Charif Benhelima: Polaroids 1998-2012

Een selectie van 280 polaroids waarvan tien uitvergrotingen, dat is kort en zakelijk samengevat de eerste overzichtstentoonstelling van Charif Benhelima (1967) in het Paleis voor Schone Kunsten. Architect Horta zou zich in de handen wrijven als hij de opstelling zag in zijn Blanc & Noir-ruimtes, van oudsher bestemd voor fotografie.

De strakke vormgeving, waarbij de polaroids zich op eenzelfde ooghoogte maar met de nodige witruimte aaneenrijgen, typeert ook Benhelima's liefde voor eenvoud, een ruimtelijke rust die je uitnodigt om op eigen ritme met zijn beelden aan de slag te gaan.

"De expo moest voor mij simpelweg uitdragen wat ik zie wanneer ik in mijn atelier aan het werk ben: een verzameling beelden die niet bewerkt zijn," zegt Charif Benhelima. "Dat is wat de polaroidtechniek typeert: alles is scherp en onscherp tegelijk, je kunt niets manipuleren zoals dat vaak met digitale fotografie gebeurt. Ik ben ermee begonnen toen ik een tijdje in New York woonde. De jaren voordien had ik voortdurend met een kleinbeeldcamera gewerkt, totdat ik er echt aan toe was om dat procedé te doorbreken. Het is bij fotografie zoals met autorijden: als je te veel op routine vertrouwt en lui wordt, gebeuren er ongelukken."

Eén foto hangt moederziel alleen: het is de eerste zwart-witpolaroid die Benhelima maakte van een zwarte man in Harlem, gezeten op een stoel in de straat. "Kijk," gaat hij gepassioneerd verder, "in deze foto zit eigenlijk alles: het zou net zo goed een beeld kunnen zijn uit de jaren 1930, behalve als je heel aandachtig kijkt naar de details. De graffiti en zijn sneakers tonen dat het om een actueel beeld gaat. Maar dat spel met de tijd, daar draait fotografie voor mij in essentie om."

Veel details zijn er doorgaans niet te zien op Benhelima's foto's: voor de reeks Black-Out heeft hij bewust de achtergrond overbelicht, en in de reeks Roots past hij net het omgekeerde toe: daar overbelicht hij het object waardoor nog enkel de contouren te zien zijn - van een bloem of een exotische plant. Sporen van een werkelijkheid zijn het, verstilde, poëtische beelden die soms erg dicht aanleunen bij de schilderkunst.

Maar voor Benhelima draagt zijn werk ook een uitdrukkelijk maatschappelijke motivering in zich: "Voor Black-Out wilde ik de achtergrond neutraliseren via overbelichting. Omdat de context waarin het onderwerp zich bevindt vaak erg bepalend werkt, hij geeft eigenlijk te veel informatie. Ik wilde mijn onderwerpen bij wijze van spreken opnieuw 'democratiseren', op zoek gaan naar de essentie van hun identiteit. Dat heeft veel te maken met mijn eigen levenservaringen. Je identiteit wordt vaak bepaald door derden, door context: toen ik in België op zoek ging naar een woning, deed mijn vreemde achternaam vaak wenkbrauwen fronsen, terwijl ik heel mijn leven in West-Vlaanderen had doorgebracht. En wanneer ik in Harlem, New York rondliep, was ik door mijn lichtere huidskleur dan weer de vreemde Belg van dienst."

Identiteit, het woord is gevallen, voor Benhelima hét cruciale thema van deze retrospectieve. Maar evengoed ontdek je een ander 'verhaal'. Net daarin schuilt misschien wel de kracht van zijn nietige en tegelijk indringende foto's: een licht vervreemdende, vluchtige schoonheid in combinatie met een vertrouwen in de persoonlijke lezing van elke toeschouwer.

Charif Benhelima: Polaroids 1998-2012
wanneer: tot 18 november 2012, dinsdag > zondag van 10 > 18.00 uur (donderdag > 21.00 uur)
tickets: €3
--------------