Mijn Gedacht: ‘Leegstand biedt kansen’

Tientallen organisaties in Brussel, vooral pas opgerichte, staan te popelen om lege ruimte tijdelijk in te nemen, maar vinden geen geschikte plek. Tegelijk staat heel veel kantoor- en winkelruimte leeg. Doodjammer dat de eigenaars en de potentiële huurders elkaar niet lijken te vinden. Toch zijn er businessmodellen die werken, zegt Yannick Schandené, die de mosterd haalde in Berlijn.

Buiten enkele noemenswaardige uitzonderingen als Allée Du Kaai zoeken veel sociaal-culturele organisaties in Brussel een tijdelijk onderkomen, zegt Yannick Schandené, die op freelance basis werkt rond interventies in de publieke ruimte. Hij was mede-initiatiefnemer van Pic Nic The Streets en Canal PARK aan de Ninoofsepoort, en zet nu zijn schouders onder de leegstaande verdiepingen boven de Bonnefooi, waar een open-sourcecollectief moet komen.

“We kennen allemaal de erbarmelijke geschiedenis van de ‘bruxellisation’, maar lijken niet te leren van onze fouten. 1,2 miljoen vierkante meter aan kantoorruimte staat leeg, en nog eens 36.000 vierkante meter boven Brusselse winkels.”
“Bij de zoektocht naar potentiële huurders voor de ruimte boven de Bonnefooi sprak ik met een tiental organisaties. Beschikbare panden zijn echter ofwel onbetaalbaar, ofwel wil de eigenaar hen zelfs niet eens spreken: ik heb het gevoel dat er een soort wantrouwen heerst. De organisaties starten vaak net op en zijn nog niet zeker waar ze op langere termijn naartoe willen, terwijl de eigenaars net een langer engagement willen. Van de kant van de overheid zijn er heel veel eisen en voorwaarden, waaraan een beginnende organisatie niet altijd kan voldoen.”
“In Berlijn heeft een ondernemer daar iets op gevonden. Hij heet Andreas Krüger en past zijn systeem inmiddels in andere steden toe. Twintig jaar geleden bouwde hij aan een volledig verloederd plein zijn Modulor, een knutselmarkt annex ateliers, met ruimtes voor 3D-printing en kledingreparatie, én een kinderdagverblijf, omdat daar nood aan bleek in de wijk.”

“De wijk begint op te bloeien, en meer en meer creatievelingen vinden hun weg naar het plein. Een garagist wiens gebouw al jaren voor vier vijfde leegstaat, krijgt in 2010 de vraag van een groep jongeren of ze daar een co-workingspace mogen beginnen. De garagist, die weinig kent van deze organisatievorm, vraagt raad aan Andreas. Hij stelt het volgende voor: geef hun een kleine ruimte van 200 vierkante meter aan 1 euro per vierkante meter en vraag hun een open boekhouding te houden, zodat je stelselmatig de prijs kan verhogen, naargelang hun financiële capaciteit. Het resultaat? Vijf jaar later neemt co-workingspace Betahaus 5.600 vierkante meter in en wordt de ruimte verhuurd aan zo goed als de marktwaarde, dankzij de geleidelijke prijsstijging die rekening houdt met de groei van de organisatie.”

“Naast de garage bevindt zich een verloederde parking die de interesse wekt van een andere groep jongeren. Jammer genoeg wantrouwt de eigenaar het collectief. Krüger springt voor hen in de bres en helpt hen het huurcontract op te stellen met zijn ervaring als entrepreneur als borg. Nu is de oude parking een moestuin én oase van rust, die in Berlijn bekendstaat als de Prinzessinnengarten. Omdat ze er op elk moment kunnen uitgezet worden, hebben de initiatiefnemers niets in de grond gepland, maar alles in modulaire bakken gemaakt uit recupmateriaal. Totdat ze moeten verkassen, genieten de Berlijners van deze groene long.”

“Ook in Brussel zijn nieuwe of jonge initiatieven zoals Micro Factory, Hackistan, Bruxelles en Transition, Citizenne, Tournevie of Au Quai op zoek naar ruimtes om hun werking te ankeren in het Brusselse landschap. Daarom pleit ik voor rondetafelgesprekken met alle belanghebbenden, om anders te gaan denken over de huurprijzen en -voorwaarden. Wie weet zit er een Brusselse Andreas tussen die het open-boekhoudingsprincipe wel een warm hart toedraagt.”

“Er zou ook een speciaal statuut moeten komen waardoor beginnende organisaties tijdelijk verlaten gebouwen kunnen huren, met mogelijk minder strenge voorwaarden. En niet alleen sociale organisaties. Ik sprak bijvoorbeeld onlangs met Ieder Kind een Stoel: waarom zouden we in sommige geschikte kantoorgebouwen geen tijdelijke scholen kunnen onderbrengen?”