Stopzetting subsidie bedreigt werking vzw Casa legal

De vzw Casa legal biedt juridische begeleiding aan voor kwetsbare rechtszoekenden. De jaarlijkse subsidie van ongeveer een miljoen euro die de organisatie ontvangt, zou echter worden stopgezet. Zo komt de werking van de vzw in het gedrang. Als reactie werd een open brief verspreid, die tot nu toe meer dan 1.600 handtekeningen telt.

In 2019 richtten advocaten van de Brusselse balie de vzw Casa legal op. Het was de eerste die advocaten, maatschappelijk werkers, bemiddelaars, juristen en psychologen samenbracht. De vzw biedt geïntegreerde begeleiding aan rechtzoekenden in complexe crisissituaties, zoals slachtoffers van geweld, daklozen, alleenstaande ouders of geïsoleerde zieken.

“Bij slachtoffers van huiselijk geweld komen bijvoorbeeld verschillende juridische takken samen”, legt advocate Lotte Buekenhout uit. “Strafrecht en familierecht onder meer, en regelmatig ook jeugdrecht en vreemdelingenrecht. Tegelijk hebben die rechtzoekenden nood aan psychosociale begeleiding. Waar ze voordien zelf verschillende kantoren en diensten moesten aanschrijven, centraliseren wij die op één adres.”

Die moeizame zoektocht kan er immers voor zorgen dat rechtzoekenden ontmoedigd raken. “In de praktijk zien we dan soms slachtoffers van huiselijk geweld die toch terugkeren naar hun gewelddadige partner, omdat ze geen andere opties meer zien.”

Sinds begin dit jaar ontving de vzw 982 verzoeken, waarvan meer dan 600 vrouwen. 60 procent van de aanvragers kreeg te maken met huiselijk geweld en uitbuiting. Een derde van de rechtszoekenden had nog nooit een advocaat gezien. Momenteel worden 240 zaken behandeld.

‘Oneerlijke concurrentie’

Door die manier van werken stelt de vzw een leemte in te vullen in het Belgische rechtssysteem. Zo wordt verwezen naar meerdere Belgische studies die pleitten voor de ontwikkeling van een multidisciplinaire en preventieve aanpak als deel van een hervorming van het huidige rechtssysteem. Casa legal is het eerste pilootproject dat die methode test.

Daarvoor wees toenmalig minister van Justitie Vincent van Quickenborne (Open VLD) in 2023 een facultatieve subsidie toe aan de vzw. Jaarlijks ontvangt Casa legal ongeveer een miljoen euro. Maar afgelopen zomer vernam de vzw dat die financiering mogelijk wordt stopgezet in 2026.

Reden blijkt een beroep van de Orde van Nederlandstalige Balies van België (OVB) bij het Grondwettelijk hof. In De Standaard geeft advocaat Marnix Moerman wel aan de nood aan multidisciplinaire rechtshulp te erkennen.

“Maar we zijn het er niet mee eens dat al dat geld wordt toegewezen aan één kantoor om één project uit te werken”, klinkt het. “Dat is niet alleen oneerlijke concurrentie, maar ook oneerlijk voor onze cliënten.”

Open brief

Niet terecht, volgens Casa legal. Buekenhout wijst op de studie Scala Legal, uitgevoerd door de ULB en UCLouvain, die de werking van Casa legal op objectieve manier zal evalueren en eventuele verbeterpunten zal formuleren. “Het feit dat het om een pilootproject gaat, legitimeert waarom dat budget voorlopig maar naar één organisatie gaat.”

De studie loopt af in 2028. Bedoeling is om de bevindingen voor te leggen aan de huidige minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V), met het oog op meer multidisciplinaire samenwerkingen naar de toekomst toe.

Aanvankelijk was overeengekomen dat de subsidie zou blijven lopen tot het einde van het onderzoek, maar dat is nu onzeker. “Wordt de financiering geschrapt, dan betekent dat het einde van onze werking”, zegt Buekenhout. In de vzw werken een twintigtal mensen voltijds.

Een overleg over de kwestie tussen het kabinet Verlinden, de OVB en Casa legal vond plaats, maar leverde voorlopig nog geen oplossing op. In tussentijd verspreidde Casa legal een open brief, gedragen door professor Elise Dermine (ULB), emeritus-hoogleraar Damien Vandermeersch (UCLouvain) en advocaat Steven Gibens. Die werd tot nu toe meer dan 1.600 keer ondertekend.

Het universitaire onderzoek wordt ook gefinancierd door het Brussels Gewest. “Een stopzetting zou dus een verspilling zijn van de reeds geïnvesteerde overheidsmiddelen, en België ook beroven van waardevolle wetenschappelijke feedback over het enige pilootproject dat op dit gebied bestaat", luidt het in de open brief.