Echt waar? En jullie zijn zo concreet! Met bijna niks kunnen jullie zo enorm veel zeggen!"

:: 'Gewonnen brood/Pain perdu' van KVS
wanneer: 15 > 29 november om 20.30 uur en op 30 november om 15 uur
waar: KVS Box, Arduinkaai 7, 1000 Brussel, 02-210.11.12

:: De interviews met Mohamed El Baroudi, Anne Morelli en Louis Van Geyt staan op de dvd 'Het is maar een begin/Ce n'est qu'un début', die wordt voorgesteld op 22 november om 17 uur in de KVS Box en die nu al te koop (te leen) is tegen 20 euro (waarborg)