De balans van Brussel: het grote kiesdebat over mobiliteit, begroting, wonen en veiligheid

Nu de verkiezingen echt om de hoek loeren, nodigde BRUZZ woensdagavond zeven Brusselse kopstukken uit om met elkaar in discussie te gaan over vier thema’s: mobiliteit, begroting, wonen, en veiligheid. Per thema gaat een aantal politici telkens in debat over twee stellingen. Ontdek in dit artikel de standpunten van de lijsttrekkers voor het Brussels parlement.

Kijktip: spring naar de verschillende thema's in het debat via de hoofdstukken (links bovenaan in de videoplayer).

De zeven politici die het debat aangaan zijn lijsttrekkers Sven Gatz (Open Vld), Elke Van den Brandt (Groen), Ans Persoons (Vooruit), Cieltje Van Achter (N-VA), Benjamin Dalle (CD&V), Bob De Brabandere (Vlaams Belang) en Jan Busselen (PVDA). Morgen/zaterdag volgt het BRUZZ-debat met de lijsttrekkers voor het Vlaams parlement.

Mobiliteit

Ongeveer een vierde van het Brussels budget gaat naar mobiliteit en de afgelopen legislatuur werd vaak overheerst door het thema. De beleidskeuzes rond mobiliteit zullen in het stemhokje mogelijk doorslaggevend zijn voor een aanzienlijk aantal kiezers.

Een van die keuzes was Smart Move, het plan voor rekeningrijden. De Brusselse regering legde een voorstel op tafel, maar tot een uitrol kwam het nog niet. Voor Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) mag die er straks wel komen. “We zouden dan de verkeersbelasting vervangen door een slimmer, eerlijker en groener systeem dat rekening houdt met hoe vaak je met de auto rijdt. Zo doen we iets aan die geld- en tijdrovende files.”

Van den Brandt krijgt tegenwind van Vlaams Belang-lijsttrekker Bob De Brabandere en PVDA-kopman Jan Busselen. “Het is een belasting die de sociaal zwakkeren zal treffen en we willen van Brussel geen eiland maken. Bovendien zijn er nu al heel wat bedrijven die Brussel willen verlaten”, stelt De Brabandere. Busselen maakt zich dan weer zorgen over het leraren- en zorgpersoneel dat naar de stad pendelt.

Die kanttekening keert ook terug bij Vooruit-lijsttrekker Ans Persoons, al is zij in tegenstelling tot Busselen wel gewonnen voor het concept. “Het is logisch dat iemand die vaker met de auto rijdt meer betaalt en dat ook de pendelaar meebetaalt. Maar we moeten er wel voor zorgen dat pendelende leerkrachten en verplegers naar de stad blijven komen. Daarom is er samenwerking nodig met Vlaanderen en Wallonië.”

Lees verder onder de video

De afgelopen legislatuur maakte de auto meer en meer plaats voor openbaar vervoer en zachte vervoersmodi. De MIVB kreeg meer middelen en die trend wil ook PVDA voortzetten. “Want we mogen niet blind zijn voor de problemen op het vlak van bijvoorbeeld frequenties, netheid en veiligheid. Laten we het dure Metro 3-project stopzetten en mikken op extra lijnen en een nachtnet.”

Persoons stelt zich vragen bij die positie. “Als ik zie hoe PVDA de gemoederen heeft verhit bij het Good Move-debat, vraag ik me af of jullie niet voor de autolobby rijden. In ieder geval is Vooruit een absolute voorstander van meer openbaar vervoer, om ervoor te zorgen dat mensen hun auto laten staan. En de opwaardering van openbare ruimte, die moet zich sterker in de sociaal kwetsbare wijken afspelen.”

Good Move: de twistappel is gevallen. “Bij de circulatieplannen is er niet geluisterd naar de mensen”, vindt Busselen.

“Je kan er die karikatuur van maken”, countert Van den Brandt. “Maar we zien dat er meer fietsers rondrijden en er minder sluipverkeer is. Trams rijden sneller, er is meer open ruimte, en het aantal verkeersongevallen daalt. Good Move is een plan op een termijn van tien jaar: we zitten op de helft. Ik wil heel graag een mandaat krijgen om voort te doen”, aldus de groene minister.

“Maar zelfs de PS, uw coalitiegenoot, wil Good Move in de vuilnisbak gooien”, zegt De Brabandere. “Ik vraag me af welk draagvlak er nog bestaat.”

Lees verder onder de video

Begroting

De Brusselse begroting kleurt bloedrood. In die context blijft het miljardenproject Metro 3 voor beroering zorgen. Minister van Financiën Sven Gatz (Open Vld) ziet daarom heil in een privaat-publieke samenwerking. “Daarbij neemt een privépartner het financiële beginrisico, waarna de Brusselse regering gedurende dertig à veertig jaar lang op jaarbasis zo’n zestig tot zeventig miljoen euro terugbetaalt.”

