CONTRA metropolitane gemeenschap: 'Randbewoners niet dwingen tot de stad te behoren'

Voor of tegen een metropolitane gemeenschap? Twee BDW-redacteurs vechten het uit met een opiniestuk. "Niet alleen dreigt de metropolitane gemeenschap verfransing te faciliteren, ze betekent ook een offer van cultuur, rust en soevereiniteit ten gunste van een slecht Engels sprekend internationaal economisme", stelt Christophe Degreef.

I n 2008 werd de Brussels Metropolitan Region opgericht door de werkgeversorganisaties VOKA, Beci, UWE en VBO. Het lukte politici toentertijd maar niet om het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde op te lossen. Als de politiek faalt, dan is de lokroep van de 'dynamische' economie natuurlijk verleidelijk. Ik probeer uit te leggen waarom u best nadenkt over dit hersenspinsel van de economische elite.

'Les patrons se mobilisent pour le Grand-Bruxelles' kopte Le Soir samenvattend in de zomer van 2009 over de metropolitane gemeenschap. Hoe 'objectief' u de grootstedelijke regio ook probeert te bekijken, dit is de manier waarop ze wordt uitgelegd in Franstalig Brussel, in la périphérie en ook in de wereld. Een institutionalisering van de Franstalige claims op Halle-Vilvoorde, overgoten met een economisch sausje om het in naam van het algemeen belang geloofwaardig te maken. Dat men door deze verankering van grootstedelijk Brussel zondigt tegen het federale België en haar ingewikkelde pacificatieregeling - een Waals Gewest, een Vlaams Gewest en een Brussels Hoofdstedelijk Gewest - is van geen tel. Graag haal ik filosoof Peter De Graeve aan, in een interview met deze krant in 2010: 'Grenzen zijn spelregels'. Ik denk dat dat de kern is van dit land: respecteer elkaars (deelstaat)grenzen, een goed begin om samen te leven.

Utopie
Maar het probleem ligt dieper dan de traditionele communautaire breuklijn. De BMR is gewoon grof tegenover mensen die ervoor gekozen hebben om niet in de stad te wonen, om welke reden dan ook. Het is de gedwongen verstedelijking. Natuurlijk zal men dit argument proberen om te keren door te zeggen: 'De stad breidt uit, onder meer door de bevolkingsgroei.'

Maar bevolkingsgroei en stadsuitbreiding zijn geen natuurwetten, maar verhalen van mensen en resultaten van een bepaald soort beleid. Decennialang kende dit land een aanzienlijke migratie, terwijl daar weinig draagvlak voor was bij de bevolking. Een politiek die een beetje luisterbereid was, had kunnen leiden tot een ander verhaal. De Britse conservatieve filosoof Roger Scruton zou het een schoolvoorbeeld noemen van de drogreden van de utopie: de utopie, in dit geval de grootstedelijke regio die nodig is om de bevolking in goede (economische) banen te leiden, is de oplossing die voortvloeit uit de mislukte droom die de utopisten - beleidsmakers, academici en ondernemers - zelf gecreëerd hebben. En dus moet Halle-Vilvoorde opgeofferd worden op het altaar van de oververstedelijking, de overdiversifiëring en de droom dat mensen altijd meer welvaart nodig hebben.

Wil dat zeggen dat ik een probleem heb met de stad en haar diversiteit? Hoegenaamd niet. In deze fascinerende stad is er uiteindelijk een goedkeuring ontstaan voor de diversiteit. Het is pril, maar het fenomeen is duidelijk. Een deel van de Brusselse bevolking kiest zelfs om die reden voor de stad. In Halle-Vilvoorde ligt dat anders. Daar kijkt men argwanender naar diversiteit. Dat is spijtig, maar het heeft zo zijn redenen. Anders dan te benadrukken dat de plattelandsbewoner verkeerd denkt, is er genoeg werk in Brussel om met al die mensen die dankzij de globalisering - ik zeg expliciet dankzij - een gemeenschap te vormen. De globalisering is een deel van de toekomst van Brussel, maar dat wil niet zeggen dat ze ook de toekomst van het Vlaamse platteland betekent. Geef met andere woorden de stad wat de stad toekomt en het platteland wat het platteland toekomt. Ik bedoel hiermee niet dat de plattelandbewoner altijd gelijk heeft, maar wel dat men hem niet kan dwingen om van de stad te houden, zeker niet als zijn leefwereld onder druk staat.

Plat consumentisme
Een laatste argument: De BMR oprichten betekent het vermoorden van onze taal ten koste van een armoedig wereldengels. Naast de verfransing is er de kans tot verregaande internationalisering. Op de website van de BMR vindt u een artikel waarin gepleit wordt om van het Engels dé Europese taal te maken. Als u had gedacht in Halle-Vilvoorde een rustpunt te vinden voor het zware werk dat u dagdagelijks doet, dan bent u er aan voor de moeite, want ook bij u thuis zal de taal van het platte consumentisme en de markt overheersen als u VOKA en consoorten laat doen. Naast Arbeid, Kapitaal en Natuur willen bonzen en bestuurders ook nog eens uw Cultuur als offer vragen.

Neem deze drie punten, en u hebt een verdedingslinie tegen de BMR. Is dit een pleidooi tegen stedelijkheid en globalisering? Neen. Dit is een pleidooi om de globalisering te gebruiken waarvoor ze nuttig is: een zekere mate van diversiteit, wereldwijsheid en voldoende welvaart - en om ze tegelijkertijd tegen te gaan voor dingen die te belangrijk zijn om zomaar op te offeren zoals rust, taal, cultuur en natuur. Er is een divers beleid nodig voor wat mensen willen dat het platteland blijft, en voor wat ze als stad zien. Zolang die twee elementen niet met elkaar verzoend kunnen worden, is er van geen enkele redelijke samenwerking sprake en schept men vijandelijke reacties tegenover de stad, reacties die Brussel niet vooruit helpen.

Als men een afzonderlijk maatschappelijk beleid erkent voor stad en platteland, responsabiliseert men de plattelandsbewoner. Men kan hem beter aanspreken zodat men begrijpt waarom hij de stad niet hoeft. Misschien is die houding - respect voor de mens en het volk, productiever om de plattelandsbewoner de stad uiteindelijk te laten aanvaarden.

Kritiekloos
Ik geloof dat een redelijke uitbreiding van Brussel mogelijk is: door de stad te beperken tot de fysieke grenzen - alles wat aaneengesloten bebouwing is, met andere woorden. Dat is duidelijk en kan men, mits referendum, uitleggen aan de bevolking.

Globalisering is een uitdaging, net als verstedelijking. Volgt men ze echter kritiekloos dan bestaat de kans dat de BMR niets meer wordt dan een kapitalistisch en cultuurvretend onding.

De adepten van het wereldengels lezen best volgende versregels van de Amerikaans-Britse dichter T.S. Eliot: What have we to do / But stand with empty hands and palms turned upwards / In an age which advances progressively backwards. Iets om over na te denken.