Geneviève Planchard, coördinator vzw Kunstberg: 'Samen sterker dan alleen'

“Ronduit fascinerend is de Kunstberg. Je hebt er niet alleen een adembenemend uitzicht op de benedenstad, het is ook een scharnierplek in de beladen geschiedenis van Brussel. Onze eerste vorst heeft er de eed afgelegd; door de eeuwen is de site, niet zonder slag of stoot, verschillende keren heraangelegd. En vooral: de Kunstberg kan prat gaan op een voor dit land unieke concentratie van musea en federale instellingen.” Geneviève Planchard is coördinatrice van de vzw Kunstberg, die van de site het artistieke, culturele en toeristische hart van Brussel wil maken.

Z e is van Waalse afkomst, Geneviève Planchard: haar wieg stond in de Gaume, in Belgisch Lotharingen; Brussel is haar adoptiestad.

"Na mijn studie economie heb ik er bewust voor gekozen om hier te komen wonen. De confrontatie met een echte stad sprak me enorm aan. Eén pakket, met enorm veel verschillende facetten, het ontdekken meer dan waard. Ik heb hier bovendien mijn man, een Limburger, leren kennen. Ons verhaal is het verhaal van zoveel Brusselaars."

"Toegegeven, een makkelijke stad is het niet, soms is het zelfs enorm vermoeiend om coherentie vinden in de doolhof van bevoegdheden en agenda's. Stellen dat er in Brussel maar één persoon nodig is om iets te blokkeren en vijftig anderen om het te deblokkeren, dat is de spijker op de kop. Het zijn dingen waarmee je moet leren leven, goed- of kwaadschiks. Maar tegelijk is het ook wat me aantrekt, wat mee de charme van Brussel uitmaakt."

Algemeen Rijksarchief
Het huis van Planchard staat in Schaarbeek, maar overdag is ze door haar functie bewoonster van de Kunstberg. Van dat dagelijkse contact met een cultuurstad-in-de-stad geniet ze met volle teugen. "Toch stond cultuur lang niet op mijn professionele agenda. Met mijn diploma op zak ben ik eerst bij de Europese Commissie aan de slag gegaan, en daarna de privésector in gestapt: eerst marketing, later een kaderfunctie bij een kmo in het Kortrijkse. Ik heb ook bij de federale overheid gewerkt, en op het kabinet Economie van het Brussels Gewest."

"Pas eind 2009 ben ik hier beland. Toen heb ik milieus en organisaties ontdekt die ik voorheen minder goed kende, nieuwe mensen. Ik ben begonnen met het bezoeken van de federale instellingen, waarvan ik tot dan weinig of niets afwist. Het Algemeen Rijksarchief bijvoorbeeld: meer dan zeventig kilometer bestanden. Wie wil, kan daar gaan graven naar mijlpalen van 's lands historie, maar ook naar zijn persoonlijke, familiale geschiedenis. Voor mij was dat een openbaring, ik was me werkelijk niet bewust van het patrimonium, het geheugen dat daar opgeborgen ligt. Zo heb ik gaandeweg meer inzicht verworven in Brussel, en in het belang van initiatieven omtrent het imago van Stad en Gewest."

In de laatste decennia van de vorige eeuw was de Kunstberg bestoft geraakt, door velen vergeten. Om het cru te stellen: alleen nog goed voor de begrafenis van Leopold III, het zieltogende Filmfestival van Brussel, een congres af en toe, diehard -adepten van het Paleis voor Schone Kunsten. De tuin was na valavond een niet al te veilige cruiseplaats voor wie de herenliefde verkiest. Nu is de Kunstberg the place to be voor wie uitgebreid wil proeven van de culturele rijkdom van Brussel.

"Dat deze plek uit haar as is verrezen, doet me werkelijk deugd. Natuurlijk was het ontstaan niet de mooiste bladzijde uit de geschiedenis van Brussel: een hele volkswijk heeft Leo­pold II indertijd plat laten leggen om een oogverblindende getuige van de geschiedenis van België te creëren. In de ogen van tegenstanders was het een megalomaan project, dat samen met Leopold II min of meer ten grave werd gedragen. Al was de terrassentuin, met een monumentale trapgang, fonteinen, watervalletjes en beeldhouwwerken, aangelegd door de Fransman Pierre Vacherot, een blikvanger van de Wereldtentoonstelling van 1910."

