Nieuw project voor Hallepoortmuseum is in aantocht

Nog dit jaar moet duidelijk worden wat de nieuwe toekomst wordt van het Hallepoortmuseum. De projectoproep hierrond leverde verschillende voorstellen op, waarvan er vandaag nog drie in de running zijn. Een van de voorstellen is het plan van Armel de Schreye, die er eerder al voor pleitte om de Hallepoort open te houden.

De Hallepoort werd meer dan zeshonderd jaar geleden gebouwd als een van de zeven toegangspoorten tot de tweede stadsomwalling van de stad. Later deed het gebouw dienst als gevangenis en in de negentiende eeuw, na het ontstaan van België, werd het omgevormd tot museum.

Daar is vandaag nog steeds de permanente tentoonstelling te zien, die de geschiedenis van Brussel toont ten tijde van de omwallingen. De collectie omvat onder meer harnassen van de Habsburgers en ook de opgezette paarden waarop destijds hertog Albrecht en hertogin Isabella reden. Ook is er aandacht voor de rol van de machtige gildes in de middeleeuwen. Tijdelijke expo’s zijn er niet meer.

Het museum maakt deel uit van het federale Museum voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) in het Jubelpark. Maar een jaar geleden lekte uit dat het KMKG het Hallepoortmuseum wilde afstoten. De Jubelparksite staat voor een grote renovatie, met het oog op de tweehonderdste verjaardag van België, en in samenspraak met de bevoegde staatssecretaris Thomas Dermine (PS) was beslist dat het KMKG zich vooral zou concentreren op zijn hoofdlocatie in het park en het Muziekinstrumentenmuseum.

Voor de satellietmusea - de Japanse Toren en het Chinees paviljoen in Laken, die al tien jaar gesloten zijn, en het verlieslatende Hallepoortmuseum - zou een nieuwe eigenaar of concessiehouder worden gezocht.

Comité tegen ontmanteling

Het nieuws kwam hard aan bij Armel de Schreye, die vlakbij de Hallepoort woont en een grote passie heeft voor geschiedenis. Met enkele gelijkgezinden uit de buurt richtte hij in december 2022 een comité op dat zich verzette tegen de ontmanteling van het Hallepoortmuseum. De Schreye vond dat het historisch zo belangrijke gebouw open moest blijven.

Idealiter nam de stad Brussel of het gewest het beheer van de voormalige stadspoort over, maar desnoods waren De Schreye en zijn medestanders bereid een coöperatieve op te richten om zelf de uitbating verder te zetten. “Alles om het gebouw te vrijwaren van de vastgoedbonzen.”

De boodschap viel niet in dovemansoren. Enkele maanden later, in mei, lanceerden het KMKG en Dermine een open oproep voor projecten om een nieuwe invulling te geven aan de Hallepoort. Kandidaten met een financieel rendabel plan dat lokaal verankerd is en de erfgoedwaarde van de stadspoort respecteert, konden zich tot 1 september melden.

Vandaag zijn er nog drie voorstellen in de running. Daaronder ook dat van Armel de Schreye. In zijn projectvoorstel gaat hij uit van een verbreding van het museumaanbod. “Nu focust het museum vooral op de tijd dat Brussel een omwalde stad was. Dat willen we blijven doen, maar daarnaast willen we ook tonen hoe Brussel van een moerassig gehucht in de negende eeuw uitgroeide tot de internationale stad van vandaag.”

Kruisbooggilde

Voor interactieve expo’s, gepland op de eerste en tweede verdieping, wil De Schreye samenwerken met historici, met organisaties als Ommegang en met andere musea, die hopelijk collectiestukken zullen uitlenen.

De evenementenruimte helemaal boven zou in het plan van De Schreye aangewend worden voor activiteiten van lokale verenigingen. “De kruisbooggilde bijvoorbeeld.” In de kelder wil De Schreye de vroegere gevangenis meer in de verf zetten en op het gelijkvloers zouden lambiek en andere streekproducten uitgestald en ook verkocht worden. “Dit willen we doen samen met handelaars uit de buurt.”

Belangrijk is ook dat het Hallepoortmuseum met zijn panoramisch uitzicht een stuk bekender wordt. “Heel wat mensen weten vandaag niet dat er een museum is.” De communicatie moet dan ook beter. “We zouden hiervoor graag samenwerken met Brussel-Stad en de gemeente Sint-Gillis.”

Met het plan en met de steun van enkele investeerders hoopt De Schreye de voormalige stadspoort om te vormen tot een zelfbedruipende organisatie. Wellicht eind november hoort De Schreye of zijn voorstel het gehaald heeft. “Maar of het nu ons project wordt of een ander, onze opzet is geslaagd,” zegt hij. “Wat wij wilden is gelukt: de Hallepoort behoudt zijn historische bestemming, wordt niet afgebroken en wordt ook geen hotel.”