Open VLD leidt de dans

Open VLD blijft de grootste Brusselse partij aan Vlaamse kant. Een klassieke tripartite maakt de meeste kans. [+ historisch overzicht Vlaamse resultaten]

N-VA is de winnaar in Brussel. De Vlaams-nationalisten zien hun electoraat bijna verviervoudigen, goed voor drie zetels. Maar omdat verkiezingen ook met verwachtingen te maken hebben, en omdat de N-VA er niet in geslaagd is om de grootste partij te worden, vallen de resultaten wat bleekjes uit. Zeker vergeleken met de landslide in Vlaanderen.

Open VLD was eerder bedachtzaam in de campagne, maar doet het uitstekend in de verkiezingen. De liberalen halen de extra zetel binnen die ze de vorige verkiezingen aan N-VA waren kwijtgespeeld, een mooie revanche. Open VLD haalt vijf zetels en is dan ook aan zet in deze Vlaams-Brusselse coalitievorming.

Een andere grote winnaar is Groen, dat nu al voor de vierde verkiezing op rij haar stemmenaantal ziet aanzwellen. Groen gaat van twee naar drie zetels. De laatste rechte lijn in de campagne verliep nochtans niet rimpelloos, onder meer door het débacle in de gemeenschapscentra en uitspraken over voorrang voor Nederlandstaligen in het onderwijs. Deelnemen aan de Brusselse regering en zetels winnen, Groen en Open VLD bewijzen dat het kan.

Oppositiepartij SP.A wint lichtjes in procenten, maar verliest een zetel. De partij van Pascal Smet had voluit ingezet op stemmen van andere gemeenschappen. De electorale winst hiervan lijkt eerder beperkt.

Kan CD&V in Vlaanderen het verlies beperken tegenover het N-VA-geweld, dan is het in Brussel huilen met de pet op. De partij van lijsttrekker Grouwels verliest een zetel. De neergang is niet nieuw. Al sinds 1999 gaat het met CD&V bergaf (zie grafiek). CD&V heeft het sowieso al moeilijk om in steden aansluiting te vinden. In Brussel is dat niet anders. “Willen we een volgende tsunami vermijden, dan zullen we ons tot een echte stadspartij moeten omvormen, met een lokale verankering,” zegt lijstduwer Walter Vandenbossche (CD&V).

Vlaams Belang tot slot verliest zwaar, net zoals in Vlaanderen. De extreemrechtse partij houdt nog één zetel over. Ooit waren het er zes.

Met dit resultaat zijn er verschillende coalities mogelijk, maar aangezien Open VLD aan zet is, en Vanhengel liever niet met N-VA in zee gaat, blijven er twee serieuze kandidaten over: een verderzetting van de huidige coalitie, met Groen en CD&V, of een heruitgave van de coalitie uit 2004 met SP.A en CD&V.

Die laatste lijkt het meeste kans te maken. Ten eerste zijn er hardnekkige geruchten dat Open VLD en SP.A een (geschreven) voorakkoord hebben. Daarnaast leven Pascal Smet (SP.A, lijsttrekker) en Bruno De Lille (Groen, lijsttrekker) zowat op voet van oorlog met elkaar. Dat heeft te maken wat er vijf jaar geleden is gebeurd. Toen heeft Groen een voorakkoord met SP.A verbroken, waardoor SP.A in de oppositie belandde. Tot slot hebben zowel Open VLD als SP.A er voordeel bij om een partij die in uitstekende vorm is naar de oppositie te verwijzen.

Snelle coalitievorming
Daarom lijkt een klassieke tripartite met CD&V als kleinste partij de meest voor de hand liggende coalitie. Vraag is dan wie het CD&V-collegelid wordt. Het moet in ieder geval een vrouw zijn, indien Guy Vanhengel en Pascal Smet de andere twee collegeleden zijn. Vraag is of dat dan nog Brigitte Grouwels kan zijn, na deze erbarmelijke uitslag. Nu al klinkt binnen de partij de roep naar vernieuwing.

Vanhengel zal hoe dan ook snel willen gaan met de coalitievorming. Als hij een Vlaams-Brusselse coalitie sluit voor er een meerderheid is in de Vlaamse regering, is de kans alweer kleiner dat er directieven vanuit Vlaanderen zullen komen in verband met de Vlaams-Brusselse coalitie. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat CD&V en N-VA in Vlaanderen Open VLD mee aan boord nemen, maar dat beide partijen dan eisen stellen voor regeringsdeelname in Brussel.

Afgelopen maandag was Vanhengel al volop gesprekken aan het voeren. “En we praten met alle democratische partijen,” aldus Vanhengel.