nieuwe dirigent filharmonisch orkest
© Ivan Put

Nieuwe chef Brussels Philharmonic: ‘Ce sera cool’

Jean-Marie Binst
© Brussel Deze Week
09/09/2015

Hij is geboren in Tourcoing, maar bouwde intussen een internationale carrière uit. Toch koos Stéphane Denève ervoor om met zijn vrouw en zevenjarig dochtertje naar Brussel te verhuizen. Verleid door het idee het Brussels Philharmonic - “dat zijn liga in de orkestwereld overschrijdt” - te leiden. Met zijn openingsconcert op 19 september toont Denève meteen wat hij ons publiek wil bieden: het toprepertoire van Brussels Philharmonic in combinatie met 21ste-eeuwse meesterwerken. “Met Brussels Philharmonic als ambassadeur kunnen we de topcreaties van na 2000 op het web promoten als tijdloos repertoire voor alle orkesten,” ambieert hij. En Denève belooft dat dit project cool wordt.

Het Muntorkest krijgt binnenkort een Franse dirigent. Het Vlaams Radio Koor in het Flageygebouw heeft al een Franse dirigent. En grote broer Brussels Philharmonic opent het nieuwe seizoen met zijn Franse aanwinst Stéphane Denève. Waarom de hoofdstad van Europa hen aantrekt, kan een boeiend thema zijn voor een debat. Maar wat ons intrigeert, is vooral hoe het de nieuwe dirigent lukt om een zaal te beroeren.Stéphane Denève: “(verwonderd) Voor mij is muziek de kortste link tussen twee harten. Er bestaat geen snellere connectie. Het is eigen aan de magische kracht van het fenomeen muziek. Het concert is het moment waarop een groep mensen samen een vibratie delen. Grote meesterwerken bezitten volgens mij de unieke kracht om te emotioneren. Het komt er dus op aan om de melodische intensiteit te vatten en te delen. Die vibratie, die vertrekt vanuit het orkest, delen met het publiek is mijn doel. Toch blijft het voor elke dirigent iets vreemd om te communiceren met de rug naar het publiek. Maar zeer vaak voel ik de intensiteit aan van de stilte achter mij. Ik besef op het moment zelf dat de mensen in de zaal samen met mij ademen. En heel dicht bij me aanschurken dankzij die connectie van de muziek.”

Wat maakt het verschil tussen een zaal en een andere, en het contact dat lukt of niet?
Denève: “Er bestaat geen standaard. Het is zoals de mayonaise die pakt of niet. Je kan nooit zeker zijn dat het gaat lukken, maar het overkomt me gelukkig vaak dat het lukt. Ik doe daar ook extra moeite voor. Ik kook nooit voor mezelf. Ik hou van koken voor mensen van wie ik hou. Als je zelf de emotie van de muziek heel oprecht beleeft, dan stroomt die wel naar de zaal door. Het is een kwestie van eerlijkheid en gulheid. Je moet als dirigent zelf heel veel van de muziek houden, dan trilt dit gevoel mee. En als ik iets heel sterk liefheb, en het publiek ook, dan sluiten onze harten automatisch dicht op elkaar aan.”

Filharmonisch orkest Stephane Deneve
© Ivan Put
U spreekt uw publiek ook wel eens aan.
Denève: “Ik zal dat waarschijnlijk ook nu enkele minuten doen. Mensen komen met een heel verschillend gevoel de zaal in: soms gestrest van het werk, soms om er weg te dromen. Ik los dit op door snel hun aandacht te focussen op het concert. Waarom? Omdat ik hen niet meteen de rug wil keren, maar hen in het gezicht welkom heet. Niet anders dan in een rockconcert, waarin het gaat van ‘hello everybody, we will have a great night together’. Het haalt veel barrières weg. Wij, orkest en dirigent, zijn hier voor u. U bent hier voor ons. Er is geen afstand. Samen gaan we de muziek beleven. En als ik gewoon eventjes uitleg waarom we eerst dit of dat stuk spelen en dat het reageert op het volgende stuk omdat er een gelijkaardig thema in zit, maar hoe verschillend het aangepakt is door de componist, dan is het heel waarschijnlijk dat een aantal mensen die duidelijk in een passieve houding in de zaal zaten, plots actieve luisteraars worden. Die houding komt er gewoon omdat ik mijn passie deel met hen, en mijn interessepunten van de compositie communiceer.”

Tijdens uw openingsconcert met Brussels Philharmonic brengt u meteen ‘La Mer’ van Claude Debussy. Uw voorganger reisde met het stuk van Parijs tot Berlijn. Vanwaar deze keuze?
Denève: “Ik moet bekennen dat ik niet wist dat Tabachnik La Mer zo recent nog bracht met dit orkest. De muziekkeuze is gemaakt op basis van een Angelsaksisch feestmodel dat ik trouwens ook voor mijn huwelijk gebruikte: iets oud, iets nieuw, iets geleend en iets blauw. Ik wilde hedendaagse stukken met repertoirestukken verenigen. Het nieuwe is Rapture van Christopher Rouse, de allereerste officiële compositie van deze eeuw (9/1/2000). Een heel symbolisch werk dus. Ik breng het de eerste keer. Het oudere werk is Belgisch: Variations symphoniques van César Franck. Verder wou ik een solist (pianist Frank Braley, red.) die een relatie heeft met het orkest. We lenen voor hem The shining one (10 minuten) van Guillaume Connesson, die erg en vogue is in Frankrijk. Het is een stuk dat ik gecreëerd heb met The Royal Scottish National Orchestra, toen ik daar muziekdirecteur was. Toen ik het in Brussel bracht, vroeg het publiek om het te bissen: toch wel iets uniek voor een actuele compositie. En tot slot: het blauwe element van dit feest zit in La Mer. Dat werk is heel belangrijk voor mij, want ik won met de opname een Diapason d’Or (prijs voor beste symfonisch werk van het jaar) in 2012.”

