Zonder Handen houdt jaarlijkse circusweekend in Bronks

Op 25 en 26 mei organiseert Circusatelier Zonder Handen zijn jaarlijkse circusweekend. Kinderen, jongeren en volwassenen met de meest uiteenlopende culturele achtergronden tonen dat weekend hun kunnen. Wij namen een kijkje bij de voorbereidingen in Centrum West in Molenbeek en bij Ratatouille in Schaarbeek.

B ij het woord circus denkt bijna iedereen meteen aan een clown met dikke rode neus en veel te grote schoenen. Of aan een gedresseerde leeuw die door een vuurhoepel springt. Niets van dat bij Circusatelier Zonder Handen. Hier lopen kinderen op een smalle koord, jongleren ze met ballen, maken ze salto's, bouwen ze een menselijke piramide, etc. Te veel om op te noemen. De mensen van Zonder Handen vzw maken op deze manier komaf met het traditionele beeld dat mensen van circus hebben. Maar daar is het hen in de eerste plaats natuurlijk niet om te doen. Hun doel is om Brusselse kinderen, uit alle sociale klassen, een leuke naschoolse activiteit aan te bieden en daarvoor blijkt circus nu eenmaal ideaal te zijn.

Ideale activiteit
"Circus is een veelzijdige, voornamelijk non-verbale activiteit waarbij je enorm veel sociale vaardigheden ontwikkelt," antwoordt Veerle Bryon op de vraag waarom circus zich zo goed leent tot een sociaal project. De medeoprichtster van Zonder Handen spreekt uit eigen ervaring aangezien ze zelf een circusopleiding heeft genoten in Leuven. Volgens haar is circus, in tegenstelling tot vele andere sporten, algemeen toegankelijk vanwege zijn multidisciplinaire karakter. Iedereen vindt wel iets dat hij of zij goed kan. Daarnaast is ook de taaldrempel zeer laag, aangezien kunstjes kunnen worden voorgedaan zonder al te veel woorden te gebruiken. "Een absolute troef als je ook mensen wil bereiken die het Nederlands niet als moedertaal hebben", zegt ze. "Maar misschien nog belangrijker is dat je door het circussen leert doorbijten, samenwerken, overleggen, elkaar helpen en nog zoveel meer."

Het niveau van de show in Bronks is dan ook ondergeschikt aan alle vaardigheden die de kinderen bijleren volgens Larbi Ajabboune. De lesgever van Zonder Handen is zelf een artiest en heeft het vak geleerd in Marokko. Van toen hij vijf jaar oud was, toerde Larbi mee met de circuskaravaan van zijn ouders. Dat heeft hem, naar eigen zeggen, gemaakt tot de man die hij nu is. Het doet hem daarom enorm veel plezier om op zijn beurt mee de persoonlijkheid van de kinderen te kunnen ontwikkelen. "Vooral van diegenen die het wegens hun origine, geloof of huidskleur niet altijd even makkelijk zullen hebben in deze maatschappij," voegt hij eraan toe.

Laagdrempelig
Om ook die jongeren te bereiken, gaat de vzw Zonder Handen heel laagdrempelig te werk. Zo wordt onder andere het inschrijvingsgeld berekend aan de hand van het gezamenlijk belastbaar inkomen van de ouders. Op die manier betaalt iedereen naar zijn eigen vermogen en bereikt de vzw mensen uit alle sociale klassen van de maatschappij. Toch is het verlagen van de financiële drempel meestal niet voldoende om kinderen uit kansengroepen naar het circusatelier te krijgen. Bryon is zich daarvan bewust: "Het blijft een uitdaging om die mensen te mobiliseren. Een flyer in de boekentas stoppen is allesbehalve voldoende. We zetten alles op alles om de ouderbetrokkenheid te vergroten en ons aanbod op maat te promoten."

Daarom is de samenwerking met de partnerorganisaties in de antennes zeer belangrijk. Zij hebben enorm veel ervaring in de sociale sector en fungeren volgens Bryon als perfecte tussenpersoon tussen Zonder Handen en de ouders. "Wij spreken kinderen en hun ouders aan en proberen ze te mobiliseren en te enthousiasmeren om naar het circusatelier te komen", zegt Lies Defloor van Ratatouille. "Maar eens een kind is ingeschreven, stopt onze taak natuurlijk niet. Wij willen een echte steun en toeverlaat zijn voor hen." En die aanpak blijkt zeer goed te werken. Iets meer dan veertig procent van de circusleden komt uit kansengroepen. Dat er door de lokale samenwerkingen verschillende antennes zijn bijgekomen in verschillende Brusselse wijken is natuurlijk ook een voordeel. "Bijna elke Brusselaar heeft de mogelijkheid om dicht bij huis te circussen," zegt Bryon.

Nederlands als voertaal
Zonder Handen doet er, samen met de antennes, duidelijk alles aan om een circus te zijn voor elke Brusselaar. De voertaal in de ateliers is echter wel Nederlands. "Voor onze anderstalige leden die in een Nederlandstalige school schoollopen is het belangrijk in de vrije tijd aan Nederlandstalige activiteiten te kunnen participeren", zegt Bryon. "Ouders zien hierin een mogelijkheid voor hun kinderen om op speelse manier veel bij te leren." Zonder Handen, dat de enige Nederlandstalige circusschool is in Brussel, vraagt dan ook aan zijn lesgevers om niet te vlug naar het Frans over te schakelen. Bij ons bezoek aan de Vierwindenschool en Ratatouille was de voertaal dan wel Nederlands, veel Nederlandstalige kinderen waren er niet.

Bij John thuis spreken ze Engels, bij Ali Frans, bij Ayoub Arabisch en zo kan de opsomming nog wel even doorgaan. De enige van de zestien aanwezige kinderen in de Vier Windenschool die Nederlands als moedertaal heeft, is Nelson. Hij is zeven jaar oud en zit in het eerste leerjaar in basisschool De Kleurdoos. "Ik vind het leuk dat er hier veel kindjes zijn waarmee ik kan spelen en soms praat ik ook een beetje Frans", vertelt hij.

Bryon is fier op de diversiteit van de Zonder Handen ledengroep. Ze vindt het net daarom interessant om samen te werken met mensen zoals Larbi, ook al is zijn Nederlands niet perfect. "Het klikt tussen hem en de kinderen", zegt ze en daarin is de Marokkaanse roots van Larbi zeker een belangrijke troef. "Ik spreek geen vlekkeloos Nederlands, maar doe wel mijn best", zegt hij. "Zolang de kinderen begrijpen wat ik van hen verwacht, is er geen probleem."

Het moment suprême
De kinderen begrijpen dan wel wat ze moeten doen, heel vlot loopt het piramide bouwen nog niet. Gelukkig is er nog wat tijd om te repeteren voor het optreden van 25-26 mei. "Ik ben best zenuwachtig en ben benieuwd wat mijn ouders er van gaan vinden" zegt Imen uit het tweede leerjaar van de Sint-Karelschool. Volgens Larbi is die zenuwachtigheid absoluut niet nodig. Hij verzekert mij dat de kinderen zeker geen mal figuur zullen slaan tussen de professionele artiesten die ook aanwezig zullen zijn in Bronks.