Burgemeesters en schepenen op studiereis naar Bordeaux

Mobiliteit blijft een knelpunt in Brussel. Om inspiratie op te doen, is staatssecretaris Bruno De Lille (Groen) met een groep Brusselse burgemeesters en schepenen naar het Franse Bordeaux getrokken. Die stad onderging op tien jaar een metamorfose. De aanleg van nieuwe tramlijnen was daarbij een belangrijke catalysator.

Vorige week trokken vier burgemeesters en een hele lading schepenen van Brusselse gemeenten naar het Franse Bordeaux. Het ging om een studiereis op iniatief van staatssecretaris De Lille.

Tot diep in de jaren 1990 was Bordeaux een echte autostad. Onder burgemeester Alain Juppé (UMP) onderging de wijnstad aan de Garonne echter een ware metamorfose. Die werd in gang gezet door de aanleg van drie tramlijnen.

"Er waren eerst plannen voor een metro maar daar was beroep tegen aangetekend bestond heel wat polemiek rond", vertelt Vincent De Brisson de Laroch van de stad Bordeaux. "Daarna is de tram als alternatief naar voor geschoven. Het voordeel was dat we met het budget van een metrolijn meteen drie tramlijnen konden aanleggen en meteen ook de openbare ruimte konden opwaarderen."

Het centrum van Bordeaux is herschapen in een grote voetgangerszone van 75 hectare. En in de hele agglomeratie zijn ruim 200 km fietspaden aangelegd. Er zijn 140 fietsstations op minder dan honderd meter van bus- en tramhaltes. De auto wordt zoveel mogelijk geweerd uit het centrum.

'30 procent meer omzet'
Sommige handelaren waren eerst bang te worden afgesneden van hun klanten. Tot ze hun zakencijfer zagen. "De laatste vijf jaar is onze omzet met 30 procent gestegen", zegt restaurantuitbater Marc Vanhove. "Dat is behoorlijk indrukwekkend. Vroeger had ik een restaurant, nu heb ik er tien."

"De omschakeling verliep vlot voor de klanten.", zegt Vincent Kresser, eigenaar van een kledingwinkel. "Wie toch met de auto wil komen, kan terecht in een van de vele ondergrondse parkeergarages

Bordeaux heeft volop ingezet op de tram. In het centrum haalt die zijn stroom niet van bovenleidingen, maar uit metalen strips tussen de rails. De tram rijdt in eigen bedding. Verkeerslichten passen zich aan als hij nadert. Resultaat: op tien jaar tijd is de mobiliteit in Bordeaux sterk veranderd.

In 1998 gebeurde 50 procent van de verplaatsingen nog met de auto, in 2009 was dat nog minder dan 38 procent", klinkt het bij de stad. "De daling van 12 procent was vooral in het voordeel van het openbaar vervoer, dat ging van 10 naar 14 procent, en het aandeel van de fiets verdubbelde van 3 tot 6,5 procent. Er waren ook meer verplaatsingen te voet (35 tot 39 procent)."

Achttien overstapparkings
De afgelopen tien jaar heeft Bordeaux vele bovengrondse parkeerplaatsen geschrapt. In de plaats kwamen grote ondergrondse parkeergarages. En aan de rand van Bordeaux liggen achttien parkings, naast tram- en buslijnen. Automobilisten kunnen er parkeren voor 3,5 euro per dag. Voor die prijs kunnen zij overstappen op het openbaar vervoer.

De tram speelt ook een cruciale rol bij de stadsontwikkeling van Bordeaux. "Vervoer en stedenbouw hangen samen", zegt Didier Feneron van de vereniging Velophonie. "We bouwen woningen naast tram- en buslijnen. Als er een nieuwe wijk gebouwd wordt, plannen we ook meteen de nodige tramhaltes. Het zijn ecowijken met nauwelijks parkeerplaatsen maar wel veel fietsenstallingen. Het is cruciaal voor de levenskwaliteit om de zaken in zijn geheel te beschouwen."

Investeringen in infrastructuur alleen volstaan niet, klinkt het bij de stad. "De bevolking moet zich ook bewust worden", zegt Vincent De Brisson de Laroch. "Met infrastructuur alleen werkt de stad niet. Iedereen moet zich de ruimte eigen maken en zijn gedrag veranderen: automobilisten moeten opletten voor de trams, fietsers en voetgangers en omgekeerd."

'Brussel is Bordeaux niet'
De aanwezige Brusselse burgemeesters trekken elk hun lessen uit hun bezoek aan Bordeaux. "Je kan niet zomaar de situatie in Bordeaux vergelijken met Brussel", zegt Willy Decourty (PS), burgemeester van Elsene. "De twee steden zijn erg verschillend."

"Bordeaux bewijst dat men niet zomaar parkeerplaatsen kan afschaffen zonder een grote investering in het openbaar vervoer en de kwaliteit van de openbare ruimte", zegt Bernard Clerfayt (FDF), burgemeester van Schaarbeek.

Staatssecretaris De Lille is onder de indruk van de manier waarop burgemeester Juppé zijn stad heeft veranderd. "Hij heeft durf getoond en ook resultaat geboekt", aldus De Lille. "In Brussel zijn we soms bang van onze eigen schaduw. We denken te vaak dat die of die niet gelukkig zal zijn met een beslissing."

"Laten we een visie ontwikkelen zoals hier in Bordeaux en die dan ook uitvoeren. We hebben de laatste tien jaar al mooie veranderingen gezien maar we kunnen die nog zoveel verder doortrekken zodat Brussel echt een heel aangename stad wordt."