Golf aan faillissementen in Brussel: 'Veel bedrijven zoeken te laat hulp'

Anouk Devenyns, de voorzitter van de Nederlandstalige ondernemingsrechtbank in Brussel, maakt zich zorgen om de forse stijging van het aantal faillissementen in en rond Brussel. "We proberen zoveel mogelijk economisch weefsel te redden, maar we zijn helaas onderbemand."

De Nederlandstalige ondernemingsrechtbank is bevoegd voor het Brussels Gewest (19 gemeenten) plus het arrondissement Halle-Vilvoorde (35 gemeenten) en werkt naast de Franstalige ondernemingsrechtbank. Beide rechtbanken zien hetzelfde fenomeen: een explosie van het aantal faillissementen en stopzettingen.

Uw Franstalige tegenhanger Paul Dhayer is erg somber over de gezondheid van de Brusselse ondernemingen en waarschuwt voor een verderzetting van de faillissementengolf in 2025. Ziet u dezelfde donderwolken?

Anouk Devenyns: "Helaas wel. Bij ons is het aantal faillissementen op twee jaar tijd verdubbeld, tot 1.405 uitspraken in 2024. Tegenover een jaar eerder gaat het om een stijging met 20 procent. Ook bij de andere procedures voor bedrijven in moeilijkheden zien we forse stijgingen van het aantal dossiers."

Wat is er aan de hand?

We zien de naweeën van de coronacrisis. De steunmaatregelen van toen hebben ertoe geleid dat sommige bedrijven te lang aan het infuus gehouden werden. Zonder die steun blijken ze niet levensvatbaar te zijn. Maar het is meer dan corona alleen. Daarna volgden nog andere crisissen, zoals de inflatieschok."

De bouwfederatie Embuild slaat alarm over het uitblijven van gewestelijke Renolution-premies. Behoort de bouwsector tot de meest kwetsbare sectoren?
"Inderdaad, naast de horeca- en transportsector."

Wachten bedrijven die het moeilijk hebben te lang om bescherming tegen schuldeisers aan te vragen?
"Vaak wel. Wat niet iedereen weet, is dat we er als ondernemingsrechtbank ook zijn om bedrijven te begeleiden naar een verderzetting van hun activiteit, na een tijdelijke bescherming tegen hun schuldeisers. Er is op dat vlak nog onderbenut potentieel."

"We zien wel een verdubbeling op twee jaar tijd van het aantal gerechtelijke reorganisatieprocedures (GRP). Dat kan je als een negatief knipperlichtzien, maar ik bekijk het positief. Het wil zeggen dat er steeds meer bedrijven zijn die, ondanks hun financiële problemen, schuldbemiddeling zoeken en daarbij de ambitie hebben om een doorstart te maken.

"Procedures die nog te weinig bekend zijn, zijn de besloten GRP, de ondernemingsbemiddeling en de minnelijke schikking voor onze kamer van ondernemingen in moeilijkheden. Daarbij begeleiden we het bedrijf in alle discretie bij het voeren van onderhandelingen met de schuldeisers, waaronder doorgaans de fiscus en de RSZ, om een minnelijk akkoord met gespreide betalingen te bekomen. Dat zijn strikt vertrouwelijke procedures buiten het zicht van klanten of kredietgevers."

Spookbedrijven

Bij hoeveel faillissementen gaat het om spookbedrijven zonder economische activiteit, die mogelijk misbruikt worden voor het witwassen van geld en andere malafide doeleinden?

"Wij noemen zulke ondernemingen 'lege dozen'. Van de wekelijkse faillissementsuitspraken is toch meer dan de helft zo'n lege doos."

Zijn dat allemaal dekmantels voor illegale activiteiten?

"De relatie is niet een-op-een, want zo'n lege doos kan ook om puur economische redenen een slapend bestaan leiden. Dat er veel van die lege dozen failliet verklaard worden, is positief, want zo verdwijnen ze uit het economische weefsel en raakt Brussel af van zijn reputatie van thuishaven voor slapende ondernemingen."

"Bij vermoedens van misbruik worden de ondernemingen gesignaleerd bij het 'platform Company Dumping', met onder meer vertegenwoordigers van het parket, de politie, de federale overheidsdiensten financiën en economie, het arbeidsauditoraat en sinds kort ook de antiwitwascel CFI. Parallel met de faillissementen is ook het aantal van zulke meldingen in twee jaar tijd verdubbeld."

"Overigens merken we dat de twee traditionele grote schuldeisers, de fiscus en de RSZ, steeds meer een faillissement van zo'n lege doos proberen te vermijden, omdat ze toch nog iets hopen te recupereren. Sommige lege dozen blijken na onderzoek toch niet zo leeg te zijn, bijvoorbeeld omdat er nog activa verscholen zitten in een dochterbedrijf."

Personeelstekort

De Franstalige ondernemingsrechtbank klaagt dat - bij gebrek aan een nieuwe Brusselse regering - er geen subsidies meer vrijkomen voor herstructureringsdeskundigen. Hoe zit dat bij jullie?

"We kampen met structurele onderbemanning. Daarnaast speelt niet zozeer het uitblijven van een Brusselse, maar wel van een federale regering ons parten. Onder meer door het systeem van de voorlopige twaalfden. Doordat onze jaarbegroting geblokkeerd is en we maar een twaalfde per maand krijgen, is er voorlopig geen budget voor de vacatureplannen van de hoven en rechtbanken. Ook onze werkingskosten worden geïmpacteerd."

"We zitten maar op 70 procent van ons personeelskader voor beroepsrechters, omdat we vertrekkers niet meteen kunnen vervangen. Het personeelstekort is al twee jaar nijpend en heeft helaas tot gevolg dat ik al zittingen heb moeten schorsen. De gemiddelde vervangtijd voor een beroepsrechter bedraagt de laatste jaren 1,5 jaar. Wat uiteraard veel te lang is. Het beroep van rechter heeft aan aantrekkelijkheid ingeboet. We pleiten voor een uitbreiding van de toegangswegen naar ons beroep, bijvoorbeeld door het ruimer inschakelen van niet-beroepsrechters, maar ook dat is een weg die een nieuwe federale regering moet openen."

"Dat alles heeft tot gevolg dat we niet alle bedrijven in moeilijkheden kunnen helpen zoals we dat zouden willen, wat toch jammer is voor de economie."