“Wij blijven voorstander van Metro 3”, klinkt het ook bij CD&V-lijsttrekker Benjamin Dalle. “Maar er ligt nu geen geloofwaardig plan op tafel. Met de constructie die minister Gatz voorstelt, heb je op dertig jaar niet eens de helft van het project gefinancierd. Voor de duidelijkheid: je zit dan in een positie waarbij je met de rug tegen de muur moet onderhandelen met een private partner die winst moet maken.”

Ook voor N-VA-kopvrouw Cieltje Van Achter is de bouw van Metro 3 een noodzaak. “Maar het is desastreus aangepakt, er liggen werven stil en we weten van niets, de kostprijs moet nog geëvalueerd worden. Een privaat-publieke samenwerking is erg risicovol, maar we moeten alle opties moeten bekijken. Ik denk daarbij ook aan extra steun van Beliris.”

Lees verder onder de video

Hoe de toekomst van Metro 3 eruitziet, zal ongetwijfeld op het bord van de volgende Brusselse regering belanden. Net zoals gesprekken om de begroting weer in evenwicht te krijgen. Brengt die budgettaire oefening extra belastingen met zich mee?

“Wij hebben in eerste instantie een plan om 50.000 Brusselaars extra aan de slag te krijgen”, vertelt Dalle. “Daarnaast stellen we voor om minder ambtenaren en kabinetsmedewerkers te hebben in Brussel, want dat aantal is met zeventien procent toegenomen.”

Daarin lijkt de N-VA een partner te zijn. “Meer mensen aan het werk, Brussel efficiënter maken, kerntaken overhouden: daar hebben we al parlementaire initiatieven rond genomen”, aldus Van Achter. “Twintig netheidsadministraties, twintig mobiliteitsadministraties, vierentwintig sociale verhuurkantoren: die complexiteit brengt een enorme kost met zich mee. Betere efficiëntie is een noodzaak.”

Gatz kijkt op zijn beurt naar een verschuiving van de lasten en wil daarvoor vasthouden aan rekeningrijden. “Wij zien een verhoging van de personenbelasting zoals CD&V voorstelt niet zitten. Als het gaat over nieuwe lasten, betekent de intelligente kilometerheffing een taxshift. We willen de files bestrijden, niet de middenklasse extra belasten.”

Voor Dalle schort er iets aan de geloofwaardigheid van de begrotingsvoorstellen van andere partijen. “We zijn de enige partij die met een geloofwaardig plan komt, met inderdaad 50 miljoen euro aan inkomsten. De begroting is in zodanig desastreuze toestand achtergelaten dat je geen andere optie hebt.”

Lees verder onder de video

Wonen

De wooncrisis in Brussel wordt steeds tastbaarder. Op twee jaar tijd zijn de huurprijzen met bijna veertien procent gestegen en een heleboel huurders moeten een te grote brok van hun inkomen afstaan aan een dak boven hun hoofd.

De huurprijzen plafonneren keert daarom vaak terug als maatregel en PVDA heeft er wel oor naar. “De regeringspartijen kiezen ervoor om de sleutels van onze stad uit handen te geven aan grote bouwpromotoren, met hogere huurprijzen tot gevolg”, stelt Jan Busselen. “Daarom willen we de maximumprijzen gaan bepalen op basis van objectieve criteria. Eerst de prijzen bevriezen, daarna laten zakken.”

Groen springt met Elke Van den Brandt mee op die trein. “De huurprijzen zijn veel sneller gestegen dan de lonen. Er bestaan al richtprijzen voor verschillende types appartementen in een bepaalde wijk. Maak die bindend en zorg dat je daar fiscale systemen aan koppelt.”

Voor Sven Gatz (Open Vld) is die maatregel dan weer onbespreekbaar. “Je ziet in Parijs en Berlijn dat eigenaars bij zulke stappen vertrekken en de huurmarkt krimpt. Wat wel kan werken, is meer inzetten op sociale verhuurkantoren, waarbij eigenaars hun huurprijzen vrijwillig plafonneren in ruil voor een lagere of onbestaande roerende voorheffing.”

Busselen wil verder bij grote bouwprojecten dertig procent voorzien voor sociale woningen. “In Wenen gebeurt dat en zijn de prijzen niet gaan stijgen, net omdat je ze mee kan reguleren.”

Lees verder onder de video

Tegelijkertijd lopen ook de wachtlijsten voor sociale woningen stevig op. In dat kader zouden huurtoelages soelaas kunnen bieden: financiële steun die de huurprijs van een privéwoning mee kan dekken terwijl huishoudens wachten op een sociale woning.

