Eleanor Bauer: ‘Vragen, antwoorden, nieuwe vragen’

De Amerikaanse danseres en choreo­grafe Eleanor Bauer is een aanstormend talent van de Belgische én de internationale dansscene. Ze toont haar nieuwste creatie, Tentative assembly (The tent piece), straks op het Kunstenfestivaldesarts. “Vragen stellen, antwoorden zoeken. Antwoorden die leiden tot nieuwe vragen, nieuwe projecten. Als er één constante is in mijn werk, dan is het dat."

"De manier waarop ik dans benader, loopt parellel met wat Thomas Kuhn schrijft in The structure of scientific revolutions: een systeem om de wereld te begrijpen lijkt voor een tijd te werken, tot er een anomalie optreedt. En die anomalie wordt dan de kern van een nieuw systeem."

Z e stelt zich dus vragen, Eleanor Bauer. Veel vragen. Eén antwoord vond ze al jong, daar thuis in Santa Fe, New Mexico: het moet en het zal hier vooruitgaan! Lachend: "Ik ben snel. Zo snel dat ik mezelf soms voorbijloop en daardoor traag word."

"Ik weet nog goed hoe ik als kleine opdonder lessen 'creatief bewegen' volgde. Mijn ouders hebben er nog een videotape van liggen. Hilarisch. Elke oefening deed ik tien keer intensiever dan de anderen. 'Zo laag mogelijk bij de grond': ik plat als een pannenkoek, die dóór de grond wilde kruipen. 'Maak jezelf zo groot mogelijk': de anderen op hun tippen, ik springen. Springen alsof ik het plafond probeerde te doorboren. Die schier grenzeloze energie investeer ik nu voor de volle honderd procent in mijn kunst. Daarin kan ik doen wat ik wil. Op de manier die ik wil. Waar ik wil, wanneer ik wil. Dat is meteen ook het probleem: kunnen doen wat je wil, zonder limieten, is niet hetzelfde als vrijheid."

Santa Fe, New York, Brussel
Vader en moeder Bauer hadden weinig keuze: ze moesten hun Eleanor haar vleugels laten uitslaan, veel vroeger dan ze het zelf wilden. "Op mijn veertiende zat ik al op kostschool in Californië, aan de Idyllwild Arts Academy. Niet dat ik een onhandelbaar kind was. Het was mijn keuze. Punt. Ik wilde me meer toeleggen op dans, en mijn studie ernstiger nemen dan voorheen. Drie jaar heb ik daar gezeten; toen ben ik naar New York verhuisd. Om lessen te volgen aan New York University's Tisch School of the Arts."

Nadat ze haar Bachelor of Fine Arts behaald had, is Bauer nog een jaar in New York gebleven. "Ik danste voor verschillende choreografen, en tegelijkertijd zocht ik mijn eigen weg, was ik conciërge van een dansstudio en deed ik ook nog eens administratief werk, onder meer voor Arts International, een organisatie die buitenlandse beurzen toekende aan artiesten. Het was veel voor één mens. Anderzijds: ik had weinig keuze, ik moest de kost verdienen. Leven en overleven in de heksenketel die New York is."

"Op een bepaald moment zei ik: 'Wacht eens even. Het is me allemaal toch wat te veel ineens.' Daarop ben ik op zoek gegaan naar een focus. Die meende ik te vinden door verder te studeren rond dingen die me echt interesseerden in dans. Maar waar? Het aanbod in de States aan masteropleidingen sprak me niet echt aan, allemaal opleidingen die min of meer op hetzelfde model waren gesneden; voor Performance Studies kiezen leek me ook al niet ideaal. Dat zou betekenen dat ik in boeken zou neuzen, over kunst schrijven, in plaats van kunst te maken. Zo ben ik op de dansschool P.A.R.T.S gevallen. Wow! Daar wordt les gegeven door sociologen, filosofen die over dans spreken. Mensen van andere disciplines die daadwerkelijk in dans geïnteresseerd zijn. Een artistieke én een intellectuele uitdaging."

"Lang heb ik dan ook niet getwijfeld, al was het weer een grote stap. Ik vind het prachtig dat mijn ouders me toen weer die ruimte hebben gegund, mij er zelfs financieel in hebben gesteund. Hoe moeilijk het ook is. Voor hen, voor mij. Zeker in de periodes van de familiefeesten. Dat zijn dingen die ik mis, maar dat ben ik al op jonge leeftijd gewend geraakt."

