Bruno De Lille (Groen!) pleit voor stilte in de stad

Hij pleit voor stiltegebieden in de jachtige stad en gelooft dat burgerzin en sociale controle vanzelf komen. Maar toch vindt staatssecretaris Bruno De Lille (Groen!) de leefbaarheid van de hoofdstad 'op het randje'. "Zodra er kinderen zijn, wordt het leven in de stad een pak moeilijker. Je hebt een mentaliteitswijziging nodig. De vraag is: hoe creëer je een band met deze stad?" [1 reactie]

Bruno De Lille, staatssecretaris voor Mobiliteit en Ambtenarenzaken, en binnen de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) ook nog bevoegd voor Cultuur, Jeugd en Sport, heeft zijn eerste beleidsbrief klaar. Een gesprek over de stad en haar 'meerlagige' inwoners.

België davert op zijn communautaire grondvesten, maar ondertussen worden de grootstedelijke problemen er niet kleiner op. Denkt u na tien maanden staatssecretariaat niet: de slagkracht van de VGC is zo gering dat het beter was als Vlaanderen de bevoegdheden Jeugd, Cultuur en Onderwijs helemaal overnam?
Bruno De Lille: "Ik hoop dat de VGC blijft bestaan, en ik zou het een slechte zaak vinden als Brussel vanuit Vlaanderen bestuurd werd. Ik ben daarentegen vragende partij om een constructie van Brusselaars onder elkaar (Nederlandstaligen en Franstaligen, DV/CD) op te zetten. De Brusselaar moet zelf instaan voor wat hier gebeurt, ook op het gebied van cultuur, jeugd en sport. Wil je dat mensen zich identificeren met deze stad en zich hier thuisvoelen, dan moet je voor de Brusselaar pleiten. Hokjesdenken en subnationaliteit zijn me vreemd."

Een constructie van 'Brusselaars onder elkaar' komt volgens cynici - of realisten, het is hoe je het bekijkt - neer op een Franstalige politiek met Vlaams geld.
De Lille: "Dat geloof ik niet. Brussel wordt minder en minder een Franstalige stad, in de praktijk worden er steeds meer andere talen gesproken. Het Engels neemt bijvoorbeeld al een belangrijke plaats in. In de dagelijkse contacten blijft de lingua franca natuurlijk het Frans, maar dat staat toch niet gelijk met verfransing? Het is toch niet omdat ik in de omgang Engels gebruik dat ik Engelstalig word?"

Taal speelt wel een belangrijke rol bij identiteitsvorming en -beleving.
De Lille: "Je mag identiteitsbeleving niet al te strikt interpreteren. Elke identiteit is gelaagd. Een Nederlandstalige sportclub moet openstaan voor iedereen. Natuurlijk moeten de Nederlandstaligen er in hun eigen taal geholpen worden. Tegelijk moet een anderstalige die erbij wil horen, tekst en uitleg in het Frans kunnen krijgen. Je maakt er zo nog geen Franstalige sportclub van. Hetzelfde geldt voor de speelpleinen: die zijn alleen toegankelijk voor kinderen uit het Nederlandstalig onderwijs. En wat als een Franstalig kindje dat naar een Franstalige school gaat, heel erg zijn best doet om Nederlands te begrijpen en te spreken? Natuurlijk moet de ouders wel gevraagd worden om dit Nederlandstalige project te steunen. Ik ben ervan overtuigd dat velen dat willen."

Ook in uw beleidsbrief luidt het dat Brussel verkleurt en verjongt, maar ondertussen daalt het aantal Brusselse Vlamingen gestaag. Een vaststelling die ongewild doet denken aan de definitie die de Nederlandse kwaliteitskrant NRC Handelsblad aan de 'Dansaertvlaming' geeft: iemand die geld krijgt van Vlaanderen om leuke dingen samen met de Franstaligen te doen.
De Lille: "Dat klopt niet helemaal. Sterker, het klopt helemaal niet. De huidige regels om aan cultuur of onderwijs te participeren, zijn veel te strikt. Ik vind dat het beleid dat tot voor kort gevoerd werd, mensen in eigen kring terugduwde. De tweedeling Nederlands-Frans stemt niet overeen met de realiteit, maar is een uitvinding van de politiek."

