Meer bemiddelingen met deurwaarders: 'Brusselaars botsen op juridisch jargon’

In Brussel is het aantal bemiddelingsverzoeken bij geschillen tussen burgers en gerechtsdeurwaarders met 65 procent gestegen in 2024. Volgens ombudsman Arnout De Vidts botsen Brusselaars vooral op het juridische taalgebruik en de complexe procedures.

Oplopende schulden? Dan kan het gebeuren dat een van de 97 Brusselse gerechtsdeurwaarders op je stoep staat. Mocht je problemen ondervinden met deze gerechtsdeurwaarder - bijvoorbeeld gebrekkige bereikbaarheid, onvriendelijke behandeling of buitensporige kosten - dan kun je sinds 2018 terecht bij Arnout De Vidts. Deze ombudsman voor gerechtsdeurwaarders zal dan op een onafhankelijke en kosteloze manier op zoek gaan naar een oplossing.

In 2024 ontving de ombudsman 533 bemiddelingsverzoeken op landelijk niveau - het hoogste aantal sinds de oprichting van de dienst. Vooral in Brussel is het aantal bemiddelingsverzoeken fors gestegen met 65 procent: van 52 verzoeken in 2023 naar 86 verzoeken in 2024.

De Vidts wijst voor de stijging naar de coronacrisis toen "alles stil lag", maar in Wallonië en Vlaanderen is het aantal aanvragen sinds 2023 wel stabiel gebleven. ​​De toegenomen vraag naar bemiddeling hangt in Brussel deels samen met de grotere bekendheid van de ombudsman binnen de sociale sector, maar is vooral ook het gevolg van een hogere financiële kwetsbaarheid en de heterogene bevolking.

Klankbord en informatieverstrekker

Veel consumenten die zich tot de ombudsman wenden, hebben niet zozeer een conflict met een gerechtsdeurwaarder, maar botsen vooral op juridisch taalgebruik en complexe procedures. De ombudsman fungeert daarom in de eerste plaats als klankbord en informatieverstrekker, waardoor veel dossiers snel worden afgesloten omdat de klachten ongegrond blijken te zijn.

Een voorbeeld: weinig mensen weten dat niet alleen de schulden bij de verzoekende partij worden ingehouden, maar dat álle gekende schulden bij elkaar worden opgeteld. Gerechtsdeurwaarder Quentin Debray legt uit: “Het is mijn job om, binnen dezelfde procedure, te zorgen voor de betalingen van alle schuldeisers, dus dan wordt er inderdaad niet slechts 500 euro, maar ineens 4.000 euro ingehouden.” Ook beweren mensen vaak dat hij niet binnen mag komen, terwijl dit wettelijk wel is toegestaan.

Loonbeslag populairder dan beslag op goederen

Brusselse gerechtsdeurwaarders blijken anders te werk te gaan dan hun collega's elders het land. Ze opteren sneller voor loonbeslag, ook voor kleine bedragen, dan voor beslaglegging op goederen.

“Tegenwoordig wil de Brusselse politie geen medewerking meer verlenen als wij langsgaan om beslag te leggen op goederen,” zegt De Vidts. “Terwijl de politie in Vlaanderen en Wallonië wel mee zal gaan. Om veiligheidsredenen zullen gerechtsdeurwaarders minder snel zelfstandig gaan aanbellen, dus kiezen ze voor een gemakkelijkere methode, comfortabel vanaf hun bureau: loonbeslag.”

De Vidts geeft nog een argument tegen beslaglegging op goederen: er valt soms simpelweg niks te halen. Beslaglegging op goederen blijkt vooral ingezet te worden om druk uit te oefenen, maar “geen enkele gerechtsdeurwaarder zit erop te wachten om het daadwerkelijk uit te voeren, vooral als de inboedel toch waardeloos is".

Inzetten op helder taalgebruik

Helder taalgebruik blijft een van de grootste aandachtspunten voor deurwaarders, zegt de ombudsman. Al geeft hij toe dat niet vanzelfsprekend is: de termen in aktes moeten juridisch kloppen, maar zijn niet altijd begrijpelijk voor de gewone burger.

De ombudsman heeft daarom zelf een flyer over loonbeslag opgemaakt in eenvoudige taal. Een extra moeilijkheid is dat er in Brussel veel buitenlanders en anderstaligen zijn die het Belgische systeem niet kennen of vonnissen ontvangen in een taal die ze niet spreken.

Dit is waar Debray, als gerechtsdeurwaarder, kan inspringen. “Niet iedereen weet wat ‘uitdrijving’ betekent, dus dan is het mijn taak om iemand uit te leggen - indien nodig in de eigen taal - dat hij daadwerkelijk uit huis kan worden geplaatst.”

Hiervoor is het wel noodzakelijk dat de gerechtsdeurwaarder de consument überhaupt te spreken krijgt. “Als ik mensen niet kan bereiken, dan kan ik ze ook niet inlichten, en dan moeten ze het maar doen met wat er in de akte staat.”

Nalatigheid

“Meestal word ik pas betrokken als de gerechtsdeurwaarder al voor de deur staat en dan is het eigenlijk te laat,” zegt De Vidts. Vanuit zijn rol als ombudsman deelt hij tips om te voorkomen dat mensen het zo ver laten komen.

“Indien je een aanmaning ontvangt, reageer er dan direct op en probeer een afbetalingsplan af te spreken", stelt hij. Bij een betalingsbevel kan een parkeerboete van 45 euro oplopen tot honderden euro’s, en De Vidts vindt het "spijtig en onbegrijpelijk dat mensen zichzelf dat aandoen".

Het valt tevens op dat er in 2024 steeds meer dossiers bij de ombudsman terechtkwamen over post die niet of te laat is aangekomen. Vooral bij achterstallige ziekenhuis- en energiefacturen blijkt er dikwijls sprake te zijn van foutieve adressering na een verhuizing.

Gerechtsdeurwaarders niet buiten schot

De Vidts neemt niet alleen het gedrag van consumenten onder de loep, ook gerechtsdeurwaarders en wetgevers worden door hem aan de kaak gesteld. “Er zijn specifiek in Brussel een paar grote bedrijven met honderden werknemers - ik noem geen namen - die zeer moeilijk te bereiken zijn, zelfs voor mij,” legt hij uit.

Dit stemt overeen met de trend dat er steeds minder, maar steeds grotere gerechtsdeurwaarderskantoren zijn. De Vidts raadt deurwaarders aan om bereikbaar te zijn en voldoende tijd te nemen voor mensen.

Ook Debray erkent dat de beroepsfederatie, de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders, onlangs betrokken was bij een dossier over een Brusselse gerechtsdeurwaarder. De oorzaak bleek een defecte telefooncentrale, waardoor er inderdaad minder telefoontjes doorkwamen. In Brussel bleek er ook een gerechtsdeurwaarder zich van verdieping te hebben vergist, waardoor een voordeur onterecht beschadigd werd.