Slaap kindje, slaap: steeds meer ouders zoeken hulp bij slaapcoaches

Bij een pasgeboren baby horen ook de slapeloze nachten. Die kunnen zo slopend zijn dat kersverse ouders hun heil zoeken bij een slaapcoach. De laatste jaren is de vraag naar hulp, advies en concrete tips geëxplodeerd, wat leidt tot wachtlijsten. “Expats, maar ook Vlamingen die in Brussel komen wonen, hebben geen netwerk dat hulp kan bieden bij slaapproblemen.”

"Een uitputtingsslag.” Zo omschrijven Wouter Ryssens en Kaat Laheye uit Schaarbeek de eerste maanden met hun zoontje Felix, die in juli twee kaarsjes uitblaast. De eerste periode verliep nochtans redelijk normaal, vertelt Wouter. “Felix was een vrij gewone baby, maar na vier maanden liep het helemaal uit de hand.”

Voor elk dutje moesten Wouter en Kaat Felix vaak een uur tot anderhalf uur troosten voor hij de slaap kon vatten, en dat vier tot vijf keer per dag. Als Felix ’s nachts wakker werd, krijste hij een halfuur tot soms een uur lang. “Hij werd regelmatig wakker, gemiddeld om de drie uur. Daar tilden we minder zwaar aan, het leek ons niet abnormaal. Daarom hebben we een tijd gewacht om hulp te zoeken. Vooral Kaat twijfelde eerst, net omdat het haar normaal leek. Dat kan goed zijn, maar het vernietigde wel ons leven.”

Tegen Kerstmis 2023, hun eerste met zijn drietjes, was het gezin zodanig uitgeput dat het een slaapcoach in de arm wilde nemen. Ze kwamen eerst uit bij een videotraining, een vooraf opgenomen sessie die geen advies op maat bood. “Het ging onder andere over het belang van een ritueeltje voor het slapengaan. Daar hadden we al op ingezet, dat hielp niet echt.”

In het voorjaar besefte Wouter dat hij nog een stap verder wou gaan, maar de coach die de videotraining aanbood, woont in Schilde, bij Antwerpen. Via collega’s vond Wouter een slaappsycholoog uit Grimbergen, de dichtstbijzijnde die Nederlands sprak en snel beschikbaar was.

De meeste slaapcoaches zijn drukbezet, met lange wachttijden, maar slaapproblemen kunnen zo acuut zijn dat een ouder het liefst nú hulp wil. “Ik had eindelijk Kaat overtuigd om een stap verder te gaan, maar het bleek erg moeilijk om op korte termijn een consult te boeken.”

Dat ondervonden ook Melody Van Geele en Michiel Villé uit Schaarbeek. De coach met wie zij eerst contact zochten, heeft vandaag 140 ouders op de wachtlijst staan.

Al tijdens haar zwangerschap kreeg Melody een boek met tips over hoe je als ouder je kind leert om te slapen. Ze las er advies over hoelang een baby wakker mag zijn voor hij opnieuw moet slapen, hoelang dutjes mogen duren en wanneer het kind zelfstandig zou moeten kunnen inslapen. “Vooral dat laatste werd er precies ingedrild,” merkte Melody, maar dat strookte niet met haar intuïtie.

Niet zagen

Haar omgeving overstelpte Melody ongevraagd met advies. “Sommigen raadden mij zelfs aan om te stoppen met borstvoeding, wat ik helemaal niet wilde. Als je die raad niet opvolgt en je kindje blijft slecht slapen, is het alsof je het helemaal aan jezelf te wijten hebt. ‘Je hebt de keuze gemaakt, dus je moet er niet over zagen.’ Dat was erg moeilijk om te dragen. Na je bevalling heb je geen idee van wat er op je afkomt, die eerste periode is heel erg zwaar. Wat je op dat moment vooral nodig hebt, is steun, en erkenning.”

Via de vroedvrouwenpraktijk Zwanger In Brussel vond ze op Instagram enkele profielen van slaapcoaches die bij haar visie aansloten. Uiteindelijk kon ze terecht bij een slaapcoach in Antwerpen, die ze via een videocall sprak. “Ik was blij dat ik ergens binnen raakte, en dat ik mijn verhaal kon doen.” Ook Wouter ging slechts één keer in de praktijk in Grimbergen langs, de rest van de sessies gebeurde online.

Beide ouderparen hechten veel belang aan hulp krijgen in hun moedertaal. “In Brussel is het geen evidentie, maar zorgverlening heb ik het liefst in het Nederlands,” zegt Melody. Dat beaamt Wouter. “Kaat en ik werken allebei in het Frans, we zijn de taal zeker machtig, maar alles wat met gezondheid te maken heeft, wil ik graag in het Nederlands, zodat ik mij correct en genuanceerd kan uitdrukken.”

Melody: “Dan heb ik nog liever een onlinegesprek dan een sessie in het Frans.”

De Brusselse slaapcoach Manoëlle Van Overstraeten werkt alleen in het Frans. “Misschien heb ik al Nederlandstalige klanten gehad, maar dan waren ze tweetalig.” Slaapcoach Ariane Vaughan stuurt Nederlandstaligen automatisch door naar een Vlaamse collega, helemaal uit Nieuwpoort. “Veel slaapcoaching gebeurt online. Zelf heb ik cliënten tot in Dubai. Franstalige Brusselaars hebben soms een coach uit Frankrijk, Nederlandstaligen zoeken hulp tot in Nederland. Al komen Brusselse gezinnen meestal naar mijn praktijkruimte in Laken.”

Geen netwerk

Vaughan is gecertificeerd als slaapcoach sinds 2020, als eerste in Brussel. “Intussen is slaapcoaching erg in de mode, na 2020 is de vraag geëxplodeerd. Ouders weten beter dat ze geholpen kunnen worden, en talmen minder om die stap te zetten.” Meer kennis over slaap brengt rust in gezinnen, meent Ina Van Humbeeck, die Wouter en Kaat begeleidde. Vroedvrouwen op huisbezoek krijgen na de geboorte en tijdens het eerste levensjaar het vaakst vragen over slaap, zo merkt Elke Van Den Bergh, oprichter van de praktijk Zwanger in Brussel.

Specifiek in Brussel is de nood erg hoog, vertelt Vaughan. “Er wonen veel expats, door de aanwezigheid van de EU-instellingen. Die hebben geen familie in de buurt, geen netwerk om hen te helpen.” Ook Vlamingen die in Brussel komen wonen, hebben vaak dat probleem. Wouters ouders en schoonmoeder wonen in Essen, een Antwerpse gemeente aan de Nederlandse grens. “Bovendien hebben we lang in het buitenland gewoond. Onze vrienden van vroeger zijn we ofwel kwijt, ofwel wonen ze elders.”

Melody en haar man wonen ruim tien jaar in Brussel. “Ons leven is hier, maar we zijn allebei afkomstig uit Limburg. De maatschappij gaat er eigenlijk van uit dat grootouders in de buurt wonen om bij te springen, bijvoorbeeld als Magnus ziek is. Ik heb vier dagen sociaal verlof, als die op zijn, heb ik pech.” Tijdens haar zoektocht merkte Melody dat sommige slaapcoaches erg inspelen op angsten, onzekerheden en vooral de vermoeidheid van jonge ouders. “Maar dan kijken ze meer naar wat ouders nodig hebben dan naar de noden van het kind.”

Niet beschermd

“Het beroep van slaapcoach is niet beschermd, iedereen kan zich zo noemen,” klaagt Vaughan aan. Zelf heeft ze het certificaat ‘gentle sleep coach’, en raadt ze aan om met een gecertificeerde slaapcoach te werken. “Ze zouden toch op zijn minst een opleiding gevolgd moeten hebben.”

De Brusselse Anouk Van Nuffel, die onlangs verhuisde naar Nijvel, trekt de waarde van certificaten in twijfel. Zelf is ze opgeleid tot ‘baby led sleepcoach’. “Iedereen kan een vorming volgen. Kijk liever naar het parcours dat een coach volgde. Ik ben wetenschapper van opleiding, zo zet ik mijn certificaat kracht bij.” Van Overstraeten benadrukt dat ze niemand kent zonder enige vorm van certificaat. “Maar de kwaliteit van de opleidingen verschilt enorm.”

Gecertificeerde slaapcoaches houden zich aan een bepaalde deontologie, zegt Vaughan. “Zo is het niet mogelijk om coaching te volgen voor de leeftijd van zes maanden. Voordien kan ik wel tips geven, maar start ik geen traject op.”

De meeste baby’s gaan al vóór die leeftijd naar de crèche, het is niet uitzonderlijk om voordien hulp te vragen. “Zeker als je kindje nog niet zelfstandig inslaapt, zijn veel ouders bang om het voor het eerst naar de opvang te sturen,” spreekt Melody uit eigen ervaring. Naar de crèche gaan is een enorme verandering, benadrukt Van Nuffel. “Net dan inzetten op leren slapen werkt contraproductief en zal juist meer stress veroorzaken.”

Melody leerde van haar slaapcoach dat kinderen het onderscheid kunnen maken tussen twee verschillende plaatsen. “Magnus sliep in de opvang wel zelfstandig in. Harde slaaptraining was voor die plek niet nodig.”

“Ik stuur ouders niet meteen door naar een slaapcoach, maar reik literatuur aan en geef zelf tips en tricks tijdens een spreekuur,” zegt vroedvrouw Elke Van Den Bergh, die verwijst naar het boek van Van Nuffel, Zachte Nachten, voor ouders die met vragen zitten. “Na één week wordt de situatie opnieuw geëvalueerd. Ook organiseer ik wekelijks een oudergroep, Babyboost, waarin ouders elkaar tips geven.”

Vloerbed

Melody heeft nog altijd contact met moeders die ze leerde kennen bij Babyboost. Met de kennis over babyslaap die ze nu heeft, had ze in principe geen slaapcoach nodig, blikt ze terug. “Op dat moment heeft het wel enorm geholpen. Magnus werd nog drie à vier keer wakker toen hij vier maanden was. Pas in gesprek met mijn slaapcoach had ik door dat dat perfect normaal is.”

Een praktische tip die ze uit het consult haalde, is om een vloerbed (een bed dat laag bij de grond staat, waardoor kinderen meer vrijheid hebben, red.) aan te schaffen. Dat gebruikt ze nog steeds. Het duurde wel zeventien maanden vooraleer Magnus een nacht doorsliep, maar “het komt dus wel degelijk goed,” zegt ze nog.

Wouter noemt Felix intussen een “kind zoals een ander”. “Een uitstapje maken met hem is soms nog moeilijk, want in de buggy slaapt hij bijna niet,” zegt hij. “Maar intussen is hij op een leeftijd gekomen dat het niet erg is dat hij een dutje overslaat.” Zijn bedtijd is wel nog altijd heel gereglementeerd: om kwart over zeven moet het licht uit. “Daar zijn we erg strikt in, ik denk dat hij dat nog kan gebruiken.”

Het advies dat het verschil maakte voor Wouter en Kaat, was om Felix een uurtje vroeger in bed te leggen. “Zijn schema liep voor geen meter: om halfzes of zes was hij wakker, terwijl hij duidelijk nood had aan slaap. De tip om hem om zes uur ’s avonds in bed te leggen in plaats van om zeven uur was zijn gewicht in goud waard. Het was het begin van de oplossing, het heeft alles veranderd.”

Stevige duit

In goud betalen hoeft niet, maar voor slaapcoaching heb je maar beter een stevige duit over. Ariane Vaughan vraagt 650 euro voor een traject van drie weken tot een maand, “het equivalent van 70 euro per uur,” mailt ze na. Manoëlle Van Overstraeten wijst op slaapcoaches die tot 1.000 euro vragen. “Dat ondermijnt het beroep. Het doet uitschijnen dat slaap een burcht is waar gewone mensen geen toegang toe hebben en dat er mirakeloplossingen bestaan. Terwijl het toch vooral kwestie is van luisteren naar de context en inspelen op de gezinsdynamiek.” Zelf rekent ze tussen de 70 en 110 euro per sessie.

Melody betaalde 150 euro voor een gesprek van een uur. “Daar hing wel een voorbereidend traject aan vast, waarin we onder meer noteerden waar, wanneer en hoelang Magnus dutjes deed, en er was ook nog een follow-upgesprek.” Ook Anouk Van Nuffel werkt met een tarief per sessie, van 65 euro voor 45 minuten. “Maar voor een uitgebreid consult analyseer ik eerst een vragenlijst van honderd vragen, daarvoor reken ik ruim 200 euro.”

Van Humbeeck vraagt tot 485 euro voor een traject, maar biedt ook gratis groepssessies in het Huis van het Kind in Jette, verbonden aan het UZ Brussel. Wouter herinnert zich een lager bedrag, van 355 euro. “Kennissen hebben kindjes van 3 jaar die nog altijd crisissen hebben ’s nachts,” vertelt hij. “De kosten zijn niet niks, maar je krijgt er veel voor terug. Wie alleen om die reden twijfelt, raad ik aan om het gewoon te doen.”