Koenraad Tinel roert in de oersoep

Hartverscheurende verhalen van duizelingwekkende genialiteit, zo zou je de mythologie kunnen noemen die Koenraad Tinel al decennia uit vloeibare tekeningen en weerbarstig plaaster, ijzer en hennep weet te puren. Het leven, onopgesmukt. De liefde, rauw.

Met Scheisseimer drong het werk van Koenraad Tinel zich bijna tien jaar geleden dwingend aan mij op. In dat beeldverhaal pelde hij de ruwe, emotionele bolster van zijn kindertijd onder de Tweede Wereldoorlog, als zoon van collaborerende ouders. Het is een werk van 240 inkttekeningen, die in één grote, razende geut, maar met veel oog en mededogen voor de grijswaarden van de mens op het papier werden gegooid. Tastbaar, kolkend, hartverscheurend, recht uit de afgrondelijke ziel én licht op de voeten.

Scheisseimer is ongetwijfeld het meest gewichtige verhaal dat Koenraad Tinel te vertellen had, en toch… Misschien heb ik me al die jaren verkeken, en is dat persoonlijke relaas – hoe overweldigend ook – maar een van de hoofdstukken uit een groter, nog overrompelender boek. Misschien is wat Scheisseimer ook al toonde, de mens, of ruimer: het leven, onopgesmukt, hét grote verhaal. Los van wat die ene persoon, dat kleine, onooglijke wezen in de onophoudelijke kringloop van leven, dood en nieuw leven, te betekenen heeft.

Tot die gedachte noopt de tentoonstelling die op dit moment in het Huis van de Raad van de VGC loopt. De volgend jaar 85-jarige, maar nog steeds zo vitale kunstenaar toont er zijn vloeibare en weerbarstige teken- en schilderwerk naast de sculpturen die hij al decennia uit plaaster, ijzer, hennep en staal slaat, stompt, streelt en weeft. Samen zorgen ze voor een wijd uitdijend universum, dat indringend, tegelijk liefdevol, speels en rauw, peilt naar wonde en genezing, onderdak biedt aan afscheid en begin.

Het zingen van de tijd

Hier is iemand aan het werk die zijn oor te luister legt bij de verhalen van alle dag, en de ankers die ze uitwerpen naar het onveranderlijke fundament daaronder. Iemand die plukt uit wat zijn verbeelding prikkelt (verhalen van Isaac Babel of de Griekse mythen), wat zijn hart beroert (het kind, het leven, de liefde, de hartstocht), wat zijn woede en treurnis opwekt (het eeuwige menselijke tekort, ons gebrek aan medeleven, de gruwel die we bereid zijn elkaar aan te doen), om eruit te komen met doorleefde sculpturen en tekeningen, die als een koor schallen op de achtergrond van deze dagen en zich tegelijk ook loszingen van de tijd.

Koenraad Tinel weet als een sjamaan in het eeuwige, het oer te delven door heel concrete levens te scheppen: een breekbaar kind, monumentale insecten die voor het vergaan een laatste leven de wereld in werpen, de hitsigheid van versmeltende figuren, de band tussen mens en dier, het lijden als een erbarmelijke overtocht, als het heel letterlijke water aan de lippen, het leven in vloeibare inkt, en de rouw als een omzwachteling, als een vlechtwerk van zware metalen. De dag ontvouwt zich als een mythologie. Zwaarte ontmoet licht. Tussen aanhoudend verdwijnen en verschijnen.