"Van Brussel zelf heb ik in de drie jaar van mijn studie niet veel gezien. Van mijn flatje naar P.A.R.T.S. en terug. Naar het wassalon, de kruidenier en naar voorstellingen in het Kaaitheater: dat was het zowat. Daarna begon het liedje weer van voor af aan. Veel hooi op mijn vork, veel dingen tegelijkertijd. De les: 'Het zal dus niet echt aan New York gelegen hebben...'"

"Heel interessant in die periode was het meewerken aan B-Kronieken, een studie van Sarma, een online platform voor dans- en performancetechnieken. Wat betekent het om als danser te leven en te werken in deze geglobaliseerde tijden? Sociologisch geïnspireerd, bekeken door een Brusselse bril. Want Brussel maakt heel erg deel uit van het nomadische aspect van de moderne podiumkunstenaars. De interviews die ik toen heb afgenomen - werkelijk tientallen -, hebben mij een pak nieuwe inzichten opgeleverd."

The tent piece
In 2007 richtte Bauer de vzw GoodMove op. Om aan subsidies te geraken, om te kunnen werken binnen een kader. Om de mensen die ze voor haar projecten engageert, deftig te kunnen betalen. En ondertussen is ze ook blijven dansen voor andere choreografen.

"Ik ben naar hier gekomen om te veranderen, om mijn kijk op de verschillende methodes van choreografie te verbreden. Het is een leerproces dat in feite nog steeds gaande is. Net zoals het leven een school is. Ik zou nog verder kunnen studeren, maar ik leer liever al doende. Uit mijn projecten, uit die van anderen. Met mijn eerste creatie, At large, ben ik tot de slotsom gekomen dat het entertainende en de humor in conflict kwamen met de meer cerebrale, abstracte bewegingsresearch. Dus heb ik besloten de twee te scheiden. Eerst heb ik het entertainmentgedeelte verkend met The Heather Lang show by Eleanor Bauer and vice versa en Big girls do big things. Echt voluit: een combinatie van dans, stand-up, zingen... Om voor eens en voor altijd te weten: 'What's it about?'"

"Daarna ben ik me gaan concentreren op de abstracte bewegingsresearch. De essentie van dans: wat doet het, wat zegt het? Wat is het, wat zoek je? Ik begon met Dance for the newest age. Een choreografie benaderen als een onderzoeksruimte voor alternatieve vormen van samenleven. Geïnspireerd door een boek van Bruno Latour, We have never been modern (oorspronkelijke titel Nous n'avons jamais été modernes, 1991, red.). Vanuit een politiek, wetenschappelijk en antropologisch perspectief heeft Latour het in dat boek over de paradoxen die inherent zijn aan de modern condition. Die modern condition is volgens hem de drievoudige scheiding tussen wat hij de drie velden van waarheidsproductie noemt: wetenschap, politiek en gedragsnormen, spiritualiteit. Die scheiding was er niet vóór de moderniteit; vroeger vloeide dat allemaal in elkaar over."

"Erop terugkijkend behandelde ik vooral geschiedenis en wetenschap in Dance for the newest age. Toen dacht ik: 'Waarom geen trilogie? Want ik moet nog heden en verleden, politiek en spiritualiteit doen.' Daaruit is nu Tentative assembly (The tent piece) gegroeid. Het is het grootste project waar ik tot dusver mijn schouders onder heb gezet, mijn grootste uitdaging. In verschillende opzichten. Door het aantal mensen dat eraan meewerkt: negen dansers - mezelf inbegrepen -, een componist, een lichtdesigner, een decorontwerper, een dramaturg. Door de manier waarop ik het als choreograaf benader. Door de vragen die ik probeer te beantwoorden, over heden en politiek. Welke vormen komen voort uit wat het betekent om samen te zijn?"

"De performers die ik heb samengebracht, wonen op een na allemaal in Brussel, maar het zijn totaal verschillende mensen. Ik wil ook niet de choreograaf-baas zijn. Ik ga uit van de individuele bijdrage, op basis van onderhandeling tussen al de betrokkenen. Elkaar ontdekken, zien wat we samen kunnen doen. Een heel coöperatieve manier van werken. Een heel confronterende manier van werken, ook. Niemands idee is hier eigen bezit. Dit stuk is een constant proces, met veel onzekerheden. Het is een permanente revolutie."

---------------------------------------------------------------------------------

Tentative assembly (The tent piece), 4, 5 en 7 mei om 20.30 uur en 6 mei om 15 uur in het Kaaitheater. Kaartjes kosten 16 en 12 euro. Meer op
www.kunstenfestivaldesarts.be