Brusselse kerst (4): Natacha uit Congo

Natacha Nyamosy (29) woont al 25 jaar in België en heeft dus veel van de Europese tradities overgenomen. Maar Kerstmis, dat blijft voor haar Congolese familie hét belangrijkste feest van het jaar, waar de tradities centraal staan en met honderden tegelijk wordt gebeden en gevierd. “Al van weken ervoor beginnen we aan de spirituele voorbereiding. Kerstmis blijft voor ons de geboorte van Jezus, geen feest van materiële cadeaus.”

De Nyamosy’s komen uit de hoofdstad van de Democratische Republiek Congo, Kinshasa. “Ik ben eerst met mijn tantes naar België gekomen. Toen mijn vader overleed, is mijn moeder ook naar hier verhuisd.” In Brussel bouwde Natacha haar leven op, trok ze naar Frankrijk om internationale relaties te studeren en reisde ze ondertussen al een behoorlijk stuk van de wereld af. Vandaag is ze aan de slag bij de NGO Oxfam Solidariteit in Molenbeek.

“Ik heb ondertussen dus al veel van de Europese gewoonten overgenomen”, weet Natacha. Maar het treft: als er één belangrijk feest is waar ze samen met haar familie de Congolese tradities centraal zet, dan is dat Kerstmis. “Dé periode van het jaar voor ons. Weken op voorhand, wanneer Europeanen Sinterklaas vieren, beginnen wij ons spiritueel voor te bereiden op de komst van Jezus. Met zuiveringsrituelen en gebeden reinigen we onszelf en vragen we vergiffenis. We denken na over het voorbije jaar, en zullen ook de mensen waarmee we in onenigheid leven opbellen om geschillen uit te praten.”

Geen dure, onnodige cadeaus
Ook belangrijk voor Natacha in de aanloop naar Kerstmis zijn de liefdadigheidsacties. “In plaats van dure cadeaus te kopen voor mensen die het toch niet echt nodig hebben, zullen de christelijke Congolezen dingen kopen voor de hulpbehoevenden, voor de armen, voor de daklozen. Beeld je eens in wat we allemaal zouden kunnen doen met al dat geld dat gaat naar dure, onnodige cadeaus?” vraagt Natacha zich hardop af.

“Maar goed, hoe Europeser de gewoontes worden, hoe groter de kans dat ook bij Congolese families in Brussel wel een kerstboom en enkele cadeaus eronder te vinden zijn. Maar altijd zal de spirituele kant primeren en zullen de kinderen bewust worden gemaakt dat ze niet alles zomaar in de schoot geworpen krijgen, dat Jezus zich heeft opgeofferd opdat wij een vrij bestaan zouden kennen.”

Gospel
Waarbij kerstavond de laatste nacht van introspectie en spiritualiteit wordt, is kerstdag zelf het feest van het jaar. ’s Ochtends gaan ze massaal naar de kerk. “Ik woon zelf in Sint-Genesius-Rode, waar we met de hele familie naar een katholieke kerk gaan. Daar zijn vooral Afrikanen, maar ook blanken aanwezig. We verwelkomen Jezus in body and mind.”

Daarna komt de hele familie samen, met eventuele vrienden en andere gelijkgestemden. “Onze familie telt ongeveer 30 man, zonder de vrienden bijgerekend, maar we kennen families genoeg waarbij 150 man samenkomt en er een hele zaal wordt afgehuurd”, lacht Natacha. “In zo’n grote groep wordt er natuurlijk gedanst en gezongen, vooral dan op religieuze liederen in de echte Afrikaanse gospel-traditie.”

Boubou, pagne, pundu
Voor het feest achteraf kleden de Congolezen zich op hun paasbest, al dan niet in traditionele kleren. De oudere Afrikaanse vrouwen zullen in een boubou, een Afrikaans kleed, en een pagne, een kleurrijke Afrikaanse sjaal, getooid zijn. Met de hele familie wordt aangeschoven aan een buffet, waarbij de hoofdschotel vis is. “In de Bijbelse symboliek is vis veel belangrijker dan vlees. De vis wordt gegrild of in een papillot gestoomd, en geserveerd met pundu.” Dat is een groenteschotel, in andere Afrikaanse landen ook wel saka saka genoemd, waarbij groenten in maniokbladeren worden bereid met palmolie en rijst. “Als er toch vlees op tafel komt, dan is het kalkoen.”

Al het bovenstaande resulteert in een oneindige tafel vol verse lekkernijen. “Meestal draagt elke familie wel zijn steentje bij met een gerecht, maar in praktijk is het toch de gastheer of –vrouw die het meeste werk moet opknappen. Begin er maar eens aan, als je denkt aan de traditioneel grote Afrikaanse families”, lacht Natacha.