Kurt Lewy, vergeten kunstenaar van de naoorlogse abstracte kunst

Met de vernieuwde interesse in de naoorlogse abstracte kunst komt ook Kurt Lewy in beeld. Het Joods museum wijdt er een kleine fijne expo aan.

Zijn Pol Bury, Guy Vandenbranden en Jo Delahaut klinkende namen van de naoorlogse Belgische abstracte kunst, dan is Kurt Lewy dat veel minder. Nochtans behoorde hij in de jaren vijftig ook tot de groep Art Abstrait die furore zou maken met kunstwerken die losgezongen zijn van de figuratieve werkelijkheid en die juist met vormen, lijnen en kleuren de essentie proberen te vatten.

Lewy, die wat ouder was dan zijn kompanen, was in die groep eerder volgeling dan voortrekker. Het verklaart misschien waarom hij wat in de vergetelheid geraakte, ondanks het indrukwekkend oeuvre dat hij heeft nagelaten.

Vandaag wordt hij weer herontdekt, dankzij onder meer de Antwerpse galerij Callewaert-Van Langendonck.

Tweede wereldoorlog

Voor het Joods museum in Brussel verzamelde wèl al langer werken van Lewy. Die interesse is dan weer onlosmakelijk verbonden met het leven van Lewy (1898-1963) die als Duits-Brusselse jood het antisemitisme en de jodenvervolging van op de eerste rij heeft meegemaakt.

Lewy groeide op in een joods burgerlijk milieu in Essen in Duitsland. Hij besloot al snel om kunstenaar te worden. Hij kwam in zijn opleiding in contact met Kurt Schwitters en Heinrich Campendonck die hem aanraadde om zich op emailkunst toe te leggen. Lewy was ook docent aan de Folkwang Schule in Essen, waar hij zelf les had gevolgd en waar hij grafiek onderwees. Lewy was in de jaren twintig ook een veelgevraagd emaillist.

In 1933 wordt hij door de Reichskulturkammer der bildenden Künste uit zijn ambt ontzet. Hij vlucht in 1935 met zijn vrouw en zieke moeder naar Brussel, maar al in 1940 wordt hij opgepakt en gevangen gezet, eerst in Saint-Cyprien, dan in Gurs in het Zuiden van Frankrijk. Hij kan daar ontsnappen en slaagt erin, na twee harde kampjaren, met een vals paspoort in Brussel te geraken.

Hij duikt onder maar in juni 1944, enkele maanden voor de bevrijding wordt hij opnieuw opgepakt toen hij wat spullen wou oppikken in zijn woning in Sint-Pieters-Woluwe. Hij wordt in de Dossinkazerne opgesloten waar hij in september 1944 met zowat vijfhonderd andere gevangen bevrijd kan worden.

Van figuratief naar abstract

Lewy zou zich in het naoorlogse België ontpoppen tot een bescheiden kunstenaar in de luwte die al bij al redelijk wat succes zou verzamelen, met expo’s in Düsseldorf, Brussel, Amsterdam, Londen, Davos en New York. In 1963 overlijdt hij in Freiburg, na een korte ziekte.

De expo in de vernieuwde zaal van het Joods museum toont goed hoe Lewy’s figuratieve kunst evolueert naar de abstracte kunst waar hij het meest voor bekend staat: het zijn goauches en olieverfschilderen met geometrische figuren, waar een zekere dynamiek van uitgaat, vaak met zachte kleuren. Als emaillist speelde hij al met lijnen en kleuren, het zou hem een belangrijke duw in de rug geven op de weg van het expressionisme uit zijn jonge jaren naar de abstracte kunst waar hij nadien geen afstand meer van zou doen.

KURT LEWY : TOWARDS ABSTRACTION
> 07/02/2021, www.mjb-jmb.org