"Je hebt natuurlijk niet weinig Nederlandstaligen die volop van de multiculturele stad genieten, maar intussen op een eilandje leven. Ik herken mezelf daarin: ik woon in Brussel, en voordat ik in de politiek stapte, kon ik perfect functioneren zonder Frans te spreken. Zeker in de Vijfhoek heb je in de dagelijkse omgang geen Frans nodig."

Het zijn wel die Vlamingen die na vijf jaar de stad de rug toekeren.
De Lille: "Het is onze taak om de stad leefbaar te houden. Op dit moment is dat niet heel erg het geval. De leefbaarheid is op het randje , zowel voor de inwoners als voor de economie. Voor jonge mensen zonder gezinslast zijn er weinig problemen, maar zodra er kinderen op komst zijn, wordt het leven in de stad een pak moeilijker. Je hebt een mentaliteitswijziging nodig. De vraag luidt: hoe creëer je een band met deze stad?"

"Het kan zweverig klinken, maar lees er mijn beleidsplan nog eens op na: stiltegebieden in een stad zijn bijvoorbeeld heel belangrijk. Je moet zoeken naar een evenwicht. Ik hou van een bruisende stad, maar je kunt niet onophoudelijk tegen 180 kilometer per uur leven. Op bepaalde momenten heeft ook een stadsmens rust nodig. Als die plekken er niet zijn, krijg je een overspannen bevolking. Dus moet je plekken creëren én promoten waar mensen gewoon rustig kunnen zitten. Er zijn al zulke plekken. De tuin van Pacheco is een voorbeeld, of het Egmontpark. Of het stuk Zenne achter de Sint-Gorikshallen: op vijftig meter van de bruisende cafébuurt hoor je de stad niet. Die plekken moeten we koesteren en ontsluiten."

Een zindelijk beheer van die plekken vereist wel een gezonde dosis burgerzin.
De Lille: "Op de meeste plekken gebeurt dat wel vanzelf. Op bepaalde plaatsen spreek je spontaan minder luid. Je moet lang niet alles in regeltjes gieten. Socia­le controle is belangrijk, en dat lukt als je mensen betrokken maakt. Sociale controle leidt tot burgerzin. We willen die stilteplekken benoemen en op de kaart zetten. De mosterd hiervoor komt uit Londen."

Het beeld van de Brusselse jeugd in de media is de jongste tijd niet fraai. Hoe frustrerend is het dan om met de VGC maar een heel klein beetje op het beleid te kunnen wegen?
De Lille: "Je moet de middelen zo efficiënt mogelijk aanwenden. We hebben projecten rond maatschappelijk kwetsbare jongeren die voort ondersteund moeten worden. Daar zetten we op in, zoals met JES (het vroegere Jeugd en Stad, red.) . Het kan naïef overkomen, maar als je ze in hun vrije tijd bijvoorbeeld leert rappen of leiding geven, dan wordt hun zelfbeeld positiever en maken die jongeren allicht betere keuzes in het leven. Zo'n positief project is Bint (Arabisch voor 'meisje', CD/DV): allochtone meisjes bij de Chiroleiding betrekken. Veel van die allochtone meisjes zaten wel in het Nederlandstalig onderwijs, maar buiten de schoolse context zag je ze zelden."

