Hoe de fiets een belangrijke rol speelde in de bevrijding van de vrouw

Het is nu moeilijk voor te stellen, maar ooit werd fietsen gezien als iets dat ongeschikt was voor vrouwen. Terwijl het hen net de vrijheid gaf om zonder de begeleiding van de man te reizen. In De Markten komen deze dinsdag verschillende sprekers samen rond één centraal thema: wat de fiets heeft betekend voor de emancipatie van de vrouw.

De Amerikaanse activiste Susan B. Antony zei in 1880: 'The bicycle did more to emancipate women than anything else in the world.' Tijdens het debat ‘De fiets bevrijdt!’ nodigt De Markten vier vrouwen uit die laten zien hoe de fiets dat precies doet.

De fiets heeft de vrouw onder andere bevrijd van hun onhandige hoepelrokken en korsetten, vertelt Bieke Purnelle, directrice van de vzw RoSa, het Kenniscentrum voor gender en feminisme. "Het debat over wat vrouwen konden en moesten dragen werd zo gelanceerd rond de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw" vertelt ze. "Vrouwen begonnen bloomers te dragen, een kledingstuk dat tussen de broek en de rok in zit."

Dat ging niet zonder slag of stoot. Er was immers ook een tegenbeweging, van mensen die vrouwen ontraadden om te fietsen. "Het zou te wild en gevaarlijk zou zijn voor de 'tere' vrouwen om te fietsen. Maar daar trokken die zich niet veel van aan." Er waren zelfs medische studies over het gevaar van fietsen voor de voortplanting, en er werden oncomfortabele zadels gemaakt zodat vrouwen niet konden fietsen. Het zou hen anders immers seksueel stimuleren, vreesde men.

Op de fiets de wereld rond

Pas vanaf de lancering van de eerste safety bicycle in 1885, het model dat dichtbij het hedendaags model ligt, werd de fiets echt populair. Voordat fietsende vrouwen werden geaccepteerd, verstreken er echter nog een paar decennia. De beweging werd op gang getrokken door pioniers als Annie Londonderry. De Letse migrante in de Verenigde Staten trok in 1894 op de fiets in vijftien maanden de wereld rond vanwege een weddenschap, die ze won.

Tot op de dag van vandaag is fietsen gecontesteerd in sommige landen. Purnelle noemt Afghanistan, Jemen en Oeganda als landen waar vrouwen en meisjes niet mogen fietsen. "Er wordt gezegd dat ze niet mogen fietsen om dezelfde redenen als vroeger hier, omdat ze bijvoorbeeld hun maagdelijkheid zouden verliezen. Maar eigenlijk geeft het meisjes vrijheid, en dat wil men niet in die landen."

Naast Bieke Purnelle nodigen organisatoren Fietsersbond Zuid en de Gracq nog andere sprekers uit om hun licht te laten schijnen op wat de fiets voor de vrouw betekent. Zo komt ook Nadia Belalia van de vzw Cyclo spreken over haar werk in een mannenwereld en getuigen Brusselse fietsambassadeurs Bes Van den Abeele en Maud Boutsen over fietsen in de stad. Tot slot vertelt Kinch van Bral vzw over de Tshukudu, een Congolese step-fiets waarmee heel zware vrachten worden getransporteerd.

De fiets bevrijdt, 14/5, 19.00 De Markten