Pelgrimshuis in Sint-Gillis heropent na twee jaar renovatie

De gemeente Sint-Gillis heeft vrijdag officieel de deuren van het Pelgrimshuis heropend, een geklasseerd architecturaal juweel dat twee jaar in de steigers stond. Na de restauratie schittert het gebouw opnieuw in volle glorie.

Het herenhuis werd in 1905 gebouwd door Adolphe Pirenne voor de familie Colson en in 1927 heringericht door architect Fernand Petit op vraag van Eugène Pelgrims. Sinds 1963 is het eigendom van de gemeente en sinds de jaren 2000 huisvest het de dienst Cultuur.

De werken, gestart in oktober 2023, kostten bijna één miljoen euro, waarvan 372.568 euro via een gewestelijke subsidie. Er werd ingegrepen op de elektriciteit, plafonds, vloeren en trappen, de wintertuin, het houtwerk en de volledige brandveiligheidsinstallatie.

“De renovatie van dit architecturale juweel vergde zeer specifieke technieken en vakmanschap, met nauwgezette opvolging om het patrimoniale karakter te bewaren en te versterken”, zegt schepen van Gemeentelijke Eigendommen Loes Salomez (Groen). Zo kregen de koepel en art-deco-glasramen van de wintertuin, het marmer in de badkamer en de centrale eiken trap hun glans terug.

Tijdens de werken kwamen ook onverwachte schatten aan het licht: decoratieve friezen die jarenlang verborgen waren, geheime deuren achter muren en ingebouwde meubels die in de vergetelheid waren geraakt. In een voormalige dienstkamer werd zelfs een dubbele spoelbak ontdekt die al 25 jaar verborgen zat en volledig intact bleef. Deze vondsten zijn bewaard en gedocumenteerd en bieden een nieuwe kijk op het dagelijks leven en de inventiviteit van de architecten van die tijd.

“Dit project brengt onze prioriteiten voor cultuur in Sint-Gillis samen: kwaliteitsvolle infrastructuur, renovatie en uitstraling van ons erfgoed”, verklaarde burgemeester Jean Spinette (PS). “We zijn trots dit uitzonderlijke patrimonium opnieuw te delen met de bevolking, met respect voor zijn geschiedenis én met openheid naar hedendaagse creatie”, voegde hij toe. Ook schepen van Cultuur Francesco Iammarino (Ecolo) benadrukte: “De heropening van het Pelgrimshuis is een bijzonder moment voor ons en voor alle kunstenaars uit Sint-Gillis.”

'Eclectische stijl'

Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Ans Persoons (Vooruit) prees een “stedelijke heropleving” die aansluit bij recente renovaties van het Pauluspark en het Sint-Gillisvoorplein. “Ik hou erg van het eclectische karakter van dit gebouw. Ja, van de ene kamer naar de andere stap je telkens een andere stijl binnen”, merkte ze op.

Die stijlmix, typerend voor 19e-eeuws Europa, combineert verschillende architecturale stromingen. Het Pelgrimshuis is daar een uniek voorbeeld van: een herenhuis in Vlaamse neorenaissance dat in 1927 verrijkt werd met art-nouveau- en art-deco-elementen. De imposante eiken trap uit 1905 staat naast blauwe glasramen en een geometrische koepel in de wintertuin, terwijl de rijk gedecoreerde ontvangstruimte contrasteert met modernere marmerafwerkingen en een opvallende erker.

Het gebouw is sinds 2021 beschermd erfgoed en behoudt onder meer de monumentale trap met cherubijnen, een ontvangstzaal met gebeeldhouwd plafond en een markante erker. De geschiedenis van de omliggende tuin leeft voort in het aangrenzende Pierre Pauluspark, ooit een privaat landschapspark.

Het Pelgrimshuis, nu uitgerust met een digitaal creatieruimte, zal opnieuw kunstenaars in residentie ontvangen, tentoonstellingen organiseren en conferenties huisvesten. De heropening gaat gepaard met een feestelijk programma: rondleidingen tijdens de Open Monumentendagen op 20 september, een ontmoeting met Saskia Pelgrims de Bigard tijdens de Dagen van het Matrimonium op 27 september en een cabaretavond op 26 september.