'Democratie verdraagt geen no-go zones'

Experts zijn weinig optimistisch over de veiligheid in de hoofdstad. Dat bleek op een debat in de Koninklijke Militaire School, georganiseerd door Open VLD-parlementslid Sven Gatz. Die pleit voor een gewestelijke aansturing om de slagkracht van de politie te verhogen.

Met Thierry Gillis (voormalig korpschef in Ukkel), Glenn Audenaert (gerechtelijke politie), Brice De Ruyver (UGent) en Els Enhus (VUB) had Gatz een stevig panel verzameld. De experts zijn het er zowat allemaal over eens dat een politiekorps in een gewest met zes zones, negentien burgemeesters én een provinciegouverneur niet de meest fantastische structuur is om een veiligheidsbeleid uit te bouwen. En dat veiligheidsbeleid is hard nodig. Meer nog. Brice De Ruyver vraagt zich af of een kwaliteitspolitie op dit moment in heel Brussel wel mogelijk is. Hij schetst een beeld van een bijna feodale stad met heel welgestelde, maar ook heel verloederde wijken waar te weinig socia­le samenhang is om een politiewerk op te bouwen. "Als ik in een van mijn geliefde restaurants kom, La Paix in Kuregem, dan zie ik de illegale economie zo voor mijn neus." Brice De Ruyver haalt ook uit naar sommige burgemeesters die bepaalde wijken links hebben laten liggen. "Dat kan echt niet. Een democratie verdraagt geen no-go zones."

Rekrutering
Maar is het dan alleen de fout van de scheve sociale situatie in Brussel? Nee. Ook bij de politie zelf loopt niet alles op wieltjes. Uit een studie van Els Enhus blijkt dat het politiewerk bemoeilijkt wordt door de rekrutering. Want waar komt een jonge rekruut uit Vlaanderen doorgaans terecht? Waar er nog plaatsen open zijn. In Brussel dus, vaak dan nog in de moeilijke wijken. Ze leren er het klappen van de zweep, maar ze zijn er ook vaak snel weer weg. "Er is geen engagement voor de stad," zegt de criminologe. "Ze zijn niet vertrouwd met multiculturaliteit. En vragen we aan Marokkanen in de wijk wat ze over de politie denken, dan antwoorden die dat ze van ver kunnen ruiken dat de politie schrik van hen heeft."

Ook Brice De Ruyver vindt dat er een te grote groep jonge politieagenten op hetzelfde moment binnen de Brusselse politie aan de slag is. Als die na enkele jaren weer weg zijn, bemoeilijkt dat de uitbouw van een kwaliteitskorps.

Glenn Audenaert ziet de toekomst nog somberder in. "De komende vijf jaar zullen er grote gaten vallen in het Belgische politiekorps. Als er meer plaatsen vrijkomen in Vlaanderen en Wallonië, dan wordt Brussel daar het slachtoffer van. Dan riskeren we de hersenbloeding waar ik al vijf jaar voor waarschuw." Audenaert schat dat er vijftienhonderd nieuwe agenten nodig zullen zijn.

In de beste aller werelden rekruteert de politie dan massaal bij de Brusselaar zelf, maar die lijkt daar feestelijk voor te bedanken. Om de veiligheid in Brussel te verbeteren, is (in het kader van de Europese topontmoetingen) veel geld uitgetrokken, onder meer om allochtonen te rekruteren als hulpagent. Een succes kan dat initiatief niet genoemd worden. Om culturele redenen is er bij Marokkanen en Turken weinig interesse. Gaan ze toch als politieagent aan de slag, dan worden ze door de eigen gemeenschap uitgespuwd.

Kosmopolitisch
Glenn Audenaert ziet Brussel meer dan ooit uitgroeien tot een kosmopolitische metropool, multicultureler haast dan de andere hoofdsteden in Europa. Het maakt het samenleven er niet altijd makkelijk op. Daarbij komen nog kansarmoede, financiële criminaliteit, kiemen van terrorisme. Het hoeft geen betoog dat de politie soms niet weet waar eerst te beginnen.

Audenaert pleit niet voor meer geld, maar wel - voorzichtig - voor een andere verdeling van de federale middelen die naar de politie vloeien. In een wereld waar metropolen belangrijker worden, moeten er ook meer middelen naartoe vloeien. "Het aantal agenten is indertijd becijferd op het aantal inwoners, maar die cijfers zijn intussen wel veranderd," zegt Audenaert. "Brussel krijgt er elk jaar twintigduizend inwoners bij." Gevolg: de (gerechtelijke) politie draait dubbele shifts. "Ook wij raken de no-go zones niet binnen. Dat vergt heel veel energie. Informatie is essentieel. Die kan van elke burger komen. Maar als ik dan een brief schrijf naar alle Brusselse moskeeën met de vraag of ik mag komen uitleggen waarmee we ons wel, en waarmee we ons niet bezighouden, dan krijg ik geen antwoord."

Starsky & Hutch
Met zesduizend agenten is Brussel in vergelijking met andere grote steden niet slecht bedeeld. En toch: erg zichtbaar zijn ze niet op straat. Was het niet de bedoeling van de politiehervorming om juist een sterke 'nabijheidspolitie' op te zetten? Voormalig korpschef Thierry Gillis: "Mijn agenten moeten twaalfduizend adreswijzigingen controleren, achtduizend boetes per jaar op adres afleveren. Dan blijft er niet veel tijd over voor wijkwerk. Maar de Brusselse zonepolitie is er wél mee bezig. Alleen gaat dat langzaam."

Brice De Ruyver ziet ook het slechtere loon van de wijkagent als reden. Volgens Els Enhus wordt er bij de basis van de politie een beetje gelachen om het idee van een nabijheidspolitie. Ze vinden het spannender om Starsky & Hutch-gewijs interventies te doen in de stad. "En dat is jammer, want als burger zou je toch bij de wijkagent terecht moeten kunnen."

Over één zaak zijn Audenaert en De Ruyver het roerend eens: de splitsing van het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde is een barslecht idee. De Ruyver: "Er zullen er zijn die in hun handjes wrijven (hij doelt op Brusselse boefjes die dan in de Vlaamse Rand vrij spel krijgen, SVG). Want criminaliteit stopt niet aan een grens."