Bij Bint is het ook zaak om ouders te overtuigen. Dat blijkt niet altijd gemakkelijk. Moeten de ouders niet meer op hun verantwoordelijkheid gewezen worden?
De Lille: "Uiteraard. Maar we zijn allemaal het product van onze opvoeding. Dat speelt enorm mee bij cultuur, jeugd en sport. Als een Vlaming met een vereniging begint, dan slaagt de opzet meestal. De sociale vaardigheden om een vereniging op het getouw te zetten, krijgt de Vlaming met de pap­­le­pel mee. We hebben een rijk verenigings­leven, en dat moeten we zo houden.
Maar daarvoor gaan we mensen die de sociale vaardigheden om erbij te ho­ren missen, af en toe bij de hand moeten ne­men. Dat vergeten we weleens."

"Dat bij allerhande initiatieven alleen 'blanken' komen opdagen, wil niet zeggen dat het andere burgers niet interesseert. Het betekent dat er mechanismen bestaan die dat bemoeilijken, maar die kunnen en moeten we wegwerken."

Mensen verschillen natuurlijk ook. Niet iedereen heeft dezelfde behoeften.
De Lille: "Ik ben nooit voor dwang, maar als je zegt dat je openstaat voor iedereen, dan moet je die openheid ook waarmaken. Het gaat erom mensen een netwerk aan te bieden, de banden aan te halen. Ook buiten de schoolmuren. Ook dat heet gemeenschapsvorming."

Laten we het even over mobiliteit hebben. Degelijk openbaar vervoer is cruciaal om (meer) mensen uit hun auto te halen. Maar dat vervoer scoort niet zo best: onlangs gaven de gebruikers van de MIVB de vervoersmaatschappij maar 5,5/10. En dan beknibbelt de regering ook nog eens op dat openbaar vervoer...
De Lille: "Die niet zo beste resultaten hebben volgens mij te maken met de veranderingen op het net die vorig jaar zijn doorgevoerd. Tramlijnen werden doorgeknipt, de metro functioneerde niet direct optimaal - dat heeft volgens mij allemaal meegespeeld bij de evaluatie. Ik wil een volgende enquête afwachten. De regering heeft er dit jaar noodgedwongen - en ik blijf het spijtig vinden - voor gekozen om enkele investeringen uit te stellen, maar wij hebben expliciet gevraagd om niet aan het aanbod te raken."

Er is wel aan het aanbod geraakt: het nachtvervoer werd beperkt.
De Lille: "Nachtvervoer behoort niet tot het basispakket van de MIVB. Er is inderdaad op bespaard. Maar ik vind niet dat je een buslijn in stand moet houden voor drie reizigers per rit. Een aantal niet-rendabele lijnen zou ook geschrapt zijn zonder besparingsronde. Collecto, daar geloof ik wel in. Want dat systeem van taxi-delen is gemaakt voor mensen die alleen reizen. Uiteraard is een gewone taxi met vier goedkoper, maar dat is niet het doel van Collecto."

Hoe gaat het ondertussen met de kwaliteit van het Zennewater? Is de ruzie met Ecolo uitgepraat?
De Lille: "Er is veel in de schoenen van minister van Leefmilieu Evelyne Huytebroeck geschoven, grotendeels onterecht. Op de communicatie (toen het Brussels waterzuiveringsstation stil lag en er massaal smurrie in de Vlaamse rivieren terechtkwam, CD/DV) viel wel een en ander aan te merken. Maar ondertussen heeft Huytebroeck de touwtjes opnieuw stevig in handen. En dat werkt. Ze heeft al het nodige gedaan. Ze houdt de regering ook voorbeeldig op de hoogte. Ook over de gerechtelijke nasleep."

"De grote discussie die nog moet volgen, is die over het privaat-publieke beheer. De overheid moet een dikkere vinger in de pap hebben, zonder dat ze alles zelf moet doen. We moeten op zoek naar een systeem waarbij de overheid het laatste woord heeft, en waarbij geldgebrek geen reden is om de boel stil te leggen."

"Er was inderdaad flink wat wrevel tussen Ecolo en Groen!, maar we zijn daar volwassen mee omgegaan. Ook onderhuids speelt het niet meer. Als we van Brussel een ecohoofdstad willen maken, dan moeten we dat samen doen."