Werner Van Mieghem: Huurprijzen aan de leiband

De regering realiseerde heel wat op vlak van huisvesting, maar het ging te traag en de gemeenten wilden niet altijd mee, zegt Werner Van Mieghem van de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen. "Het wordt tijd dat de Brusselse overheden dat recht op wonen eindelijk waarmaken."

Vijf jaar is lang voor wie probeert om een degelijke, betaalbare, Brusselse huur- of koopwoning te bemachtigen. Maar vijf jaar is kort voor een regering die concrete antwoorden moet bieden op de huisvestingscrisis die vele tienduizenden Brusselaars steeds harder raakt. En toch wil de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen het woonbeleid van de Brusselse regering tijdens de legislatuur 2009-2014 grondig evalueren.

Op basis van de naakte cijfers valt die evaluatie tegen. De gemiddelde, geactualiseerde huurprijs in Brussel is tussen 2008 en 2012 gestegen van 595 tot 650 euro (+ 9 procent). Het aantal gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning is in diezelfde periode toegenomen van 26.000 tot 40.000! De gemiddelde, geactualiseerde verkoopprijs van een appartement is op diezelfde 5 jaar toegenomen met 5 procent (van 188.547 euro tot 217.672 euro).

Toch heeft deze regering hard gewerkt. Ze maakte veel middelen vrij voor de renovatie van verwaarloosde en leegstaande sociale woningen en voor de bouw van nieuwe. Ze voerde een beperkte huurtoelage in voor thuislozen en ze ondersteunde meer dan voorheen de aankoop van de gezinswoning via het Woningfonds, Citydev (de vroegere Gomb) en Community LandTrust Brussel. Ongezonde en leegstaande woningen werden efficiënter aangepakt.

Maar wat duurt het allemaal lang voor dat regeringswerk resulteert in concrete vooruitgang. De traagheid van de bouw van sociale woningen illustreert dit bij uitstek. Met het Gewestelijk Plan voor de Huisvesting en recent nog de Alliantie Wonen heeft de Brusselse regering geld opzijgezet voor de bouw van 3.500 en 2.500 sociale woningen. Tien jaar later zijn er van het eerste Plan nog geen 1.500 sociale woningen gerealiseerd. Dat zijn er gemiddeld 150 per jaar. Deze regering heeft maatregelen genomen om de maatschappijen tot meer efficiëntie te dwingen. Hoog tijd. Maar zelfs als er jaarlijks 400 sociale woningen bijkomen, dan zou het nog 100 jaar duren om de gezinnen op de huidige wachtlijst een woning te geven.

Daarom heeft deze regering, in het bijzonder de Staatssecretaris voor Huisvesting, terecht ook ingezet op de ontwikkeling van woningen van sociale aard door andere operatoren: de gemeenten en OCMW’s en het Brusselse Woningfonds. Zelfs de private sector werd geactiveerd via de sociale verhuurkantoren en de stedenbouwkundige lasten. Het regeerakkoord bevatte een ambitieus doel: tegen 2020 zou elke Brusselse gemeente over minstens 15 procent woningen van sociale aard en in openbaar beheer moeten beschikken.

Dat engagement van de gewestelijke meerderheid botste op het terrein echter op gemeentelijke onwil. De gemeenten zagen veel liever middelgrote woningen of private woningen op hun grondgebied verschijnen, versta inwoners met een hoger inkomen. Daarbij wordt dikwijls als argument gebruikt dat de overheid ook de middeninkomens moet ondersteunen, zonder evenwel duidelijk te zeggen wat men juist verstaat onder middeninkomens. De marge is groot. Volgens een recente studie van het Bestuur Statistiek van het Brusselse Gewest zijn de werkelijk middeninkomens in Brussel de gezinnen met een netto-inkomen tussen 15.000 en 30.000 euro. Zij moeten inderdaad worden ondersteund. Maar volgens Citydev zijn dat gezinnen met een inkomen tot 60.000 euro!

Gevolg is dat enkel de gemeente Molenbeek een ‘woonovereenkomst’ afsloot met het Gewest. En dat het doel van 15 procent woningen van sociale aard in openbaar beheer niet meer voorkomt in het recente ontwerp van Demografisch Gewestelijk Ontwikkelingsplan.

Alsof dat nog niet genoeg is, worden de initiatieven en de inspanningen ingehaald, ja zelfs overrompeld, door de toename van de bevolking en door de stijgende armoede. Het gewestelijk budget voor wonen is de voorbije 20 jaar nog nooit zo hoog geweest en toch schiet het woonbeleid tekort om de huisvestingscrisis een halt toe te roepen.

Daarom moet de volgende Brusselse regering volgens de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen radicale keuzes maken. Ze moet veel meer voorzien in openbaar gecontroleerde woningen, door onder andere de overheidsterreinen niet uit handen te geven en te gebruiken voor de bouw van betaalbare woningen en door gemeenten financieel te belonen die bereid zijn een ‘woonovereenkomst’ met het Gewest te sluiten. Er moet werk worden gemaakt van een objectieve en dwingende controle van de huurprijzen op de privémarkt en daaraan gekoppeld een algemene huurtoelage voor private huurders met een laag inkomen, uiteraard in combinatie met de gestarte aanpak van ongezonde en leegstaande woningen.

Met de regionalisering van de huurwet en de woonbonus heeft de Brusselse regering binnenkort twee nieuwe, belangrijke instrumenten in handen om dat beleid waar te maken en te financieren. Dit jaar ‘vieren’ we de twintigste verjaardag van het recht op wonen in België. Het wordt tijd dat de Brusselse overheden dat recht op wonen eindelijk waarmaken.

Met die juridische, sociale en financiële hefbomen kan het Gewest voldoende invloed uitoefenen op de woningmarkt om tegemoet te komen aan de noden van de huidige en toekomstige Brusselaars. Dat moet de eerste prioriteit zijn. Het spreekt voor zich dat die woningen moeten bijdragen tot een aangenaam stadsklimaat door een aanvaardbare densiteit, een goede verhouding met de publieke ruimte, een bereikbare handel enz...

Werner Van Mieghem
coördinator vzw Brusselse Bond voor het Recht op Wonen

De verkiezingen naderen, de koorts stijgt. Maar waar kiezen we als Brusselaars eigenlijk voor? Met een reeks van vier opiniebijdragen maken vier experts elk op hun terrein duidelijk welke keuzes we de volgende vijf à tien jaar zullen maken op enkele cruciale beleidsdomeinen: mobiliteit, onderwijs, economie en huisvesting. Elke opiniebijdrage wordt anderhalve week later uitgediept en geïllustreerd met een Tematoer van Brukselbinnenstebuiten.

Geïnteresseerd of aangesproken? U kan mee met de Tematoer van Brukselbinnenstebuiten op zaterdag 03/05: ‘Verkiezingskoorts 4 – het dak’. Meer info en inschrijven op www.brukselbinnenstebuiten.be