Drie keer Boris Charmatz

De Franse sterchoreograaf Boris Charmatz schittert deze week drie keer in het Kaaitheater. Zijn twintig jaar jonge topvoorstellingen ‘Aatt enen tionon’ en ‘À bras-le-corps’ worden aangevuld door het eveneens ‘historische’ ‘(untitled) (2000)’, de laatste theatervoorstelling van de Duitser Tino Sehgal voor diens overstap naar ‘objectloze’ kunst.

Ook ‘enfants terribles’ worden groot. In 1992 smeedden de piepjonge dansers/choreografen Boris Charmatz en Dimitri Chamblas een pact als het productiehuis Association Edna. Vandaag dansen de twee nog steeds ‘À bras-le-corps’. De virtuoze vioolcaprices van Paganini weerklinken voor en na afloop – bewust niet tijdens – van deze krachtige, zeer fysieke choreografie. Alsof het een boksring was, zit het publiek in een vierkant rond hen.

In ‘Aatt enen tionon’ lopen wij vrij rond. Dansers Charmatz, Lenio Kaklea en Matthieu Burner staan op een metalen toren. De drie, enkel gekleed in een wit T-shirt, zien elkaar niet. Daardoor ontstaat een onvermoede interactie.

‘(untitled) (2000)’ is veertien jaar oud. Zijn geestelijke vader Tino Seghal danst niet langer zelf. Charmatz staat naakt op scène en voert extracten van befaamde twintigste eeuwse dansen uit: fragmenten van Russische balletten, Yvonne Rainer en Merce Cunningham.

‘Aatt enen tionon’ en ‘À bras-le-corps’ zijn meer dan twintig jaar oud. Wat is hun relevantie vandaag?
Boris Charmatz: “Het gaat niet heus om hernemingen. Al in het maakproces – we waren amper 20 – besloten we om deze voorstellingen te laten ouder worden, evolueren. We lachten dat we ze tot ons zestigste zouden spelen. Vandaag zijn we halfweg. Sinds de creatie hernemen we, enige pauzes niet meegerekend, deze stukken jaarlijks. Het werden dus permanente voorstellingen, ofschoon de lichamen evolueerden en de contexten waarin ze worden opgevoerd veranderden. Of ze nog steeds relevant zijn en waarom, laat ik aan de bezoeker over.”

Vindt u deze voorstellingen representatief voor je carrière?
Charmatz: “Ze vormen mijn allereerste stappen als choreograaf en danser en wegen tot vandaag. ‘À bras-le-corps’ bevraagt het concept van een duo terwijl Aatt enen tionon radicaal analyseert hoe een groep mensen kan functioneren – of net niet. Vandaag ziet het publiek ze door de bril van andere historische voorstellingen. Latere belangrijke stukken zoals The Show Must Go On van Jérôme Bel, dat het mechanisme van de groep eveneens ontleedt, hebben dus ook impact op de perceptie van Aatt enen tionon vandaag.”

‘(untitled) (2000)’ samplet de geschiedenis van de moderne dans.
Charmatz: “Hoewel de hele voorstelling tal van verwijzingen naar beroemde dansen bevat, is wellicht het meest historische aspect dat ze van Sehgal afstamt. Alles rond zijn persoon veranderde na deze voorstelling. Het was zijn laatste werk voor theater, nadien zou hij in de beeldende kunst furore maken. Mij boeit de verschoven context en lezing van dit stuk.”

Vandaag leidt u het Musée de la Danse in Rennes, het Centre Chorégraphique National de Rennes et de Bretagne. Het verging je niet slecht.
Charmatz: “Ik ben niet nostalgisch. Wel geef ik toe dat mijn jongste voorstellingen me terugbrengen naar persoonlijke zaken uit mijn jeugd. De vroege jaren negentig waren nog fel getekend door AIDS. Niet weinig vrienden en collega’s overleden. Association Edna was in feite een laboratorium voor Musée de la Danse. We maakten tentoonstellingen en werkten met beeldende kunstenaars zoals Jean-Luc Moulène. Museé de la Danse staat ook voor een laboratorium, misschien wel voor een echt dansmuseum dat ooit zo groot als het MOMA wordt.”

Waar zie jezelf in twintig jaar staan?
Charmatz: “Oei. Een boutade: liefst op dezelfde plaats. Ik zou graag dezelfde voorstellingen hernemen. Te denken dat we in twintig jaar op dezelfde plaats maar in een radicaal andere context staan vind ik bijzonder opwindend.”