De kunst van Charley Case

Jean-Marie Binst
© Brussel Deze Week
28/10/2004
Dolend van Afrika naar India en Cuba en tussendoor neerstrijkend in Londen en Brussel, maakt Charley Case kunst. Tijdelijke kunst, zoals de immense levensboom op een muur van de Hermès-boetiek. En iets langer overlevende kunst, zoals zijn videomontages en lithografieën. Allemaal deeltjes van de tijdelijkheid, net als Case zelf, en u, en ik.
Na een ommetje in de Londense wijk Notting Hill is Charley Case weer voor drie maanden - als ieder jaar - actief in zijn atelier in Etterbeek. De kosmologisch gerichte artiest houdt hier halt bij tien jaar bedrijvigheid en bladert in zijn Carnet de voyage met ontelbare wereldreisschetsen op flinterdun Japans papier. Tijd om de essentie in zijn werk uit te zuiveren, met als thema's de levenscyclus, liefde, dood, geweld, tijd,… Het thema 'dualiteit' ook, zoals de vereenzaming van het individu in de samenleving. Tijd ook voor een rapport, een evaluatie, een retrospectief boek. Dat vindt althans de buitenwereld, want Charley Case heeft het niet zo begrepen op (portret)aandacht. Als we een foto van hem willen - nergens is er ooit een verschenen -, dan kan dat alleen op zijn voorwaarden. "Als het van die ene goede fotografe uit jullie blad is, en als ik onherkenbaar blijf op het beeld." Case wil zichzelf wegcijferen. En zo doen we het dus. Saskia Vanderstichele vereeuwigt het geval-Case, anno 2004.
"Het individu is maar een minuscuul onderdeel van een groot geheel. Dat ervoer ik tot in India, waar het gevoel een pion te zijn en het gevoel één te zijn met alles en iedereen, in niets verschilt van dat gevoel in Brussel. De wereld is constant in beweging en wij zijn maar korte momentopnames. Alles draait rond een almaar repetitieve levenscyclus: foetus zijn, krachtig leven, aftakelen, sterven en weer geboren worden. In een verschillend ritme, afhankelijk van het natuurverschijnsel, het individu, het object. Wie dat beseft, begrijpt ook de tijdelijkheid van mijn kunst. Ons westerse systeem heeft elk individu geïsoleerd van het geheel. Het gevoel van één zijn met de maatschappij is nog moeilijk te vatten in een kapitalistisch gestuurde cultuur."

De mens, een apennoot
Alhoewel hij begenadigd is met een kinderlijke blik, heeft Charley Case ook trekken van een oude wijze man - een oosterse dan wel -, koorddansend tussen yin en yang. Hij is pas 35 en studeerde grafische communicatie aan La Cambre. Filatelisten kennen hem van zijn grafisch werk voor Belgische postzegels. Literatuurliefhebbers ontdekken hem door zijn tekeningen voor kinderboeken en poëzie, zoals de geestige illustraties voor de novelle Le bibliophile van France Borel. Of door zijn illustraties (vanuit Londen) bij de kroniek van Jean Sloover in Le Soir. De kunstwereld stond stil bij zijn 'internetcartografie' voor het allereerste internetcafé, Café Orbital in Parijs (1996). Case zorgde er voor eigenzinnige muur- en plafondillustraties die een virtueel broertje kregen op de computerschermen. De filmkenners krabden zich in de haren toen Cases kortfilmproject La septième planète (1997), geïnspireerd op Le petit prince van Antoine de Saint-Exupéry, gedraaid werd. Maar het videocentrum Argos wist Case toch te selecteren met de film Friday, June 18, 1999, City of London, in reportagestijl. En fotografen vroegen zich af wat hij in de oude Brusselse chocolaterie Antoine met zijn fototentoonstelling With love duidelijk wou maken. Het waren foto's van intieme vrouwelijke delen, bewerkt met een oliestokje. "Alles gaat altijd terug naar de essentie. En alles keert altijd terug," herhaalt Case. "We hollen elkaar voorbij, denkend dat we iets alleen moeten bereiken, maar uiteindelijk belanden we allemaal op hetzelfde punt: bij de dood. Mijn kunst wil de ogen voor die realiteit openen."
Zijn eerste expositie, L'homme qui court in het Brusselse Huis Van de Velde (1994), stond bol van de tekeningen van de zichzelf voorbij hollende mens. Een thema dat tot vandaag in installaties, lithografieën, tekeningen en videowerk terugkeert. En ook de apennoot die zich als een chromosoom ontwikkelt, herhaalt Case graag in zijn werk.