“Door een deel van de middelen voor sociale woningen aan huurtoelages te geven, ga je veel sneller een veel grotere groep Brusselaars kunnen helpen”, vindt Gatz. Van den Brandt noemt het een noodoplossing. “Structurele remedies bestaan erin om naast huurprijzen te reguleren meer sociale woningen te bouwen en de huidige sociale woonmarkt te renoveren.”

Ook Busselen noemt huurtoelages geen structurele oplossing en kijkt naar publieke terreinen waar nog gebouwd kan worden, terwijl Van den Brandt de leegstand wil aanpakken. “Er staan minstens zeventienduizend woningen en één miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg.” Die omvorming van kantoor- naar woonruimte is volop aan de gang en blijft een bewandelbare piste, zegt ook Gatz.

Lees verder onder de video

Veiligheid

Wellicht was veiligheid in het voorbije jaar het meest in het oog springende thema op Brussels grondgebied. Daarbij werd op de hoofdstad meer dan eens het etiket van straffeloze stad geplakt.

Volgens Persoons begint dat gevoel al bij kleine zaken. “Een gestolen gsm of fiets: mensen gaan er al niet meer mee naar de politie omdat ze het gevoel hebben dat het deel uitmaakt van het chaotisch kantje van Brussel. Daar moeten we vanaf.”

Meer blauw en een sterker gerecht moeten dat probleem verlichten. Vlaams Belang hoort het graag, maar Bob De Brabandere is ook verbaasd door de veiligheidsvoorstellen uit de hoek van de meerderheid. “Want terwijl het onveiligheidsprobleem groter en groter werd, leunde de Brusselse regering achterover. Kijk naar de saga rond het Zuidstation: minister-president Vervoort was onzichtbaar.”

Waarover er ook eensgezindheid bestaat over partijgrenzen heen, is de eenmaking van de politiezones. “Criminelen lachen er vandaag mee: ze lopen naar een andere gemeente en de politie kan niet volgen”, zegt Persoons.

“Die eenmaking is een noodzaak”, vindt ook N-VA-lijsttrekker Cieltje Van Achter. “Het gebrek aan informatiedeling tussen politiezones is nefast en die versnippering maakt een veiligheidsbeleid onmogelijk.” Ook een betere samenwerking tussen het Brussels en federale niveau drijft onder meer bij Persoons boven als voorstel.

Voor Benjamin Dalle (CD&V) ligt een deel van de oplossing in de verdubbeling van het aantal wijkagenten, striktere repressie en een betere coördinatie tussen de politiezones. “En een eenmaking van de zones, als het even kan. Maar ook de preventie en begeleiding van drugsverslaafden zijn van tel en daarover hoor ik andere partijen te weinig”, beweert Dalle.

Welke weg het veiligheidsbeleid ook zal inslaan: extra agenten rekruteren lijkt een essentieel onderdeel. “Het helpt op dat vlak echt als er meer agenten zijn die voeling hebben met de Brusselse realiteit. Zeker in het licht van conflicten rond politiegeweld en etnisch profileren, is het essentieel dat Brusselaars doorstromen naar het politiekorps”, aldus Persoons.

Lees verder onder de video

Gebruikersruimtes werden de afgelopen jaren meer en meer naar voren geschoven als een van de antwoorden op de drugsproblematiek. “Maar het is een soort draaideur”, zegt Van Achter.

“Je komt binnen, neemt je shot en gaat naar buiten – eventueel met een foldertje. Je moet met verslaafden veel meer aanklampend aan het werk gaan: huisvesting, opvolging, ... Zet de problematieken bijeen in een gespecialiseerd centrum, niet in een gebruikersruimte met een gedoogzone errond: je geeft er het signaal mee dat drugs oké zijn. Voorlopig werkt het vooral overlastbeperkend.”

Vooruit en Persoons zijn het daar niet mee eens. “In een gebruikersruimte kan je mensen helpen die met een verslaving kampen, hen verzorgen en naar opvolging begeleiden. Het is een eerste stap. Wat is het alternatief: ze laten oppakken om ze een paar uur vast te zetten?”

Vlaams Belang legt de nadruk op de “illegalenproblematiek” en wil gebruikers bestraffen. “Repressie sluit geen opvolging uit.” Daarin krijgt De Brabandere weinig steun. “Je moet net investeren in begeleiding, ondersteuning en afkicken”, aldus Dalle. “De focus van bestraffing moet liggen bij de dealers en drugsmaffia. Maar opnieuw: in het hele plaatje mis ik een gecoördineerd plan om de problematiek aan te pakken.”