Kristina Ruell: "Geen bloot, zegt de uitgever"

Een Vlaamse moslima die tekent, kleurt en verft om kinderen te plezieren, ik ken er maar één: Kristina Ruell. Op haar manier werkt ze in Scheut aan een betere verstandhouding tussen de buren met verscheiden culturen. En ze tekent erop los, voor alles en iedereen, "behalve voor Humo, meneer."

In 1998 afgestudeerd, eerst Rechten en aansluitend Toegepaste Grafiek aan Sint-Lucas Antwerpen, en meteen daarna als zelfstandig illustrator voor tijdschriften begonnen, zo schetst Kristina Ruell haar cv. "Knack Weekend, Flair, Libelle - de damesmagazines -, ik heb ze allemaal gehad," schatert een goedlachse Kristina Ruell (geboren in 1971). "Voor de weekbladen ging het van prenten bij horoscopen tot kamasutra-standjes. Of iets luchtigs bij een artikel over depressie of stoppen met roken. Minder leuk waren de bilspieroefeningen die ik fysisch correct moest uittekenen. Ik maakte ook de evolutie mee van handschilderen naar digitaal tekenen in Illus­trator, zodat de uitgevers de prent sneller konden verwerken. Toch blijf ik nog altijd eerst een schets maken; mijn hart blijft bij het tactiele van het beroep. Ik scan de tekening in, teken het over in het programma en probeer de beste kleurcombinaties uit. Dat scheelt tijd."s

Alleen voor kinderen
Ook voor Knack illustreerde Ruell jarenlang. Ze tekende op de wekelijkse economische pagina 'De knip op de beurs'. Ruell: "Iets verfrissends bij droge materie als pensioenen, sparen of investeren, dat vond ik spannend. Aan inspiratie had ik nooit gebrek, al moesten de tekeningen er in twee dagen liggen. Vaak vond ik een link met de kunst, zoals bij een pagina 'Sparen'. Daar kwam dan een appel van Magritte bij met een fors stuk uit geknabbeld, verwijzend naar de overheid die aan onze spaarcenten zat. Maar de droom van elke tekenaar bleef ook bij mij knagen: prenten tekenen voor kinderboeken! Gelukkig heb ik gewacht tot ik een heel gevarieerde ervaring had, zonder echt vaste stijl."
"Een kinderboek is dankbaar, al moet je heel veel produceren en verkopen om ervan te kunnen leven, zoals Klaas Verplancke en Carll Cneut. Onze Nederlandstalige markt is zo klein dat een eerste publicatie van drieduizend stuks niet veel oplevert. Pas als de uitgevers het boek sterk promoten op de boekenbeurzen van Frankfurt en Bologna en er vertalingen verschijnen, gaat het lonen."

Bloot en Sint
Sinds ze alleen nog kindertekeningen maakt, geeft de verbrusselde Leuvense uit bij De Eenhoorn en bij de educatieve uitgeverijen Die Keure en Davidsfonds. "Je kunt je niet voorstellen waar een uitgever - en bijgevolg de tekenaar - allemaal rekening mee moet houden. Zo wou men een educatief prentenboek over zwangerschap niet in het Frans te vertalen: er was in bepaalde landen terughoudendheid tegenover één prentje met 'bloot'. (In het boek ligt een volwassen koppel naakt in bed, de geslachtsdelen niet zichtbaar, red.) De uitgever had met al zijn ervaring dit euvel niet ingeschat. Gevolg: geen vertaling. Ook door Mario Demesmaekers moeilijke titel De sinterkersthaas bleek ons prentenboek het moeilijk te hebben voor vertaling. Engeland kent de Sint amper; dat is dus geen goeie markt. In Nederland-Sinterklaasland werd het prentenboek daarentegen genomineerd voor 'beste cover' en verkocht het prima. Het succes valt dus niet altijd in te schatten, tenzij je 'in serie' gaat tekenen, naar het succesconcept van bekende illustratoren. Maar daartoe verneder ik me niet."

