De Damen: Terug naar de oude waarden

Sinds enkele weken resideert Eric De Volder met Toneelgroep Ceremonia in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, dat zijn werk de laatste jaren van nabij volgt. De voorstellingen van Ceremonia passen immers in het programmaluik waarin de KVS het Vlaamse (toneel)leven tegen het licht wil houden.

"Mijn katholieke verleden is nooit weggeweest. In alle voorstellingen die ik gemaakt heb, ook toen ik nog jong was, hebben elementen uit dat verleden een rol gespeeld: God, schuld, boete, het Kwade... Eigenlijk dateert dat al vanuit mijn kindertijd: ik was een jaar of tien, en had een poppenkast met onder andere een Pietje De Dood-pop. Op zijn zwart kostuum stond een geraamte geschilderd. Ik vroeg mijn moeder om een witte cape te naaien waarmee ik dat geraamte kon verbergen. Uit bordkarton sneed ik een bisschopmijtertje en zette dat op zijn kop. Zo maakte ik van Pietje De Dood een clerusfiguur." Deze anekdote van de Gentse theatermaker Eric De Volder (opgetekend door Ellen Stynen) is typerend voor de invloed die het rijke roomse leven in de voorbije generaties heeft gehad op vele gewone Vlamingen in het algemeen, maar ook vele Vlaamse kunstenaars in het bijzonder. Ook op De Volder dus, die in 1992 Toneelgroep Ceremonia oprichtte, waarmee hij in de loop der jaren al heel wat theaterprijzen in de wacht sleepte. In voorstellingen als Achter 't eten (Grote Theaterfestival Prijs 2004) en Au nom du père (dat geselecteerd werd voor het Theaterfestival 2006 eind augustus in Antwerpen) duikt dat katholieke verleden inderdaad ook op. Al is het werk van De Volder net zo bijzonder omdat het met niets anders uit het huidige theaterlandschap te vergelijken is, toch kan je het ook nog met heel wat elementen uit de Vlaamse kunstgeschiedenis associëren. Van de primitieve structuren van de middeleeuwse wagenspelen, over de rudimentaire lichamelijkheid van de Vlaamse expressionisten, de archetypes van het magisch realisme, de maskers van James Ensor, de donkerte van Stijn Streuvels, het volkse van Louis Paul Boon, het kunstmatige Vlaamse taalidioom à la Hugo Claus, tot de choreografische ensceneringen waar zoveel Vlaamse theatermakers in uitblinken.

Priester-dichter
De KVS stelde De Volder voor een voorstelling te maken rond het thema van de priester-kunstenaar. Guido Gezelle is daarvan het oervoorbeeld, maar de meeste katholiek opgevoede jongelingen kenden vroeger wel zo'n figuur. Voor De Volder was dat priester-componist Ignace de Sutter, die hem Gregoriaans leerde zingen in het knapenkoor. Net als zovele anderen van zijn generatie heeft De Volder zich op een zeker moment afgezet tegen het keurslijf van de dagelijkse paternosters en de wekelijkse zondagsmis. Hij begon de repetities voor De Damen zelfs door de negenkoppige cast een tekst voor te leggen waarin hij zijn katholieke opvoeding tot in de kleinste details beschrijft en waarin hij tot het besluit komt dat alles van die periode hem bijgebleven is, behalve God. Toch wordt De Damen geen afrekening. De Volder erkent dat hij aan dat erfgoed ook heel wat heeft overgehouden. "Ik heb als misdienaar deel uitgemaakt van de erediensten en zo geleerd hoe je iets in elkaar moet steken. Ik zat ook constant met mijn neus in de Bijbel. Misschien heeft die schriftuur mij ook beïnvloed, heeft die mij iets bijgebracht over het 'parabeliseren' van een anekdote, over hoe een verhaal verteld moet worden." De Damen is geïnspireerd op "Oude Boeken, Oude Gezangen, Oude Talen" die De Volder verzamelt, en gaat op zoek naar Oude Waarden uit een ver verleden. Toch kondigt het stuk zich aan als een voorstelling waarin het woord een secundaire rol zal spelen. De Volder wil vooral op zoek gaan naar de narratieve kracht van het beeld en het ritueel.

:: De Damen van Eric De Volder en TG Ceremonia is van 15 tot en met 25 juni te zien in de KVS, Lakensestraat, 146, Info: 02-210 11 12