Zweet het eens uit: Jacques De Ridder bloot over Europa

Vijf weken laat journalist Jean-Marie Binst zijn gasten aan het woord vanuit de sauna. Een ruimte waarin iedereen zich letterlijk bloot geeft aan de andere. Jacques De Ridder, penningmeester bij Stand Up for Europe, geeft zich in de sauna bloot voor een gesprek over Europa.

Honderdduizend likes heeft de burgerbeweging Stand Up for Europe twee jaar na de opstart in Brussel al vergaard. Het platform is in twintig EU-landen actief. Niet met nationale afdelingen, maar met city sections als ‘Brussels under construction’, wordt de band tussen burger en Europa nauwer aangehaald. Letterlijk sweating for Europe zit Jacques De Ridder, penningmeester van de burgerbeweging, in de saunatruck. Hij schaarde zich achter de initiële denktank-initiatiefnemers van Stand Up for Europe, meestal bedrijfsleiders en academici uit Franstalig België - geen politici. De Ridder was net uit het internationale bedrijfsleven gestapt - zijn laatste job was bij multinational HeidelbergCement - en wil versnipperde bevoegdheden afbouwen, richting één Europees leger, één Europees paspoort, meer armkracht…

“Stand Up for Europe blijft kritisch over ons begeerd federalistisch ideaal: de Europese Unie,” zegt De Ridder. “De mankementen in de huidige constructie van Europa moeten eruit. Dat iemand dat moet doen, daar zijn we het over eens,” blaast De Ridder. “In Duitsland en Italië groeit de interesse voor onze burgerbeweging. In Vlaanderen begint het pas, maar in Brussel en Wallonië kunnen we de snelle groei via Twitter en Facebook amper bijbenen. De jonge lichting van de burgerbeweging in de eurohoofdstad ging van start in Saint-Louis. De ULB kwam erbij. Bij de VUB verloopt de start moeizaam, het vraagt om vrijwilligersinzet.”

“Van Students for Europe zijn er kernen in Bologna, Milaan, Lissabon. Onze beweging groeit organisch, dankzij samenwerking met andere groepen, zoals Young European Federalists (Jef) of Puls for Europe. Als we met Europa op middellange termijn het verschil willen maken in de wereld is de grote evidentie ‘integratie’. Als je ziet welke andere richting de Verenigde Staten uitgaat wat maatschappelijke opbouw betreft. Als je ziet wat in Rusland gebeurt, waar democratie blijkbaar iets anders betekent dan bij ons, dan zie je dat Europa toch een eiland in de wereld blijft.”

Inmiddels stijgt de temperatuur in de sauna. Europa is een slecht gearrangeerd huwelijk, geef ik mee. De Ridder: “Door ons verdeeld op te stellen, bereiken we de kritische massa niet. Die is nodig om ons te weren tegen de rest van de wereld. Behalve het geografische en geopolitieke zijn er een boel maatschappelijke dingen die spelen. Ook daar moet elk individueel land zich tegen wapenen, vooral economisch: met sociale normen, productienormen,... Zonder kritische massa blijft Europa de speelbal van polarisering. Met ons sterk sociaal systeem zullen we het internationaal niet maken. Laat staan met onze democratische organisatie, waarin alles constant in vraag wordt gesteld. Als we die verworvenheden niet krachtig verdedigen, omdat het ‘onze waarden’ zijn, dan worden we een vogel voor de kat.”

Als de eerste druppels op De Ridders voorhoofd verschijnen, zien we hoe Europa afziet: de Griekse crisis, de Brexit, de jongste verkiezingsstrijd in Frankrijk, de vluchtelingenproblematiek,... Wordt het oude Europa, niet kortademig, vraag ik. De Ridder: “Het gebrek aan zichtbare successen maakt het Europa moeilijk, recentelijk. Iedereen vindt het normaal dat er vrede is, terwijl zestig jaar lang geen slechte prestatie is. De EU krijgt een aantal mislukkingen aangewreven, terwijl ze hoegenaamd de middelen niet heeft om ertegen te vechten. Zoals de effecten van de mondialisering op Europa. Maar bedenk eens welke impact dat op een individueel land zou gehad hebben? Op het vlak van sociale dumping, alleen al.”

Transparanter dan gedacht
Geef toe, Europa is niet tastbaar in ons dagelijks leven, waaien we De Ridder met de handdoek toe. De Ridder: “Proximiteit blijft een hiaat, omdat de politiek niet direct op de burger betrekking heeft. We trekken geen kindergeld of pensioen van Europa. Doen onze legerdienst niet voor Europa. Betalen geen rechtstreekse belastingen. Elk contact met Europa loopt voor 99 procent via de staat. Onze ministers zetelen er wel, maar zeggen snel: ‘We doen wat we kunnen’ en houden Europa eveneens ver van ons bed. Niemand beseft hoe een transparant Europa een model is voor vele echelons van gemeente tot gewest. Op de sites van de Raad en de Commissie vind je direct wat je over een probleem moet weten. En dat met een ambtenarenkorps voor 27 lidstaten dat maar zo groot is als dat van de stad Parijs, 15.000 man. Hetzelfde voor het lobbywerk. Ga maar naar de registers van de EU en je weet meteen wie Shell allemaal heeft bezocht bij de EU. Ik vrees dat zoiets veel lastiger gaat op gemeentelijk vlak.”

Raken de burgers en hun verkozenen niet van achter hun vuurtje weg? Beseffen ze wat Europa is? De Ridder: “Over Europa zegt het gros dat het de marionet van lobbyisten is. Ik erger me sterk aan de foute gedachte dat Europa minder transparant is dan het lokale. Het debat over ‘verdenking’ moet dringend gevoerd. De illusie dat een nationale staat beter kan functioneren dan op Europees niveau is be-lach-e-lijk! Niemand wil toch dat transport alleen door de gemeente wordt georganiseerd?”

Om stoom op de hete keien te krijgen, vragen we wat van de man uit Molenbeek wordt verwacht. De Ridder transpireert: “Om die te bereiken, zullen we heel hard ons best moeten doen, al moet Europa niet present zijn op microniveau, zoals in elke gemeente. Al vind je daar het portret van hoe ook Europa moet strijden tegen machtsconcentraties. Gemeenten in Brussel willen een pak bevoegdheden niet afgeven. Te gek voor woorden. Dezelfde reflexen van groepen lokale beleidsmakers die aan hun stoel kleven. Triestig.”

Zweet nog één ding uit, is de laatste vraag. “We zijn allemaal Europeser dan we denken. Het Brussels multiculturaliteitsmodel bewijst dat we onze identiteit gemakkelijker kunnen loskoppelen van één plek. Als diversiteit gelijk staat aan identiteit, dan zijn we er bijna. Verbondenheid hangt niet meer af van je (geboorte)adres, zo voelt het in Brussel al aan. De EU-migratiepolitiek mag veel menselijker zijn. En vermits de EU daar geen volmachten voor heeft, zullen we haar daarin van onderuit steunen. Met een miljoen handtekeningen, in minstens zeven landen, kunnen we een andere vluchtelingen- en migratiepolitiek hard maken bij de EU. Zo kunnen we tot een tekst komen waarmee we de Commissie verplichten om een fatsoenlijk standpunt in te nemen. Dat burgers daarvoor op straat handtekeningen ronselen, is zelfs belangrijker dan het resultaat. Het zal Europa het gevoel geven dat de burgers, beginnend met de buren-Brusselaars, iets van Europa willen.”

De 'hete' momentopnames vonden plaats in de saunatruck Firefit, een sociaal kunstwerk van Dida Zende, die speciaal voor honderd jaar onafhankelijkheid van Finland naar Brussel is overgebracht.

BRUZZ-'Zweet het eens uit' staat in het teken van 'Sweating for Europe', een sociaal project van het Fins Cultureel Instituut voor de Benelux, in samenwerking met het Goethe-Institut Brüssel, Alliance Française de Bruxelles-Europe met steun van EUNIC-Brussel, Bozar, e.a.