Forumtheater doorbreekt taboes rond radicalisering

Het was een zwaar jaar voor het Molenbeek na de aanslagen. Dat dit zijn weerslag heeft op de hele gemeenschap, blijkt uit een drukbezochte eerste editie van het Forumtheater over radicalisering.

Ruim zestig mensen hebben zich verzameld in een kleine zaal van gemeenschapshuis Pierron. Het klimrek aan de ene, en de spiegel aan de andere wand verraadt dat de zaal ook als gymzaal wordt gebruikt. Het geroezemoes van het overwegend vrouwelijk publiek klinkt in het Nederlands, Frans en Arabisch. Een vrouw met zwart-witte hoofddoek die past bij haar trui in tijgerprint stelt zich voor als Hafsa, en test de microfoon.

Met haar zullen nog vier andere vrouwen uit het leven gegrepen scènes voor ons spelen over racisme en radicalisering. Daarna gaan ze in gesprek met hun publiek. Ze werken samen met de Belgisch-Nederlandse regisseur Har Tortike. Improvisatietheater, gebaseerd op het Theater van de Onderdrukten van Augusto Boal, is zijn handelsmerk. De acteurs en actrices spelen zonder kostuums, make-up, speciale belichting of decor. “We houden het zo natuurlijk mogelijk, zodat we op elke straathoek, en in elk lokaaltje kunnen spelen,” zegt hij.

Maar Har Tortike benadrukt dat het Forumtheater van deze Brusselse dames niet zijn verdienste is: ze kenden elkaar al, via Caleidoscoop, een deelwerking voor en door vrouwen van gemeenschapcentrum De Vaartkapoen.

Onrust
De actrices spelen drie scènes, waarvan de laatste het meest beklijft. De scène is gebaseerd op het verhaal van Saliah Ben Ali, een moeder wier zoon Sabri in 2013 naar Syrië vertrok. Hij stierf er als martelaar na drie en een halve maand. In het verhaal van de actrices is de zoon veranderd in een dochter, die Sabrina heet. Haar moeder uit haar bezorgdheid: “Sabrina is gestopt met school, gaat niet meer sporten en ze praat niet meer met me. Wat moet ik doen? Ik maak me ongerust.”

Maar Sabrina’s vader sust haar: “Het is gewoon de puberteit, ze zoekt haar weg.” Ook een goede vriendin van Sabrina's moeder adviseert om haar dochter los te laten, en belooft zelf eens met haar te praten. Maar praten wil Sabrina niet, ze moet naar ‘een project’ en laat haar doodsbange moeder alleen achter.

Tot inkeer komen
Regisseur Tortike vraagt de mensen in het publiek wat ze hebben gezien. Akalay krijgt tranen in haar ogen als ze begint te praten. “Ik had meer geluk dan Saliah in jullie scène,” zegt ze. “Maar mij is hetzelfde overkomen. Mijn zoon had een groepje, waarmee hij afsprak. Ik had het geluk dat mijn man en ik zijn vreemde gedrag al vanaf het begin heel serieus namen, we dachten nooit dat het te maken had met de puberteit.” Na afloop van de voorstelling vertelt ze hoe haar man hun zoon, die nu 21 is, op de fiets achterna ging om te zien wat hij uitspookte. Ook keken ze op Facebook om te weten te komen waar hij mee bezig was.

“We hebben alles gedaan wat we konden om hem tegen te houden, en dat is ook gelukt,” zegt ze. Ze dept haar tranen weg voor ze verder praat. “Zijn vrienden zijn vertrokken, en toen één van hen overleed, leek hij tot inkeer te komen.” De meeste van die vrienden zijn nu terug, zegt ze. “Ik blijf bang dat ze hem weer zullen vinden, en hem zullen overtuigen. Hij is heel beïnvloedbaar.”

“Met Forumtheater willen we mensen uit de schaamte helpen,” zegt regisseur Tortike. Die opzet is geslaagd, blijkt als Akalay zegt: “Heel lang heb ik niets durven zeggen. Maar wat ik zojuist op het podium zag: dat ging over mij!”

> Forumtheater. 9/12, 9:30 en 20:00, De Vaartkapoen. Het initiatief is een co-creatie tussen De Vaartkapoen en Citizenne.