Expo: Einstein, anders bekeken

Spijtig voor de tennisser Roger Federer, maar de Grootste Zwitser zal hij nooit worden. Het Amerikaanse weekblad 'Time' riep Albert Einstein immers eerder al uit tot man van de twintigste eeuw. En in het licht van diens theorieën is het behalen van een Wimbledontitel natuurlijk erg relatief.

Einstein zorgde precies honderd jaar geleden al voor een onvervalste grand slam door op enkele maanden tijd vier artikels te schrijven die stuk voor stuk ons wereldbeeld veranderden. De formule 'E=mc2' waarmee Einstein het verband tussen energie en massa blootlegde, ligt aan de basis van de kernenergie en de atoombom, en ondersteunt ook de theorie van de oerknal. Einsteins inzicht dat licht niet alleen in golven maar ook in deeltjes tot ons komt, leidde tot de kwantummechanica én tot de relativiteitstheorie die onze traditionele visie op tijd en ruimte op lossen schroeven zette. Tenslotte bewees Einstein in dat jaar ook onomstotelijk het bestaan van atomen.

Unesco heeft 2005 uitgeroepen tot internationaal Einstein-jaar. En in Thurn & Taxis loopt nu de tentoonstelling Einstein, anders bekeken. Die is het resultaat van een samenwerking tussen de Brusselse universiteiten ULB en VUB, en heeft tot de doel iedereen de draagkracht van Einsteins bevindingen te doen aanvoelen. De wetenschappelijke vraagstukken worden daarbij zeker niet uit de weg gegaan, maar er is ook aandacht voor de context waarin ze tot stand kwamen. Zo doorbrak Einstein met zijn eigenzinnige blik de gezapigheid van zijn collega's fysici die ervan overtuigd waren dat zowat alle fundamentele problemen al waren opgelost.

Einstein zette zich ook in voor de mensenrechten, en zijn pacifistische ideeën zetten hem ertoe aan president Roosevelt per brief te waarschuwen voor de atoomplannen van de Duitsers (waardoor de Amerikanen uiteindelijk zelf aan hun atoomprogramma begonnen). Gelukkig leverden zijn bevindingen ook vredelievender instrumenten op als de laser, de pet-scanner en zelfs een verbeterde versie van de ijskast.

Verlichting van België
Tenslotte had de geleerde ook een bijzondere relatie met ons land. Dat blijkt uit zijn briefwisseling met koningin Elisabeth waaruit op de expo enkele stukken getoond worden, en zijn deelname aan de wetenschappelijke bijeenkomsten die door Solvay in Brussel werden georganiseerd.
Vzw Tempera hechtte bij het opzetten van de tentoonstelling veel belang aan het samengaan van vorm en inhoud, de pedagogische begeleiding en de proefondervindelijke aanpak. Zo zullen bezoekers bijvoorbeeld op de weegschaal kunnen vaststellen hoe lang de massa van hun eigen lichaam het Belgische grondgebied van verlichting zou kunnen voorzien. Omdat het origineel in de loop van de geschiedenis is zoekgeraakt zal er van de eerste atoombom 'Little Boy' een replica tentoongesteld worden.