"De daaropvolgende decennia heeft deze plek enkele keren een metamorfose ondergaan. Over die metamorfoses waren de meningen behoorlijk verdeeld. Er was onder meer de bouw van een nieuwe Koninklijke Bibliotheek, in het midden van de jaren '50, met daaraan gekoppeld het hertekenen van het park door René Pechère als hangende tuin boven de parkeergarage. De bouw, ook, van het Congressenpaleis met de Wereldtentoonstelling van 1958 voor ogen. Maar daar is het zo'n beetje bij gebleven. De Kunstberg kreeg weinig aandacht van het publiek, weinig aandacht van de politiek. Veel passage, dat wel. Van auto's, pendelaars te voet van en naar het Centraal Station. Maar voor de rest..."

"De kentering is er gekomen toen het organisatiecomité van Brussel, Culturele Hoofdstad 2000 zich geëngageerd heeft om de site weer in de focus te plaatsen. Vacant city was een researchproject waarbij werd uitgenodigd tot reflectie over de toekomst van de Kunstberg. Ook de Koning Boudewijnstichting mengde zich in het debat. Er werd 'in de diepte' gewerkt: renovatie van de tuin van de Albertina, een betere verlichting om de prachtige gebouwen beter tot hun recht te laten komen, een betere signalisatie. Er kwamen ook ronde­tafels met al de betrokkenen van de Kunstberg, waaruit uiteindelijk de vzw is gegroeid. Met een federale vertegenwoordiging, een vertegenwoordiging van het Gewest, de Stad Brussel en alle instellingen."

Eén logo, één plaatje
Het resultaat is een opgesmukte Kunstberg die weer op de kaart is gezet. De glazen kubus is het uithangbord geworden van Square Brussels Meeting Center; het is heerlijk tafelen in Kwint en in de Bozar Brasserie, en met het BIP, het Brussels Info Plein, is er nu een prestigieus toeristisch infopunt. De beschermde galerij naar het Centraal Station bloeit weer op. Het Algemeen Rijksarchief, de Koninklijke Bibliotheek van België, de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Cinematek, het Muziekinstrumentenmuseum, het Paleis voor Schone Kunsten, het BELvue Museum en het ING Cultuurcentrum: het zijn allemaal hoekstenen waar het werk voor en achter de schermen zijn vruchten heeft afgeworpen.

"De Kunstberg moet als één geheel naar buiten komen. Eén plaatje, onder één logo. Dat logo is er na mijn aantreden gekomen. Met centraal de M van Mont en de K van Kunst . Het maakt allemaal deel uit van een communicatiestrategie die o zo belangrijk is. Zo hebben we op vraag van de instellingen gewerkt aan een handig plannetje, omdat de mensen klaagden over het gebrek aan oriëntatiepunten."

"Het zijn allemaal inspanningen om een plek op te waarderen die fascinerend is in al haar diversiteit. Naar het beeld van Brussel, naar het beeld van België. Samen sterker dan alleen, met de vzw als ruggensteun. Het is ons bittere ernst, maar we laten ook plaats voor een ludieke toets als het kan, binnen de soms bedrieglijke strengheid van het geheel. Zoals het project 'Beleef de Kunstberg', waarbij boomstronken in de straten passanten uitnodigden de museumwijk te ontdekken. Het is onze grote uitdaging, een proces waarvan we nog maar aan het beginpunt staan, zo groot is het potentieel. Als het allemaal lukt, dan scoren we op verschillende vlakken: het staat ten dienste van de instellingen, van de mensen die werken aan het imago van Brussel, van de onthaalvriendelijkheid."

Moving stories
In die optiek past ook de jongste blikvanger, Moving stories . "Dat is een Europees initiatief dat we op aanzet van de vzw Contour Mechelen naar Brussel hebben gehaald. Zes visuele werken van evenveel Europese artiesten. Zo is er onder meer een film van onze landgenoot Nicolas Provost in de grote hal van het Centraal Station."

"Zes kunstenaars vertellen telkens een ander verhaal over de hedendaagse wereld. Het project moet de drempel verlagen. Zodat de mensen die de diversiteit van de instellingen hier nog niet kenden, spontaan de rijkdom van de Kunstberg komen ontdekken."

-----------------------
Moving stories, nog tot en met 11 september in Bozar, Cinematek, de gewelven van het voormalige paleis op de Koudenberg, het BIP, de kubus van Square en het Centraal Station