Beeldspraak: VRT, angst voor de populariteitspaul

De barmhartige God, de harten Aas, en de alwetende BRT. Dat was de drievuldigheid van drieletterwoorden van zijn vader. Na het kaarten, en voor het bidden van de rozenkrans, legde hij zijn kleine transistorradio op de leuning van de fauteuil om te luisteren naar het Nieuws en Actueel.

Meegaand zag hij er op die foto niet uit, en zo zouden zijn conservatieve collega’s hem ook niet typeren. Al waren die toen de foto om tien over vier werd genomen al lang naar buiten, want tegen vijf uur mochten de ambtenaren van de BRT beschikken. Dat Paul ook zijn jas aanhad, kwam omdat hij pas arriveerde.

Net terug van de straat, klaar om de verzamelde getuigenissen achter de rug van Muys en Van Laeken te monteren tot een reportage die spraakmakend in plaats van slaapverwekkend zou zijn.

Paul Jambers - zijn autobiografie heet Ik heb het gedaan - houdt op deze foto in wezen de vinger aan de knop waarmee hij op termijn het einde van de openbare omroep zou inluiden. Want na God is nu ook de VRT op sterven na dood. Dan zijn straks alle Boodschappen van Bovenaf geschrapt, en blijven alleen nog de democratische discussies aan de kaarttafel over.

De journalisten van de VRT Nieuwsdienst hadden zich dus evengoed de knieval kunnen besparen, toen zij vorig jaar in hun reeks over veertig jaar televisiejournalistiek toegaven dat ze bij de opkomst van VTM en de overstap van Jambers naar de commerciële omroep zo arrogant waren geweest om te ontkennen dat behalve de Val van de Muur en de Joegoslavische oorlog ook weekendongevallen, Milletjassen, en verpauperde boeren aandacht verdienden.

Hun verwijt dat Jambers altijd verzuimde duiding te geven om zijn sensa­tionele uitgangspunten niet meteen in zijn eigen programma te moeten ondergraven, trokken ze natuurlijk niet in. Want dat kijkers op basis van wat Paul hen liet zien weleens een eigen mening zouden kunnen vormen, vinden ze bij de VRT nog altijd onvoorstelbaar. Maar als niemand met een eigen mening wordt geboren, hoe komt het dan dat iedereen er toch één heeft, en dat de botsing van die meningen de wereld doet draaien?

Welnu, Jambers organiseerde de botsing. Hadden de ‘volksverheffers’ zijn emancipatiebeweging toen niet gedwarsboomd, dan had nu wellicht niemand schrik voor vrijheid van meningsuiting die neerkomt op vrijheid van liegen, voor fake news als bloeiende bedrijfstak, of voor het verleggen van subsidies en macht van de openbare omroep naar social media.

In de plaats heerst de angst voor de kracht van de zelfstandig denkende kijker nog altijd in de ivoren VRT-toren, waarvan de nakende ineenstorting gemakkelijkheidshalve wordt toegeschreven aan primaten van de politiek die niet kunnen verkroppen dat geïnformeerde journalisten de zaken anders zien dan zij, of die bevriende ondernemers de boel willen laten privatiseren.

Jambers heeft die angst nooit gedeeld. Dat hij lang voor Phara of Vranckx al een programma had dat zijn naam droeg, was geen ijdelheid of uitverkoop. Het symboliseerde de bevrijding van de gedachten van het individu dat altijd zijn plan zal trekken. Het was zijn vader die plots uit de zetel sprong.