‘Allochtonen nemen emoties over van autochtonen’

Steven Van Garsse
© Brussel Deze Week
11/02/2015

Migranten nemen na verloop van tijd de emoties over van de autochtone bevolking. Dat staat in een doctoraat dat psychologe Jozefien De Leersnyder onlangs heeft verdedigd.

Het gaat hard voor de jonge Jozefien De Leersnyder. Ze verdedigde nog maar pas haar doctoraat in de Culturele Psychologie aan de KU Leuven maar haar onderzoek wordt nu al volop opgepikt, geciteerd en krijgt navolging tot in Australië.
Zopas werd haar promotor uitgenodigd door de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) om in Kopenhagen de nieuwe bevindingen te komen uitleggen.

Staande ovatie
Het was al langer bekend dat mensen anders omgaan met ongewone situaties afhankelijk van de cultuur waarin ze zijn opgegroeid.

“Toen ik 17 jaar was,” vertelt De Leersnyder, “ben ik in de zomervakantie in de favela’s in Brazilië gaan werken. Toen ik terug in België kwam, viel het me al op dat hier totaal anders wordt omgegaan met bepaalde moeilijke situaties.”

De Leersnyder heeft haar intuïtie van toen nu in een doctoraat kunnen bevestigen. Ze bestudeert emoties en hoe de culturele omgeving hiervoor bepalend is. Maar zijn emoties geen universeel menselijk gegeven? “Ja, iedereen kan boos worden, of verdrietig, maar hoe en wanneer die tot uiting komen is cultureel bepaald,” zegt De Leersnyder.

“En dan nog wil ik daar een kanttekening bij maken. Japanners kennen het woord amae. Dat betekent zoiets als zich volledig één voelen met iemand. Ik zeg niet dat wij westerlingen niet zo’n gevoel kunnen hebben, maar het is veelzeggend dat we er zelfs geen woord voor hebben.”

Emoties als angst, fierheid, schaamte en verdriet, zijn een reactie op een bezorgdheid. En het is precies daar dat de culturele verschillen optreden. Als een Amerikaanse universiteitsstudent bij een diploma-uitreiking een staande ovatie krijgt, dan zal hij fier zijn. Een Belg zal fier zijn, maar ook wat beschaamd. Een Koreaan zal eerder schaamte voelen. De verklaring hiervoor is dat de Amerikaan autonomie belangrijk vindt, het uniek zijn, terwijl de Aziaat meer het groepsbelang laat doorwegen.

“Er zijn uiteraard individuele verschillen, maar wetenschappelijk onderzoek toont aan dat mensen uiteindelijk teruggrijpen naar de emotie die het meest kenmerkend is voor zijn of haar cultuur.”

Hoofddoek
De Leersnyder stelde zich nu de vraag wat migratie met de mens doet. Ze ondervroeg Turken, Belgen en Turkse Belgen. Uit haar doctoraal onderzoek blijkt dat migranten de emoties overnemen van het autochtone gastland. En ze doen dit meer in de mate dat ze er meer contact mee hebben.

Daar is één voorbehoud bij. Als de migranten in hun thuisomgeving zijn, vallen ze terug op hun oorspronkelijke emoties. Ze verliezen dus hun eerste emotie-repertoire niet.

“Het interessante aan mijn onderzoek,” zegt De Leersnyder, “is dat we vragen stellen over emoties. Iedereen denkt dat hij of zij een hoogst individueel antwoord geeft, omdat het over emoties gaat, maar toch blijken die antwoorden in hoge mate cultureel bepaald.” De onderzoekers krijgen zo, via een omwegje, een goed beeld van de culturele diversiteit in een samenleving.

En zo blijkt ook dat identiteit een relatief gegeven is. “We zien bijvoorbeeld dat meisjes die een hoofddoek dragen, in hun emotioneel repertoire heel erg kunnen aanleunen bij de autochtone Westerse cultuur. Wij denken dat ze niet geïntegreerd zijn. De meisjes identificeren zich ook sterk met hun oorsprongcultuur, maar eigenlijk zijn ze op emotioneel vlak heel erg zoals wij.”

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Samenleving

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni