Opinie: Over homofobie, allochtonen en moed

Een tijd geleden verscheen in deze kolommen een oproep om moed te tonen en 'de feiten bij naam te noemen': verbaal en fysiek geweld tegen holebi's is niet oké. Dat onderschrijven ook de vzw's Merhaba, Garance, Ella, Kif Kif en MRAX. Maar is homofobie wel eigen aan jonge (mannelijke) allochtonen? Enige kanttekeningen.

Gaybashing is het afgelopen jaar een heet hangijzer geworden. In krantenartikels en op webfora worden de beledigingen, het fysiek geweld, de aarzeling van de slachtoffers om een klacht in te dienen en de straffeloosheid van de belagers gehekeld. Dit zijn problemen die ernstig moeten worden genomen. Maar de analyse van de feiten mondt al te vaak uit in een vingerwijzing die steeds in één richting gaat: in onze steeds toleranter wordende maatschappij is homofobie eigen aan 'bepaalde bevolkingsgroepen', aan 'de anderen', aan jonge allochtonen en meer bepaald: aan moslimjongens.

Dit is bijvoorbeeld het geval in een gastbijdrage die in maart in De Standaard werd gepubliceerd. In dezelfde geest bood BDW op 10 mei een forum aan drie vertegenwoordigers van de N-VA ter gelegenheid van de Gay Pride, onder de titel 'Geen fierheid zonder moed' (in BDW 1328, p. 16).

De vraag is wat deze 'moed' dan wel inhoudt voor de auteurs. De moed om de schuldigen van een steeds toenemend aantal gevallen van gaybashing te benoemen die zij menen vast te stellen in 'bepaalde' steden en wijken en bij 'sommige groepen', aan de hand van cijfers waarvan de bronnen niet worden bekendgemaakt?

Dader 'van bij ons'
Naar aanleiding van de Pride, die samenviel met een van de ergste homofobe misdaden van de laatste jaren - de moord op Ihsane Jarfi in Luik -, riepen de auteurs op om blijk te geven van 'moed' om 'de feiten bij naam te noemen', dit wil zeggen een homofobie die eigen zou zijn aan allochtonen. Welnu, in het geval van Ihsane blijkt het slachtoffer van allochtone afkomst te zijn, terwijl de daders (op één na) mannen 'van bij ons' zijn.

Bovendien verwijzen de drie auteurs naar een studie die zou aantonen dat jonge allochtonen vijandiger staan tegenover homoseksuelen en meer vooroordelen hebben dan jonge Belgen. Dit zou volgens hen te maken hebben met de islam.

Het is een feit dat religies in het algemeen weinig openstaan voor homoseksualiteit, maar het onderzoek uitgevoerd door Céline Teney van de ULB (ccr. sagepub.com/content/44/2/151. abstract?rss=1) brengt ook andere aspecten aan het licht, die de auteurs in BDW verzwijgen: dat de etnische afkomst minder relevant is voor de houding tegenover homoseksuelen dan de graad waarin de individuen zich vereenzelvigen met de Belgische maatschappij. Hoe meer allochtone leerlingen voelen dat ze zelf worden gediscrimineerd, des te negatiever ze tegenover homo's en lesbiennes staan. Beide aspecten zijn met elkaar verbonden: het is moeilijk om je te identificeren met een maatschappij die jou uitsluit...

Wij/zij-denken
Veel te vaak stellen we vast dat holebirechten, net als vrouwenrechten in het verleden, gebruikt of misbruikt worden als een wig tussen het zogenaamde beschaafde, tolerante en liberale 'wij' en het homofobe 'zij-die-niet-onze-waarden-en-normen-delen'. Laten we dat discours even doorprikken. Een mooie illustratie is de Nederlandse populist Geert Wilders van de PVV, die bijvoorbeeld wel opkomt tegen homofobe uitspraken als ze gelinkt kunnen worden aan de islam, maar in alle talen zwijgt als een rabbijn in Nederland soortgelijke uitspraken doet.

De studie van Teney toont net aan dat deze eenzijdige bril ("Welke gemeenschap is schuldig?") ons geen stap verder brengt, wel integendeel.
We hebben dan ook geen keuze te maken in de strijd tegen discriminatie. Men strijdt niet óf tegen homofobie óf tegen racisme, of andere vormen van discriminatie. Men strijdt tegen discriminatie, punt! Homofobie is - net als racisme of elke andere vorm van discriminatie - niet alleen een zaak van 'de ander', maar van de gehele samenleving.

De recente studie rond homofobie bij jongeren van Marc Hooghe, onderzoeker aan de KUL, toont aan dat het beeld dat moslimjongeren van holebi's hebben, ondanks een kleine daling, hoog blijft. Als we dit beeld willen bijstellen naar de realiteit, zodat deze jongeren met een open blik naar de maatschappij kijken, dan moeten we hier in Brussel en vooral ook in het onderwijs homofobie op een aangepaste wijze aanpakken, zowel in het Nederlandstalig als in het Franstalig onderwijs.

Aangifte doen
De vraag die we ons nu moeten durven te stellen, is wat echte moed is. Getuigt het van moed om de schuld van homofobie als een probleem van 'de ander' te labelen, maar zelf ondertussen het onthaal van holebi's bij de politie jarenlang niet aan te pakken? Het geringe aantal aangiften werd als een probleem van het slachtoffer zelf voorgesteld. Ironisch genoeg zijn ook allochtonen minder snel geneigd om naar de arm der wet te stappen als zij het slachtoffer worden van racisme.

Getuigt het van moed om bepaalde groepen in onze samenleving verantwoordelijk te stellen voor homofobie, terwijl wij vaak schuldig verzuim plegen wanneer diezelfde groepen geconfronteerd worden met structurele vormen van uitsluiting en racisme? Hoelang duurde het bijvoorbeeld voor het gerecht structureel de haatspuierij van Blood and Honour aanpakte?

Het getuigt pas van moed als we iedereen even goed beschermen, maar ook evenveel kansen bieden. Niet als aalmoes, maar omdat we geloven in onze eigen normen en waarden, in onze grondwet.

Moed is juist aanvaarden dat emancipatie op verschillende manieren kan. De familie van Ihsane Jarfi kreeg soms te maken met beledigingen
over de homoseksualiteit van hun zoon, maar ze verdedigde de jongen altijd. De familie van Jarfi toont ons wat echte moed betekent: ingetogen tegen de stroom van vooroordelen in durven te gaan, kiezen voor een open samenleving waar ieder zijn plaats heeft én kan innemen.

De vzw's Merhaba, Garance, Ella, Kif Kif en MRAX