Simon Deryckere: ‘Frauduleuze faillissementen aanpakken kan eenvoudig’

Het gebrek aan opvolging bij frauduleuze faillissementen door de Brusselse justitie zet malafide ondernemingen vanuit het hele land aan om hun zetel in Brussel te vestigen. Dat zegt advocaat Simon Deryckere.

Frauduleuze faillissementen worden in ons land nauwelijks aangepakt. De situatie in Brussel is zelfs alarmerend. Al in 2022 trok de procureur-generaal van Brussel aan de alarmbel dat dossiers van frauduleuze faillissementen niet meer konden worden behandeld. Het gebrek aan opvolging door de Brusselse justitie zet malafide ondernemingen vanuit het hele land aan om hun zetel in Brussel te vestigen. Soms verhuizen ze zelfs vlak voor het faillissement nog snel naar onze hoofdstad. Dat kan nochtans eenvoudig worden aangepakt, als de federale wetgever ingrijpt.

Het is helaas maar al te bekend. Vennootschappen die worden opgericht om binnen het jaar failliet te laten gaan. Niet toevallig nog voor de eerste jaarrekening wordt bekendgemaakt. Intussen worden de schuldeisers niet betaald en de belastingen ontdoken. In het beste geval pure fraude en concurrentievervalsing. In het slechtste geval ook een dekmantel voor drugshandel of andere criminele activiteiten.

Een heel ander type frauduleuze faillissement is de vennootschap waar het vermogen plots verdwenen is wanneer de schuldeisers komen aankloppen en het faillissement wordt uitgesproken. Alleen al in de aannemingssector zijn de voorbeelden legio. De voorschotten die de klanten hebben betaald, zijn verdwenen. De problemen op de werf gebleven.

Kort geleden nog bleek dat een grote onderneming in Hasselt actief in de installatie van zonnepanelen tot op het laatste moment voorschotten bleef innen en vlak voor het faillissement haar zetel heeft verhuisd naar Brussel. Dat wekt op zijn minst argwaan.

Kleine kans op sancties

Frauduleuze faillissementen zijn uiteraard wettelijk verboden en ook een strafrechtelijk misdrijf. In theorie. In de praktijk blijkt immers dat het overgrote deel van de frauduleuze faillissementen nooit wordt aangepakt. Cynischer nog, hoe ernstiger de fraude, hoe kleiner de kans is dat ze wordt gesanctioneerd.

De verklaring is eenvoudig. Zodra het faillissement is uitgesproken, stelt de rechtbank een curator aan die de activa van de vennootschap moet realiseren om de schulden te betalen. Stelt de curator inbreuken vast, dient hij een procedure in aansprakelijkheid te voeren tegen de verantwoordelijken. Maar die kost geld. En als de kas is leeggemaakt, kan derhalve geen procedure worden gevoerd. Het volstaat voor malafiden dus om de vennootschap volledig leeg te maken. Als u fraudeert, fraudeer dan volledig, is het adagium.

Bij dergelijke lege schelpen, ontvangt de curator enkel een beperkt wettelijk forfait, net voldoende om aan de minimale administratieve verplichtingen te voldoen. Betaald door de belastingbetaler via het pro deo fonds.

Geen capaciteit in Brussel

Als de wetgever dat wil, kan hij dit eenvoudig aanpakken door de kosten voor een procedure in aansprakelijkheid voor te schieten. Dat zou zich ook in veelvoud terugbetalen met de opbrengsten van die succesvolle vorderingen. Bovendien betaalt dan finaal de fraudeur en niet de belastingbetaler. Zo hoort het.

Indien er sprake is van een strafrechtelijk misdrijf, is het in principe aan het openbaar ministerie om dat te vervolgen. In theorie. In de praktijk gebeurt dat veel meer niet dan wel. Ook hiervoor is de verklaring eenvoudig: geen capaciteit. In Brussel heeft het parket al meer dan zijn handen vol met de drugscriminaliteit en schietpartijen. Zelfs voor de recente poging tot oplichting van de effectenreus Euroclear voor 2 miljard euro blijkt er geen ruimte … Hoeveel frauduleuze faillissementen zouden dan worden vervolgd?

Ook hiervoor biedt huidig voorstel een oplossing. Al het werk gebeurt dan immers door de curatoren, die hiervoor wel ruimte hebben. Bovendien worden ze afgehandeld voor de insolventiekamer van de ondernemingsrechtbank, die hierin gespecialiseerd is. Dat sluit ook aan bij het recente initiatief van de wetgever om de faillissementsrechter meer mogelijkheden te geven om een beroepsverbod op te leggen.

Laat dit een fresh start zijn voor ons faillissementsrecht.