Dit was Couleur Café 2024: de waarde van een divers festival à l'aise

De 33ste editie van Couleur Café, de zesde in het Ossegempark, was helemaal uitverkocht, maar als er het voorbije weekend één ding duidelijk werd, dan wel dat het succes van het Brusselse festival niet uit te drukken valt in cijfers. De diversiteit die hier vanzelfsprekend is en nog versterkt werd door de sterkte van de lokale hiphopscene en de globale doorbraak van de urban en popmuziek uit stedelijk Afrika, blijft schril afsteken met landelijk Vlaanderen en zijn witte rockfestivals.

Volgens de organisatoren was deze editie van Couleur Café met 72.000 bezoekers verspreid over drie dagen de meest succesvolle editie in tien jaar. De globale doorbraak van urban muziek uit Afrika liet zijn sporen na. De hausse van de Brusselse hiphop werd met een jubileumconcert van STIKSTOF extra in de verf gezet, terwijl de satellietjes in hun zog zich optrokken aan hun voorbeeld.

De jonge fans die zich o.a. laten leiden door de socials van hun favoriete bands volgen sowieso. In die zin hebben de organisatoren de juiste keuze gemaakt door niet nodeloos (extra kosten te maken en) te wedijveren om de headliners. Zo blijft er meer ruimte over voor de lokale scene, die zich hier welkom voelt, en minder voor package deals, waar de grote (rock)festivals tegenwoordig van uitpuilen. Het deert Couleur Café niet dat bij het jonge volkje populaire acts zoals JPEGMafia en Masego vorig jaar nog op Core stonden. Ze passen in het profiel van het festival, en dus staan ze hier nu terug.

We schreven het al eerder, maar blijven het herhalen: het helpt in tijden van inflatie om de inkom- en drankprijzen te drukken. Dit jaar kostte een dagticket hier 56 euro. Dat is 2 euro meer dan vorig jaar. Maar voor de drankbonnetjes, die hier nooit een speciale naam kregen om de prijs te verdoezelen, sloeg net als vorig jaar de prijs niet op. Die kostten nog steeds 2,80 euro per stuk. Een festival dat in de hoofdstad een divers publiek wil aanspreken moet daarop letten.

Onvoorziene omstandigheden

Dat Tyla een week voor het festival moest afhaken was een streep door de rekening van de jonge fans. Met haar 22 jaar en fluïde mix van stijlen als pop, amapiano, afrobeat en R&B bevindt de jonge Zuid-Afrikaanse zangeres zich in het hart van de doelgroep van het festival. Die mag dan laid back en openminded zijn, hij, zij of hun wil ook gewoon eens kunnen opkijken naar een opkomende ster met Grammy-allures uit de eigen generatie. ‘The Queen of Popiano’ haalde ‘onvoorziene omstandigheden’ aan, waarover ze zelf zou communiceren. We wachten nog steeds op die communicatie.

Door de afzegging van de Nigeriaanse rapper Odumodublvck werden misschien wat minder tongen gebroken, maar ook het grime- en drilltalent was een van die opkomende artiesten die je graag gezien wou hebben. Voor vervangers werd naar de noorderburen gekeken. De vijf mc’s van het Rotterdamse Broederliefde mochten de drillrapper uit Lagos vervangen. De populaire hiphopartiest Frenna — geboren in Den Haag, Ghanese roots — deed met zijn gang waarvoor hij gevraagd werd: de menigte doen dansen.

Zwarte representatie

Vermoed wordt dat de reden van het wegblijven van Tyla dezelfde is als die van haar komst, met name de hoge snelheid waarmee Afrikaanse muziek of muziek gemaakt door haar diaspora de voorbije jaren de mainstream is binnengedrongen. “Afrikaanse muziek gaat globaal en ik ben zo blij een van de artiesten te zijn die de grenzen mee mag verleggen,” schreef de zangeres op haar Insta om reclame te maken voor haar eerder dit jaar verschenen debuut.

Die evolutie, onder invloed van een steeds mondiger wordende diaspora, was ook op de rest van het festival te zien. De Nigeriaanse superster Tems — op handen gedragen door Beyoncé, Rihanna en Barack Obama — was oprecht verbaasd dat haar aanhang hier zo groot was. Ze noemde haar headlineshow op zondag een van de beste avonden van haar leven. Ook Masego, de Amerikaans-Jamaicaanse headliner van vrijdag, wiens roots in Zuid-Afrika liggen, had vrijdagnacht zijn tevredenheid uitgesproken over de zwarte representatie op Couleur Café, iets wat hij op andere Europese festivals miste. Waar Couleur Café lang niet in slaagde met de Maghrebijnse gemeenschap en haar diaspora, lukt wel met die uit zwart Afrika. Spreekt het geen boekdelen dat de populairste Marokkaanse Belg van het weekend met DIKKE niet uit Brussel, maar uit Limburg kwam?

Goeie vibes, ook in de regen

Niet alleen internationale sterren spraken hun lof uit over het festival. Ook locals waren onder de indruk. Zwangere Guy benadrukte het belang van Couleur Café voor STIKSTOF: “Zij geloofden in ons in het prille begin, gaven ons een mic en een draaitafel.” Swing kwam hier als kleine jongen al naartoe met zijn Rwandese moeder en Belgische vader, pas later met zijn vrienden. Het in Frankrijk opgegroeide soultalent STACE bedankte Brussel en zijn muziekscene om haar een nieuwe thuis te hebben geschonken, én de zin om opnieuw muziek te beginnen maken.