Levensboom
De Brusselse Christine de Schaetzen van de Stichting voor Architectuur kon Charley Case overtuigen van het nut van een overzichtspublicatie van tien jaar werk. Het boek kreeg de titel Charley's Case, 'Charleys doos', maar net zo goed 'Charleys geval'. Tegelijkertijd stelt de kunstenaar ook tentoon in Aeroplastics en in La Verrière-Hermès. "De twaalf meter grote levensboom onder de glazen koepel van La Verrière zal binnen kort overschilderd worden. Zijn verhaal van kleine mensen die de bladeren vormen, en dan afvallen, maar als humus de boom weer kracht geven in de lente, hoort bij de tijdelijkheid. Het is maar een momentbeeld, dat op een andere plek en op een andere manier, in andere kunst weer zal opduiken."
"Met afvalmateriaal heb ik een zwevende constructie gemaakt waarop ruim tweehonderd afbeeldingen te zien zijn, gevat in een boeddhistisch geïnspireerd levensverhaal dat zich meermaals herhaalt. Het bevat glazen plaatjes op ooghoogte, die ik met kaarsrook gekleurd heb en waarop ik met een penseel de levenscyclus van chromosoom tot mens en terug tot organisch weefsel geschilderd heb. Door het samendrukken van twee glasplaatjes ontstonden er spontane vormen, die bij het aanraken vervormen. Ook hier is het effect van vergankelijkheid duidelijk, het verhaal van de geboorte tot de dood, dat snel voortloopt. Een bolletje dat foetus wordt, dat groeit tot een mens, begint te lopen en gaandeweg aftakelt tot een gebogen ouderling en weer een bolletje wordt, en op het einde zelfs explodeert. Ik heb me hiervoor gebaseerd op het werk van Muybridge. (In 1878 kreeg de cineast avant la lettre Edward Muggeridge (Muybridge) een patent voor zijn Method and Apparatus for Photographing Objects in Motion, JMB.) Ook het beeld van de echografie van mijn kind inspireerde me tot dit verhaal. Als het ventje explodeert, is dit duidelijk het ongrijpbare verhaal van de dood. Een klein moment in de tijd ook, als we verwijzen naar reïncarnatie, waarin een deel van de mensheid - de boeddhisten - geloven. Heel de samenleving is als een grote levensboom die alle takken verbindt, en die na elke winter - het symbool voor de dood - opnieuw bloeit in de lente. In deze cyclus is de dood maar een spiegel van het leven. Het beeld van de boom dat we boven de grond zien, bestaat ook met zijn onzichtbare wortelvertakkingen onder de grond. Dood en leven zijn dus twee delen van één geheel. Ook al zijn we gelijktijdig verschillend en zo gelijk in het leven, in de dood zijn we volledig verenigd. Elk kunstwerk waarin ik dit verhaal probeer te brengen, is tijdelijk, of het nu tekeningen in potlood, inkt, aquarel, lithografie, zeefdruk, foto, film of installaties zijn. Duurzaamheid is in de kosmos van geen tel. Wel de vergankelijkheid, die ons vrij maakt. Vandaar dat deze kunst een tijdloos verhaal brengt, in verschillende vormen."

Als kunstenaar wordt Charley Case behoorlijk bewierookt. "Wat gebeurt, gebeurt. Het is een samenloop van omstandigheden en geluk. Waarschijnlijk is het ook het voor de mens onverklaarbare toeval dat de juiste mensen elkaar op het juiste moment ontdekken." Al is ook dat weer tijdelijk.

Charley Case stelt solo tentoon bij La Verrière-Hermès en in groep bij Aeroplastics.
Christine de Schaetzen, Charley's Case - 10 years of works by Charley Case, uitg. Best Of Publishers, 272 blz., 30 euro, info: 02-642.24.75

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Cultuurnieuws

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni