Vuurwapengeweld laait op: wat moet je doen bij een schietpartij?

De voorbije week vonden opnieuw een hele reeks schietincidenten plaats en donderdag kwam in Anderlecht zelfs een man om het leven. Wat moet je doen als je geconfronteerd wordt met vuurwapengeweld? “Zoek eerst beschutting, loop niet zomaar weg."

Volgens een telling van BRUZZ heeft Brussel donderdagavond de trieste kaap van de vijftigste schietpartij in 2025 gerond. Wat moet je doen als je ooggetuige bent van een schietpartij, of zelf slachtoffer? BRUZZ legde vier vragen voor aan de politie, de brandweer en aan Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut en expert wapengeweld.

Wat moet je doen als je getuige bent van een schietpartij?

“Zoek altijd eerst beschutting, loop niet zomaar weg”, adviseert Johan Berckmans, eerste hoofdcommissaris van de politiezone Brussel-West. “Bel daarna onmiddellijk het noodnummer 112 zodra het veilig is en deel de feiten ook mee aan de lokale politie. Dit kan ook anoniem.”

Duquet benadrukt dat het erg belangrijk is om je ver van de feiten te begeven. “Schietpartijen zijn onvoorspelbaar: kogels kunnen afketsen of van richting veranderen na impact. Ga dus niet kijken wat er aan de hand is bij een vermoedelijke schietpartij. Mensen maken tegenwoordig graag filmpjes met hun smartphone, maar dat houdt hier toch grote risico's in.”

“Ook binnen in een woning begeef je je best ver van een raam of een garagepoort. Kogels kunnen door houten deuren en poorten heen, sommige types kunnen zelfs dunne muren doorboren.”

Wat doe je als je iemand aantreft met een schotwonde?

"Je kan een slachtoffer pas helpen als je zelf veilig bent. Zoek dus eerst dekking", aldus brandweerwoordvoerder Walter Derieuw. Dan zijn er nog een aantal handelingen die je kan doen om het slachtoffer de eerste hulp toe te dienen tot de ziekenwagen er is. Met het ezelsbruggetje 'MARCH' - ‘massive bleeding’, ‘airway’, ‘respiration’ ‘circulation’ en ‘head/hypothermia’ - zijn die makkelijk te onthouden.

“Je bekommert je best eerst over de 'M': het felle bloeden van de schotwonde moet worden gestelpt. Dat doe je door meteen druk uit te oefenen met bijvoorbeeld een doek, een stuk kleding, of in het beste geval, verband", aldus Derieuw.

Hij benadrukt dat het belangrijk is om de druk niet los te laten, ook niet om naar de wonde te kijken. “Wie weet hoe dat moet, kan daarna een knelverband aanbrengen boven een schotwonde in een arm of been, om de bloedtoevoer te verminderen."

“De tweede prioriteit zijn de luchtwegen. Check of het slachtoffer kan praten: dat betekent dat hij vrij kan ademen. Als dat niet het geval is, kan je een kinlift toepassen om de luchtwegen vrij te maken, of het slachtoffer in een stabiele zijligging positioneren als er bloed in de mond zit.”

“Daarna volgt ‘respiration’ (ademhaling). Als de wonde zich in de borststreek bevindt, kan je die best afdekken met een stuk plastiek of folie, aan drie zijden afgeplakt om ervoor te zorgen dat de ademhaling weer op gang komt. Daarna controleer je of de persoon effectief kan ademen.”

“Bij de 'C' van bloedcirculatie is het belangrijk om het slachtoffer te laten liggen tot de hulpdiensten arriveren en warm te houden met behulp van een jas of deken. Je kan die persoon ondertussen kalmeren door er rustig tegen te praten.”

“Vervolgens check je best de 'Head' en 'Hypothermia'. Controleer of het slachtoffer nog bij bewustzijn is en bescherm die persoon tegen onderkoeling.” Je mag een slachtoffer tot slot nooit eten of drinken geven of verplaatsen als dat niet nodig is.

Hoe herken je geweerschoten?

“Je kan schoten herkennen aan de hand van het type wapen, maar dat is niet eenvoudig”, vertelt Duquet van het Vredesinstituut. “Drugscriminelen hanteren vandaag vooral pistolen. Als die worden afgevuurd hoor je een of meerdere korte knallen.”

“Soms gebruiken ze oorlogswapens zoals een automatisch aanvalsgeweer. Dan hoor je een reeks korte knallen na elkaar die klinken als geratel. Dat is niet altijd bijzonder luid, vuurwerk kan een stuk luider zijn.”

Omdat het lastig te bepalen is of het bij knallen echt om schoten gaat, neem je best het zekere voor het onzekere. “Bij twijfel: bel 112", benadrukt commissaris Berckmans.

Welk advies geef je aan wijken met veel wapengeweld?

“Ik ga niet oproepen om bepaalde straten of buurten te vermijden: dat is contraproductief”, zegt wapenexpert Duquet. “Wanneer daar niemand meer passeert, vermindert de sociale controle en krijgen drugsdealers helemaal vrij spel. Al blijft het zorgen voor veiligheid in de eerste plaats een taak van de politie.”

Toch vermoedt Duquet dat gewone Brusselaars niet meteen in het dagelijks leven te maken zullen krijgen met vuurwapengeweld. “De schietpartijen zijn niet gericht tegen passanten. Ze vinden vooral plaats binnen het criminele drugscircuit. Maar de manier waarop dat tegenwoordig gebeurt, baart ons ernstige zorgen."

De schutters in Brussel gaan bijzonder roekeloos te werk, benadrukt de expert. "Ze schieten al lopend in het rond, vaak op drukke plekken en overdag, wanneer er nog veel mensen op straat zijn. Bovendien zijn de daders vaak erg jong, waardoor ze meer impulsief te werk gaan. Ze hebben nog maar weinig ervaring met vuurwapens en hebben daardoor hun wapen ook minder onder controle.”

Berckmans van de zone West geeft ten slotte als advies om de politie steeds te verwittigen. “Burgers kunnen verdachte situaties steeds melden via het telefoonnummer 101, en dat kan ook via het anonieme meldpunt."

Een communicatieverantwoordelijke van de zone West verduidelijkt later aan BRUZZ dat ze daarmee verwijzen naar anonieme drugsmeldpunten, zoals het meldpunt Vlaams-Brabant, dat online te bereiken is.