Ramadan
Vanuit Leuven kwam Ruell in Schaarbeek wonen, met haar viertalige (Arabisch, Nederlands, Duits en Frans) Marokkaanse man. In 2002 kocht ze iets in de wijk Scheut in Anderlecht, waar haar man een garage opende. Ruell: "Ik blijf het echt hebben van het grootstadgevoel van Brussel, iets wat in Antwerpen niet te vinden is. Brussel heeft zelfs veel van New York, door de variatie aan wijken en bewoners. (Ruell maakte een eindwerk over New York, red.) Dat typisch fijn-Brusselse, met echte Brusseleirs die zelfs op hun oude dag open staan voor andersgezinden en verscheiden stadsbewoners, dat kun je nooit in een stadje als Leuven ervaren. Voor mijn oma was een 'zwarte' in haar dorp al een heel evenement. Mijn gepensioneerde buurvrouwen in Scheut kennen de couleur locale daarentegen als hun broekzak. Niet dat ze de aanwezigheid van buitenlanders altijd evident vinden, maar ze komen er eerlijk voor uit dat er slechte zijn én goede. Die mentaliteit vind ik tenminste eerlijk. Omdat mijn man moslim is - maar zeker geen rabiate - en ik me tot de islam heb bekeerd bij mijn huwelijk, vragen de buren me weleens wat uitleg. Als ze me vragen waarom ook ik tijdens de ramadan vast, dan zeg ik de islam ons dat helemaal niet oplegt, maar dat we er vrij voor kiezen om die vastentijd door te maken. Het brengt me dichter bij de realiteit om ons heen, dat andere mensen wel vaak honger lijden. Door zelf enkele weken te hongeren tot 's avonds besef je beter waar je staat in deze maatschappij en waar de andere aan toe is. Het idee van vasten, zoals dat eertijds ook door katholieken beleefd werd, vind ik mooi en menselijk. Het is overdag even moedig stilstaan bij dit alles, tot 's avonds de gezelligheid rond de tafel met de kinderen goed voelbaar wordt. Al weet ik ook dat er moslims zijn die een hele dag in hun bed blijven liggen."

Marokkaanse pubers
"Ik ben katholiek opgevoed, maar ik was nooit kerkelijk gezind. Nu ik moslima ben, haal ik het beste uit de Koran. De islam staat voor veel meer open dan het christendom. Clichés houden er het verkeerde beeld van overeind, en een toestand als in Iran - die ook mijn man en ik tegen de borst stuit - ondersteunt het foute beeld. De islam staat veel meer stil bij de maatschappij. Goed zijn voor de medemens, bijvoorbeeld, is iets waar moslims veel meer rekening mee houden. Belgen denken nog te veel dat de koranregels streng opgedrongen worden, maar niets is minder waar. Neem nu de verplichte hoofddoek. Ik ken gezinnen waar de helft van de meisjes een chador draagt, en de andere helft niet, ook al vraagt de vader of de partner het hun. De vrouw bepaalt zoiets alleen voor zichzelf, én met haar god."

"Bovendien is de islam enorm in beweging. Kijk maar naar Marokko, sinds de nieuwe koning aangetreden is en het analfabetisme in het kleinste dorp wordt aangepakt. Sommigen noemen dat verkeerdelijk 'verwestersen'. Het is eerder een aanpassing aan de moderne internationale samenleving, mét aandacht voor een plaats in het moderne leven voor de godsdienst en bepaalde ritue­len. Het gaat echt de goeie kant op - de moslims daar willen echt veranderen. Terwijl de oudere allochtone generaties van hier zich vastklampen aan hun culturele identiteit, bang om die te verliezen. Met het gevolg dat ze zelfs de Koran totaal mis interpreteren en denken dat op het Offerfeest andere mensen - 'heidenen', dus - niet van hun heilig vlees mogen eten."
"Daar komt nog bij dat jonge allochtonen hier worstelen met een lange 'puberale' fase van zoeken: 'Wie ben ik als kind van moslims in Brussel?' Zijn ze Belg? Zijn ze Marokkaan? En als hangjongeren en materialisten gaan ze dan vervelend doen. 'Waarom grijpen hun ouders niet in?' roept mijn man dan. De positieve veranderingen in de islammaatschappij gaan sneller in Marokko dan hier."