Alternatieve cirkelkaart voor tram en metro

Een Brits academicus heeft op eigen initiatief een alternatief netplan voor het Brussels metro- en tramnetwerk gemaakt. De niet-officiële kaart is opgebouwd uit verschillende concentrische cirkels en uitwaaierende radialen.

Hoe maak je een complex netwerk van openbaar vervoer begrijpbaar in één oogopslag? Het is de vraag waar ontwerpers van metrokaarten en andere netplannen van wakker liggen.

De MIVB verving nog niet zo lang geleden haar geografisch netplan door een schematische kaart. Maxwell J. Roberts, docent psychologie aan de universiteit van Essex, heeft echter een veel radicaler voorstel uitgewerkt. Zijn kaart bestaat enkel uit concentrische cirkels en lijnen die als spaken vanuit het centrum naar de buitenwijken lopen. Voor alle duidelijkheid: het gaat om een eigen initiatief, dat tot stand kwam zonder medeweten van de Brusselse vervoersmaatschappij.

Met de kaart is Roberts niet aan zijn proefstuk toe. Hij publiceerde verschillende boeken over metroplannen en maakte al kaartjes voor Londen, New York, Parijs en Berlijn (zie website Tube Map Central). Dat doet hij vanuit zijn achtergrond als psychologisch onderzoeker. "Ik bestudeer hoe mensen de wereld begrijpbaar maken en daar spelen kaarten een grote rol in", vertelt Roberts aan brusselnieuws.be.

De meeste van zijn kaarten vallen op omwille van hun cirkels. "Ik heb ook al met andere vormen gewerkt maar de cirkel is een heel sterke vorm die een kaart meeteen organiseert rond een duidelijk centrum. Eens het centrum bepaald, valt alles in elkaar als een puzzel. Het resultaat is eenvoudig en meteen herkenbaar."

De Brusselse cirkelkaart is volgens de ontwerper alvast duidelijker dan de officiële netkaart van de Brusselse vervoersmaatschappij. "De nieuwe diagramkaart van de MIVB is op zich niet slecht maar telt te veel verschillende kleuren, waardoor ze uiteindelijk niet veel eenvoudiger is dan de oude geografische kaart. Die had ook last van een overdaad aan kleuren. Het is volgens mij niet nodig om elke bus- en tramlijn een aparte kleur te geven. Op vroegere kaarten was dat overigens niet het geval."

Knipoog naar De Kat
De kaart van Roberts laat het busnet helemaal ongemoeid. "Bij andere steden werk ik enkel met de metro en het was al een hele uitdaging om ook het hele tramnet op de kaart te hebben", verklaart hij. "Omdat trams op straatniveau rijden, zijn mensen gevoeliger voor geografische onjuistheden dan bij een metro. Soms kan je het echter niet vermijden. Tram 92 kronkelt op de kaart bijvoorbeeld veel meer dan in het echt. Ander probleem is dat tramnetwerken sneller evolueren en de kaart dus sneller achterhaald is. Specifiek Brussels obstakel zijn dan weer de tweetalige haltenamen. Het is niet evident om Graaf van Vlaanderen/Comte de Flandre leesbaar op een kaart te krijgen."

Hoewel Roberts tot nu toe enkel positieve commentaren kreeg, vindt hij de cirkelkaart zeker nog voor verbetering vatbaar. "Ik wilde het centrale deel van lijnen 2 en 6 graag als een echte cirkel op de kaart, maar dat is niet gelukt. In het resultaat kun je een soort kattekop zien en dat vond ik wel kunnen voor de stad waar stripfiguur De Kat bedacht is."

Behalve over het netplan is Roberts overigens wel erg te spreken over het Brussels openbaar vervoer. "Ik heb alle lijnen al wel eens uitgeprobeerd want ik kom geregeld in Brussel", klinkt het. "Ik houd van de art nouveau en de ontspannen sfeer in de stad. Het openbaar vervoer vind ik erg ondergewaardeerd. In Londen denkt iedereen dat ze het beste systeem hebben, maar de signalisatie in Brussel is veel duidelijker. De Parijse metro voelt dan weer erg benepen en sjofel in vergelijk met de Brusselse."

De cirkelkaart voor Brussel dateert al van 2013 maar komt nu boven water via de Schaarbeekse blog Ezelstad.