Honderd jaar verzamelen: van Félicien Rops tot Jan Fabre

Het Museum van Elsene brengt geregeld prestigieuze privécollecties voor het voetlicht. Om die pronkstukken die zelden in het openbaar verschijnen aan het grote publiek te kunnen tonen. Dat is niet anders met de Collectie Caroline en Maurice Verbaet, een prachtige staalkaart van de Belgische kunst uit de twintigste eeuw, en zelfs een eind daarna.

België geniet de vleiende reputatie een land van gepassioneerde verzamelaars te zijn. Verzamelaars die zich bij hun aankopen laten leiden door het hart, omdat ze van bepaalde werken houden, en niet louter omdat ze er de toekomstige waarde van inzien. Het Museum van Elsene zet die reputatie kracht bij met de tentoonstelling van een deel van de uitzonderlijke verzameling van Caroline en Maurice Verbaet. De bijna 200 tentoongestelde werken - waaronder heel wat, maar niet exclusief, schilderijen - vertegenwoordigen een prachtig diverse eeuw Belgische kunst met verrassende echo's, van James Ensor tot Jan Fabre, van Léon Spilliaert tot Panamarenko, van Félicien Rops tot Stéphane Mandelbaum.

De irrationele passie
In wezen heeft een verzamelaar niet de bedoeling om een hoogstpersoonlijke, driedimensionale kunstgeschiedenis bijeen te sprokkelen. En toch is het moeilijk om, oog in oog met de door Caroline en Maurice Verbaet 'instinctief' bij elkaar gekochte verzameling, niet op te merken dat haast alle hokjes aan kunststromingen uit de Belgische twintigste eeuw kunnen worden aangevinkt: het symbolisme van Léon Spilliaert passeert de revue, het fauvisme à la Rik Wouters, het expressionisme met in de eerste plaats Constant Permeke, een Magritte, enkele vertegenwoordigers van de Cobra-beweging, talrijke schilders en beeldhouwers die abstracte kunst beoefenden in haar grote verscheidenheid (Jules Schmalzigaug, Pierre-Louis Flouquet, Pol Bury, Luc Peire, Maurice Wyckaert, Jo Delahaut…), tot grote hedendaagse kunstenaars toe.

Maar net om de irrationele kant te onderstrepen van de passie die de verzamelaar zo eigen is, volgt de accrochage van de tentoonstelling geen strikte chronologie of indeling volgens stroming. Integendeel, de expo is opgebouwd aan de hand van nu eens thematische, dan weer vormelijke banden, die de weg vrijmaken voor enorme sprongen in de tijd en gewaagde confrontaties toestaan.

Echo's en reflecties
Er valt niet naast te kijken met zijn lengte van vijf meter, uitgespreid boven het podium achteraan in de zaal: een buitengewone Alechinsky (Passerelle I) ontvouwt er zijn kronkelende compositie, omboord door afdrukken van riooldeksels. Het levendige rood keert terug in de kartonnen Wagen en het (letterlijke) Bloedbad van Bruneau. Aan de overkant van de zaal is het een andere primaire kleur die krachtig schittert: het trillende blauw onderbroken door verticale lijnen en stroken van Luc Peires Aleksandre.

Daartussen is op de benedenverdieping vooral de abstracte kunst meester. Een sculptuur in geschilderd metaal van de hand van Pol Bury lijkt in twee dimensies terug te keren in een Nu van Antoine Mortier. Elders overbruggen de geometrische composities in vlakke tinten van Guy Vandenbranden en Jo Delahaut een afstand van veertig jaar. Verderop, bij de figuratieve kunst dit keer, zijn het de met balpen getekende schedels van Jan Fabre die reageren op de angstaanjagende Mort poursuivant le troupeau humain, een ets van James Ensor, terwijl Panamarenko (Raven) en Léon Spilliaert (Le dirigeable) elkaar vinden in hun gedeelde fascinatie voor vliegende machines.

Boven wordt er een mooie ruimte geboden aan portretten en stillevens. Fernand Khnopff zie je hier naast Louis Buisseret. De zware penseelstreek van Ensors appels gaat de confrontatie aan met de helder begrensde, haast geometrische contouren van Gustave Van de Woestijnes Nature morte au moulin à café et petits pains.

Deze veeleisende tentoonstelling weigert de bezoeker schools bij het handje te nemen. Maar het subtiele spel van verwijzingen tussen de verschillende werken biedt bezoekers die bereid zijn er zich voor open te stellen, een verfrissende kijk op ruim honderd jaar Belgische kunst.

Belgische kunst/Art belge: Collectie/collection Caroline & Maurice Verbaet + Paul Delvaux
wanneer: tot 20 januari 2013, dinsdag > zondag van 9.30 > 17.00 uur
tickets: €5/7
waar: Museum van Elsene, J. Van Volsemstr. 71, Elsene, 02-515.64.21, museum@elsene.be, www.museumvanelsene.be