Evelyne Huytebroeck, groen maar met mate

De huidige Brusselse regering is de eerste met Ecolo erin. Maar hebben de Franstalige groenen ook een stempel kunnen drukken op het beleid? We vroegen het aan minister van Leefmilieu en Energie Evelyne Huytebroeck. Over wilde tuinen, het socialisme van Edmond Machtens en de viaduct van Bangkok.

Zelf waren we er nog niet op gekomen, maar de kopstukken voor de komende verkiezingen zijn aan Franstalige kant dezelfde als die van de regionale verkiezingen van 1999, merkt Evelyne Huytebroeck terloops op. Charles Picqué voor PS, Armand De Decker voor MR, Benoît Cerexhe voor CDH, en Evelyne Huytebroeck voor Ecolo. Van jeunisme heeft het Brussels Gewest duidelijk geen last.

Voor Ecolo zijn het ongemeen belangrijke verkiezingen. 2004 was een rampjaar. De Franstalige groenen verloren de helft van de zetels in het Brussels parlement. Omdat ze nodig waren voor een (progressieve) Olijfboomcoalitie, werden ze wel gevraagd om in Picqué III te stappen. "Als je incontournable bent, zit je natuurlijk in een interessante positie," blikt Huytebroeck terug op die regeringsvorming. "Maar we moesten het behoedzaam aanpakken. We zijn een tamelijk jonge partij, zonder bestuurservaring. En zo'n partij wordt altijd nauwlettender in het oog gehouden. Ik moest bewijzen dat we kunnen besturen zonder brokken te maken. Dat we niet de regelneven en amateurs zijn waarvoor we versleten werden."

Vandaag staan de peilingen op winst. Als alles meezit, haalt Ecolo straks opnieuw het zetelaantal uit 1999.

Compost en Prius
Maar wat we eerst wilden weten: hoe groen is Huytebroeck zelf? Dat blijkt best mee te vallen. Ze beschikt over een energiezuinige verwarming in haar burgerhuis in Vorst, dat goed geïsoleerd is, een regenwaterput heeft en een wilde natuurlijke tuin. Ze composteert al zestien jaar, kookt biologisch, maakt ecologisch schoon, verft de muren met natuurlijke verf. Ze rijdt met een Toyota Prius, een hybride wagen, en als het niet regent, komt ze in lente en zomer weleens met de fiets naar het werk. "Maar het is vooral in de voeding dat ik de ecologische principes probeer te hanteren. Ik probeer zoveel mogelijk het seizoensaanbod te volgen, het liefst dan nog fruit en groenten uit eigen streek. Voor zover dat mogelijk is. Ik koop geen bananen uit Hoeilaart."

Hoe evalueert u uw regeringsdeelname?
Evelyne Huytebroeck: "Globaal gezien, met voldoening. In 2004 hielden we maar negen procent van de stemmen in Brussel over, we kwamen van 21 procent! Als kleine coalitiepartij hebben we toch de portefeuille gekregen die we wilden: Leefmilieu en Energie. Een regering met zoveel partijen - PS, CDH, Ecolo, Open VLD, SP.A-Spirit en CD&V-N-VA - lijkt onwerkbaar, maar het tegendeel is waar gebleken. Een regering met twee grote machtspartijen, zoals in Wallonië, rijdt zich vlugger vast. In deze regering wisselen de allianties. Daar heb ik dankbaar gebruik van gemaakt. Ik zocht dus allian­ties, nu eens met Open VLD, dan weer met CDH, SP.A of PS. Ik zeg niet dat we alles hebben kunnen binnenhalen wat we wilden. Maar het heeft wel gewerkt."

"Met minister Pascal Smet liep de samenwerking het vlotst. Omdat we gelijklopende ideeën hebben, maar een verschillend electoraat. We vullen elkaar aan - hij een man, ik een vrouw, hij een Vlaming, ik een Franstalige - en we lopen elkaar niet voor de voeten."

Hij is een socialist met groene ideeën, u bent groen met een sociale inslag.
Huytebroeck: "Ik ben altijd heel sociaal geweest. Heel links zelfs. Toen ik me in de politiek gooide, was het al feminisme, politieke participatie en betogingen in de stad wat de klok sloeg."

Maar het socialisme zei u niets?
Huytebroeck: "Nee. Het socialisme heeft me getraumatiseerd. We woonden tegenover de sociale woonblokken tussen Simonis en Beekkant. Burgemeester Edmond Machtens heeft ze laten bouwen. Voor de verkiezingen liet hij de ramen volhangen met zijn affiches."
"Er was nog een andere reden waarom PS ver van mijn bed stond. Ik ben op mijn vijftiende aan politiek beginnen te doen. Ik voelde me als jonge vrouw niet thuis in een grote, gevestigde machtspartij. Ze hebben me wel gevraagd, hoor, om op de lijst te staan. De PS in Molenbeek, burgemeester Richard Beauthier (CDH) in Ganshoren."
"Ik was dus links geëngageerd, maar ben het groene gedachtegoed pas later gaan koesteren. Halfweg de jaren 1980 werd de viaduct van Koekelberg vervangen door een tunnel (de viaduct staat intussen in Bangkok, SVG/DV). Daar waren we radicaal tegen gekant omdat we vreesden dat het extra autoverkeer naar de stad zou lokken, wat achteraf ook is gebleken."