Waarom nam u het dirigeerstokje van Brussels Philharmonic aan?
Denève: “Er zijn weinig orkesten die je van liga ziet veranderen. Op alle niveaus is men zeer behoudsgezind en braaf. Het is een spijtige zaak dat die liga’s ‘gevestigde’ waarden zijn. Daartussen zie je soms plots toch een orkest dat beweegt, zoals toen Valery Gergiev het Rotterdam Philharmonic Orchestra ging bestieren. En hop, het schoot de lucht in. Die dingen gebeuren niet zo vaak. Over het Brussels Philharmonic had ik dat in Parijse en Londense kringen ook horen vertellen. Toen ik intendant Gunther Broucke ontmoette, ervaarde ik meteen de stuwkracht die hij met dit orkest initieert. Het maakte enorm veel indruk op mij, door zijn passie, liefde voor muziek en projectenambitie. Zijn engagement en visie zijn een zeer zeldzaam gegeven in ons milieu. Ik heb in heel de wereld gedirigeerd, en ik moet bekennen: iemand als Broucke is uiterst uniek. U heeft hier veel geluk in Brussel. Dus ben ik verhuisd, want ook de zaal in Flagey stond me aan. Onder meer omdat ze niet te groot is.”

Wat gaat u met het orkest doen?
Denève: “We gaan samen mijn droomproject realiseren. Er zijn te veel 21ste-eeuwse werken die maar één keer worden gespeeld en die in de vergeethoek geraken. Nochtans zitten daar sterke en tijdloze composities tussen. Bovendien beantwoordt dit oeuvre aan onze tijd. Brussels Philharmonic zou die topwerken moeten spelen als toonbeeld voor hun verder parcours. Ik droom van een platform, een Centre for Future Orchestral Repertoire, dat dienstdoet als repertoirebibliotheek voor topwerken van deze eeuw. Via een site kunnen orkesten de gegevens vinden over dit elitewerk. Brussels Philharmonic kan die werken spelen, maar ook andere orkesten kunnen die stukken dan plukken. Want nu kent niemand die topcreaties, en bestaat er amper communicatie rond na hun première. Niemand beseft ook wat er aanslaat bij welk publiek. Bovendien leert het publiek die werken - die nu al meesterwerken zijn - zo ook kennen en onthouden.”

Het lijkt een noodkreet voor de uitvoering van actuele muziek?
Denève: “Ik wil niet zeggen dat al wat hedendaags is goed is, en dat het gespeeld, verkocht en geliefd moet worden. Maar ik wil de zeldzame topstukken van vandaag, die het waard zijn om repertoirestukken te worden voor de toekomst, verzamelen. Klassieke muziek is de enige kunstvorm die geen ‘populaire’ hedendaagse productie heeft. In plastische kunsten, theater, film en literatuur waardeert iedereen evenzeer klassiekers als actueel werk. Maar klassieke muziek mist dat evenwicht. Het lijkt wel of een cd muziek van minstens 50 jaar oud moet bevatten, of het ding verkoopt niet.”

Waarom zou ik mensen moeten overtuigen om naar dit orkest te komen luisteren?
Denève: “Laat ons altijd van de basis vertrekken: een modelorkest kan heel het repertoire aan. Maar het publiek moet niet louter daarvoor komen, wel voor een ervaring. Brussels Philharmonic onthaalt het publiek op een moderne manier, zodat de mensen niet nadenken over waarin het orkest excelleert. En of dat nu Franse negentiende-eeuwse muziek of filmmuziek is. Neen, dit orkest speelt veel, en biedt geen getto binnen de muziekkeuken aan. Het publiek moet haast niet voor die of die muziek komen, maar wel omdat er zich altijd iets afspeelt: een plezante ervaring. Het publiek moet gewoon weten: ‘Ca va être cool’. We gaan ons amuseren, ook na het optreden.”

En wat kan dit orkest u persoonlijk bijbrengen?
Denève: “Ik voel me bij dit flexibel orkest als in een start-up. Alle dromen, ondernemerskracht en uitdagingen kunnen er nog omwille van een bepaalde kleinschaligheid. Ik heb zin om dit orkest ergens naartoe te brengen. Die weg samen bewandelen lijkt me uitdagend. Het is al bijna het meest gekende orkest uit België in de wereld, en ik wil dit internationaal geworteld zien. Ik ben afkomstig uit Tourcoing, Noord-Frankrijk dus, dat niet zo veel verschilt van deze regio. In die zin voel ik me snel thuis in dit land. Hopelijk brengt het orkest me een manier van zijn bij, een manier van denken die de kleur van Frankrijk vermengt met die van Noord-Europa. Ik hou ervan dat de muzikanten me met hun charme, excentriciteit, surrealistisch kantje en verrassingseffect (na het concert zijn er vaak extraatjes te rapen, red.) voldoening geven om te leven. Hun joie de vivre is erg voelbaar. Ik voel me nu al goed bij het idee dat ze me iets ‘Brussels’ bijbrengen. Ook als dat is dat Brussel me gaat leren leven met files (lacht). Nee, het is een superlevendige stad, waar heel veel Fransen graag komen wonen, en niet louter om belastingsredenen. Brussel zit nu al in het nieuws in heel Europa. Wel, ik wil daar met dit orkest aan bijdragen.”

Seizoensopener Brussels Philharmonic op zaterdag 19 september om 20u15 in Flagey, Heilig-Kruisplein, Elsene. Programma: Debussy, Rouse, Franck, Connesson. Info: www.brusselsphilharmonic.be, 02-641.10.20.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Elsene, Muziek

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni