Jazzensemble Aka Moon viert 20-jarig bestaan

Eén bandlid vergelijkt Aka Moon met een lotus, een ander met een vruchtenpit of een kern. Maar telkens is de wortel ontzettend belangrijk, want die zorgt ervoor dat de plant kan blijven bloeien, groeien en evolueren, al 20 lentes lang. De Brusselse jazzband focust tijdens dit jubileumjaar op zijn fundament als trio.

Na een grensverleggende reis naar het centraal Afrikaanse oerwoud om de muziek en de levensstijl van de Aka-Pygmeeën te bestuderen, beslisten altsaxofonist en componist Fabrizio Cassol, bassist Michel Hatzigeorigiou en drummer Stéphane Galland in 1992 om een trio te vormen. Hun eigen muziek, een kruisbestuiving tussen jazz, wereldmuziek en avant-garde, zou een even groot avontuur worden.

De voorbije 20 jaar zette de groep tal van samenwerkingen op poten. Met hun open geest blazen ze oude en verre tradities nieuw leven in. Het bracht hen op concertpodia in meer dan 30 landen. Maar ze brachten ook pakweg Indische en Senegalese percussionisten naar hier, en werkten samen met kamerorkesten, operahuizen en dj's. Op hun voortreffelijke nieuwe cd UNISON, opgenomen in de Brusselse Jet Studio, zijn Balkaninvloeden te horen. De voorloper van een nieuw project met Bulgaarse muzikanten, vertrouwt Cassol ons toe, en tevens het eerste project van hun nieuwe residentie in het Franse cultuurcentrum Fondation Royaumant, vlakbij Parijs.

Om het feestjaar in schoonheid af te sluiten verschijnt in de herfst nog een box met albums die tussen 1992 en 2002 verschenen op het Carbon 7-label. Als apotheose blikt het trio samen met hun gasten tussen 22 november en 22 december tijdens een residentie in de Jazzstation terug op hun 20-jarige carrière. Cassol: "Op die oude cd's zal je veel muzikanten horen die nog steeds actief zijn. Ik denk niet dat er één muzikant bij ons is gepasseerd, op cd of op het podium, die niet meer muzikaal actief is." Waarmee hij vooral wil zeggen dat muziek, bij Aka Moon en bij hun gasten, veeleer een leven is dan een carrière.

Aka Moon bestaat 20 jaar, en toch brachten jullie amper platen uit als trio. Mogen we UNISON beschouwen als een terugkeer naar de basis?
Fabrizio Cassol: Nee, want die basis hebben we nooit verlaten, ook al waren er constant ontmoetingen. We hebben ons altijd meerdere groepen tegelijk gevoeld. Zoals een lotusbloem. Het is alsof we ons steevast vermenigvuldigen. In de beginfase waren we nog heel erg op elkaar gericht, maar al gauw kwamen er veel meer invloeden. Dat was veeleer een verrijking.

Michel Hatzigeorigiou: Spelen met zijn drieën was altijd puur plezier, maar ook als we met anderen samenspeelden voelden we die verbondenheid. Met ons drieën heeft het wel gewerkt vanaf de eerste seconde. We hebben daar niet echt aan moeten werken. Dat ging vanzelf. We hadden onze levensinstelling gemeen.

Cassol: Met ons drieën is elk bandlid als een orkest. Dat moet wel om je verder te ontwikkelen. Kijk naar Duke Ellington die met Charlie Mingus en Max Roach speelde. Of naar John Coltrane met Elvin Jones en McCoy Tyner. Allemaal orkesten op zich.

In het begin van jullie carrière omschreef men jullie muziek soms als 'te moeilijk'. Jullie gingen jullie ritmes halen waar niemand anders kwam, bij de Afrikaanse pygmeeën. Heeft dat jullie gestoord?

Cassol: Nee, want we spelen niet gecompliceerd. Maar onze muziek is wel complex. Dat is een verschil. We spelen met veel kleurschakeringen, maar de basis blijft eenvoudig. Het is zoals met wijn. Een glas Bordeaux is complex, net zoals de liefde. Soms wordt het ook gecompliceerd, maar dat is iets anders. Aan onze instelling is in al die jaren niets veranderd. Wat me tijdens onze studietrip naar de Aka-Pygmeeën frappeerde was de enorme vrijheid. Muziek was er in harmonie met de natuur, met het leven. Muziek verbindt er nog steeds een bloedlijn. Het is ook een manier om zich te onderscheiden van andere etnieën, wat de bloedbanden nog versterkt. Op die manier nemen de voorvaderen er deel aan de tradities. Ook als ik op het podium sta voel ik zo'n verbondenheid met iets groter en ouder.

Tussen de vele muzikale reizen door is Brussel steeds jullie uitvalsbasis geweest.
Cassol: Het fantastische aan België en Brussel is dat het precies op de grens ligt van de Germaanse en de Latijnse invloedssfeer. De Vlamingen zijn de meest Latijnse onder de Germanen, en de Walen de meest Germaanse onder de Latijnse volkeren. Het maakt dat de Franstaligen hier en de Vlamingen veel meer natuurlijke overeenkomsten vertonen dan pakweg de Fransen en de Duisters.

Dat heeft ook zijn repercussies in de artistieke wereld, niet?
Cassol: Ja, België is een curiositeit. We kruisen mekaar overal, en dat levert vaak gensters op. Aka Moon heeft samengewerkt met Alain Platel, met STAN, met Anne Teresa De Keersmaeker, met de KVS. Mensen als Josse De Pauw en Arno zijn als broers voor ons. Of neem operadirecteur Bernard Foccroulle. Op mijn 17de was hij mijn leraar harmonie. Later is hij ons komen opzoeken in het vroegere Brusselse experimentele jazzcafé De Kaai om te vragen of we eens wilden nadenken over opera. Daar was moed voor nodig. Hij was onze sleutel om anderen te sensibiliseren. Het is belangrijk dat er zo'n visionaire mensen zijn, want België mag dan het centrum van Europa zijn, het blijft ook heel klein.

En dat heeft zijn nadelen?
Cassol: Ja. Neem een Armeense muzikant, die naar het buitenland trekt. Hij zal overal sporen vinden van de Armeense diaspora. Dat wil zeggen: als hij wil spelen, dan komen er altijd wel enkele landgenoten kijken, en zo beschikt hij meteen over een basis. Hetzelfde geldt voor de Joden, de Fransen,… De Belgische diaspora, die al opgedeeld is tussen twee gemeenschappen, is haast onbestaande.

Ook in de jazz, waar iedereen internationaler georiënteerd lijkt, ondervind ik minder mogelijkheden dan voorheen. Elke grote jazzstad heeft tegenwoordig een bepaalde esthetiek en is bijzonder gefixeerd op zichzelf. Ik hou daar niet zo van, maar het is ook niet onlogisch. Kijk naar de crisis: landen en volkeren plooien zich terug op hun eigen lapje grond. Ze voelen de mondialisering aan den lijve en precies daarom eisen ze hun culturele identiteit feller op.

Maar Aka Moon blijft bewust kiezen voor culturele kruisbestuivingen en evolutie?
Stéphane Galland: Voor mij is dat de echte zin van het leven. Ik vergelijk Aka Moon met een vruchtenpit. Des te dieepr we erin doordringen, des te meer betekenis we op onze weg vinden en des te meer we op onze wortels gewezen worden. Het zijn de ontmoetingen met andere culturen die ons voeden en ons doen groeien.

Wat is er de voorbije 20 jaar het meest veranderd?
Cassol: De wereld rondom ons. Zelf hebben we altijd dezelfde focus behouden, vanaf de eerste seconde.
Galland: Op een of andere manier is het én nog altijd hetzelfde én nog altijd nieuw.
Hatzigeorigiou: Wat ons bindt is de muziek. Het is een bewuste keuze geweest voor de muziek. Ik speel ook graag bij anderen, maar Aka Moon is toch mijn thuis.
Galland: We blijven, alle drie, altijd terugkeren naar de kern.

aanvang: 20.00 uur
tickets: €13/16/19
-------------------