Heeft Ecolo genoeg kunnen wegen op deze regering?
Huytebroeck: "Ja. Neem nu energie. Er was geen energiebeleid in Brussel. Het budget is vertienvoudigd, van 4 naar 40 miljoen euro, wat de Brusselaars ten goede is gekomen in energiepremies. De resultaten zijn er ook. Het energieverbruik is in Brussel de laatste jaren met tien procent gedaald, de CO2-uitstoot met twaalf procent."
"We hebben daarnaast de kansarmen beschermd bij de liberalisering van de energiemarkt. In Vlaanderen zijn er 40.000 gasafsluitingen geweest, in Brussel maar vijftig. Maar er is ook de Groene Wandeling, die bijna afgerond is. Het waterbeleid is volledig herzien, met de invoering van solidaire tarieven. We hebben een stormbekken onder Flagey gebouwd en de kleine waterloopjes in Brussel in ere hersteld."
"De grote uitdaging blijft de renovatie van de riolen. Het gaat om tweeduizend kilometer riolen, waarvan de helft in slechte staat is, en een derde in heel slechte staat. De renovatie is geraamd op een miljard."

Zijn die groene interventies in het regeringsbeleid zichtbaar genoeg?
Huytebroeck: "Men verwijt me soms dat ik te veel communiceer. We hebben brochures gemaakt, bewustmakingscampagnes allerhande opgezet. Je moet herhalen, herhalen en herhalen - maar nog méér communiceren dan we al gedaan hebben? Dat leek me niet gezond."

U noemt zich groen én sociaal, maar voor wie weinig geld heeft, zijn biologische producten niet de eerste bekommernis.
Huytebroeck: "Dat is zeker waar, maar ook ik koop niet honderd procent biologisch. Wie een appel koopt die niet met het vliegtuig is aangevoerd, zet ook al een stap in de goede richting. Of wie minder vlees eet. Ik heb veel aandacht besteed aan het voedselbeleid in scholen, ziekenhuizen, crèches, bejaardentehuizen. Door dáár met gezonde voeding te werken, bereik je direct heel grote groepen."

Sommigen vonden u te pragmatisch in de regering, te weinig principieel. Een voorbeeld: volgens specialisten is stads­tol de enige manier om het Brusselse autoverkeer in te krimpen. De Brusselse regering wou er niet van weten.
Huytebroeck: "Alleen, zonder de steun van andere partijen, kan ik niet winnen. Ik wist vooraf dat stadstol geen haalbare kaart was. En hoewel ik vóór ben, ben ik ook realistisch genoeg om te beseffen dat het geen gesneden koek is. Vlaanderen zal zijn zeg willen hebben. Dat vergt lange onderhandelingen. Daarom kan ik vrede nemen met rekeningrijden, dat over enkele jaren in heel België kan worden ingevoerd. Wie meer rijdt, zal meer betalen."

U komt uit een familie van zelfstandigen. Die zijn over het algemeen niet gewonnen voor maatregelen die het autoverkeer aan banden legt.
Huytebroeck: "Ik ken de handelaars goed, ik woon al 22 jaar met eentje samen. (Haar man baat een winkel uit in de Sint-Hubertusgalerij, red.) Maar je moet ze niet allemaal over dezelfde kam scheren. Handelaars staan vaak huiverachtig tegenover veranderingen - en dat kan ik begrijpen. Het is niet altijd makkelijk om handelaar te zijn in Brussel. Maar er valt wel mee te praten. En soms moet de overheid het voortouw nemen, zelfs al neemt ze dan een weinig populaire beslissing. We hebben het alternerend rijden ingevoerd bij grote vervuilingspieken in Brussel. Zowat alles heb ik toen moeten horen."

In afvalpreventie slaat Brussel een mal figuur. Er is drie keer zoveel niet-gesorteerd restafval als in Vlaanderen.
Huytebroeck: "Het nieuwe afvalplan van het Brussels Gewest is nochtans erg ambitieus..."

... maar een betaalzak voor restafval, zoals in Vlaanderen, zit er niet in.
Huytebroeck: "Het zal er toch ooit van moeten komen. Maar ik wil ook rekening houden met de specificiteit van Brussel. We zijn een stad, met heel wat kleine appartementen en een bevolking die je pedagogisch moet benaderen. De afvalpreventie moet je aan de bron aanpakken. Ik wil niet weten hoeveel afval er naar de verbrandingsoven gaat, ik wil weten hoe we het verpakkingsmateriaal kunnen verminderen."

De PS vindt een betaalzak antisociaal.
Huytebroeck: "(wordt een beetje boos) Excuseer, maar het moet nu maar eens gedaan zijn met elke groene maatregel automatisch als antisociaal te bestempelen. Ik hoor het voor de stadstol, ik hoor het voor het alternerend rijden. Dat is wat al te makkelijk, en bovendien onwaar."

Ziet u een nieuwe Olijfboomcoalitie zitten?
Huytebroeck: "Nu MR heeft bekendgemaakt dat Armand De Decker de lijst trekt, ga ik er geen doekjes om winden. (In 1999 liet De Decker blijken dat het Brusselse niveau zijn eerste keuze niet was; hij voerde zelfs de onderhandelingen niet, SVG/DV.) Ik zie niet veel alternatieven."

Stadsmus Huytebroeck

Huytebroeck gaat prat op haar Brusselse roots. Haar ouders komen uit de Hoogstraat in de Marollen. "En mijn grootvader hield het café Les Brasseurs open in de Brouwersstraat, op enkele passen van de Grote Markt. Mijn grootmoeder sprak Brussels met mij tot ik vier was. Ik ben veel vergeten, maar als er in een groep Brussels wordt gesproken, dan praat ik een mondje mee."
De groene minister is geboren in het jaar van de wereldtentoonstelling en is een fan van het Atomium, waarvan ze een aluminiumpaneel op de kop heeft kunnen tikken. Tot haar dertigste woonde ze in Molenbeek, Koekelberg en Ganshoren. Sinds vijftien jaar woont ze met man en drie kinderen in Vorst.