Zaterdag was het te lang aanschuiven om een glimp van Brihang — vanuit West-Vlaanderen gemigreerd naar Brussel — op de Green Stage. Die had op het hoofdpodium moeten staan. Als we dan toch bij enkel puntjes van kritiek gekomen zijn: voor zachtere muziek is de open tent The Fox, waar veel opkomend talent een kans kreeg, niet de meest geschikte locatie. Niveau4, de urban talentenpoel van Couleur Café, kreeg dan weer wel een geslaagde upgrade. Door het vizier te verbreden, de geselecteerde talenten blokjes van enkele nummers te gunnen en aan te vuren met dansers zat er meer schwung in de set. Er hingen enkel goeie vibes in de lucht. Dat op zaterdag en zondag de hemelsluizen af en toe opengingen, namen de bezoekers en artiesten erbij.

Familie met een boodschap

Iedereen was lief voor de familie. Swing had zijn broers van L’Or du Commun uitgenodigd op het einde van zijn soloset. STIKSTOF bracht Roméo Elvis mee voor een ‘Dobberman’, dat de begindagen van de Brusselse hiphophausse in herinnering bracht; toen de harten nog veroverd moesten worden, maar het al duidelijk was dat de komende generaties geen onderscheid zouden maken tussen Frans en Nederlands. Dat was meer iets voor politici.

De doortocht van het hiphopcollectief op zondag sloot in zekere zin een hoofdstuk af. Eentje dat vanuit de buik het succesverhaal van de Brusselse hiphop en zijn vele vertakkingen vertelt. Maar ook eentje met plaats voor engagement. Niet zelden zagen we iemand op het podium lopen filmen met zijn smartphone om die content meteen op de socials van de desbetreffende artiest te zwaaien. De TikTok-generatie liet zijn sporen na, maar evenzeer zag je Palestijnse vlaggen. In één adem werd de situatie in minder mediagenieke conflictgebieden zoals Congo en Soedan aangeklaagd.

Charlotte Adigéry droeg ‘Blenda’ dan weer op aan Tom Van Grieken. De track met de nu legendarische lap tekst ‘Go back to your country where you belong / Siri, can you tell me where I belong?’ was met de score van extreemrechts in Frankrijk op de achtergrond meer dan ooit een statement. Ook de set van Swing werd intenser wanneer hij in ‘Mafia’ zong dat over ‘le quotidien d’un enfant d’la diaspora / J’ai moins peur de la mafia que d'la police’. Ook STIKSTOF zei fok aan de racisten en fascisten, “de echte hoerenzonen”, maar open voor dialoog nodigde hij hen tegelijk uit om te komen praten.

Finaal verbinding

Praten via grote letters op een stelling vlakbij het hoofdpodium deed ook Leefwerk, het project van Niels Coppens en zijn Zwitserse partner in crime Roman Luterbacher. Hun ‘campagnecentrum’ was misschien wel de opvallendste stand op het festival (naast die van de bouwsector die nieuwe krachten wilde rekruteren). Centraal stonden boodschappen die geen commerciële bijbedoelingen hadden of bezoekers vroegen om te consumeren. De opgehangen punchlines, een tiental per dag, ontstonden op basis van gesprekken met passanten die een praatje kwamen slaan.

Volgens Coppens bestaat de essentie van een democratische maatschappij erin om ook ruimte te laten voor ongemakkelijke waarheden, die niet uit zijn op effectbejag. De gesprekken die hij voerde op zijn verhoogje met zicht op het hoofdpodium, leverden net daarom enkele ontroerende momenten op. Een mama kwam vertellen over haar zoon die altijd naar Couleur Cafe kwam, maar twee maanden geleden overleden was aan kanker: “Nu is hij hier niet meer, maar hij zou dus zeker gekomen zijn. Met ‘Warre would have been here, and that’s why he’s here’ werd ook deze boodschap ‘gebrand’ en was alles gezegd. Maar toen kwam er plots volk vragen: is dat Warre van de kunstschool aan Bockstael? Er stroomde meer volk toe dat elkaar wenend en knuffelend in de armen viel, om finaal een foto te nemen met een vijftigtal mensen voor de stelling. Ook dat is Couleur Café.

De schaduw van Saint Cath

Het kon haast niet symbolischer dan dat Coppens, die aan de wieg stond van de vzw Toestand, één van de restanten van de levendige jongerenscene die tien tot vijftien jaar geleden rondhing aan Saint Cath, daar recht tegenover het hoofdpodium zat waar STIKSTOF, het muzikale uithangbord van diezelfde scene, later die avond zou terugblikken op die begindagen. “Allebei zijn we opgekomen voor de waarde van de ongedefinieerde, publieke ruimte. In september gaan wij alvast het Sint-Katelijneplein nabouwen in de grote zaal van de AB, met aansluitend een debat tussen jongeren en politiek.”

Naast de synergie tussen de meest diverse stijlen als dub, funk, jazz, latin, soul, R&B, hiphop, afro, amapiano en meer, blijven mensen het belangrijkst, en laat Couleur Café dat nu net op een meer ongedwongen, onbewaakte manier (à l’aise à la BXL) uitademen dan de andere festivals. Dat is de echte reden waarom al die jonge artiesten op de diverse podia hier de loftrompet staken over dit festival.