Ilyas Essadek ging per autostop naar Kinshasa

Reizen van Brussel naar Kinshasa. Het is al wel eens eerder gedaan. Maar misschien niet op de manier waarop Ilyas Essadek het deed: onbevangen, onvoorbereid, met autostop en onderweg fotograferend.

A ls ik hem op het einde van ons gesprek vraag of we nog iets onbesproken hebben gelaten dan zegt Ilyas Essadek doodleuk dat hij eigenlijk een heel slecht oriëntatievermogen heeft. “In Brussel gaat er geen dag voorbij dat ik niet verloren loop.” Straf voor iemand die altijd in Molenbeek gewoond heeft en die er net een reis van vele duizenden kilometers heeft opzitten die hij nauwelijks had voorbereid.

Drie maanden had Essadek zichzelf gegeven om van Brussel in Kinshasa te geraken. Hij vertrok begin december en kwam exact op 28 februari in de Congolese hoofdstad aan. Ondertussen nam hij foto’s waarvan hij er gemiddeld één per dag doorstuurde naar het Huis van Culturen aan het thuisfront, voorzien van een beetje tekst. Vlak na zijn thuiskomst begon hij daar aan de voorbereiding van de fototentoonstelling die momenteel loopt.

Essadek volgde een hogeschoolopleiding management, maar zijn passie ligt duidelijk bij het reizen en fotograferen. “Als ik niet op reis ben dan ben ik aan het wachten tot ik weer kan vertrekken. Het fotograferen volgde met het reizen. In het begin deed ik het nog met mijn telefoon. Fotografie draait voor mij rond ervaringen delen. Ik beleef ook de momenten die ik capteer.” Essadek is al op veel plekken in de wereld geweest, maar wou al lang naar Afrika. “Ik ben van Marokkaanse origine, dus daar was ik al dikwijls geweest, maar Kinshasa heeft me altijd doen dromen. Ik ben opgegroeid met heel wat gasten uit de Congolese gemeenschap in Brussel. Ik hoorde hen Lingala praten, en als ik eens bij hen ging eten at ik hun gerechten. Ik wilde die cultuur nu zelf ontdekken, en in plaats van het vliegtuig te nemen wilde ik daar mijn tijd voor nemen. Dus leek het me wel iets om per autostop van het hart van Europa naar het hart van Afrika te gaan.”

Dat hij daarvoor weinig voorbereidingen treft lijkt bij Essadek wel een reisstrategie te zijn. “Ik had mijn paspoort pas twee dagen voor ik vertrok en ik had geen enkel visum op zak. Ik maak er ook altijd een zaak van om zonder vooroordelen te vertrekken. Verhalen in de media over hongersnood en oorlog neem ik altijd met een korreltje zout omdat ik weet dat media de neiging hebben om zaken uit te vergroten. Elke keer wanneer men me iets afraadt beleef ik juist iets geweldigs. Zo heb ik in Mali bijvoorbeeld geen enkel probleem gehad. Alleen in het grensgebied tussen Benin en Nigeria ben ik mannen tegengekomen die met de kalasjnikov naar me wezen. Omdat ik Nigeria snel heb verlaten, belandde ik zonder visum in Kameroen. Dat zou een probleem worden als ik Kameroen wilde verlaten. Daarom heb ik dat gedaan door met een groep houthandelaren door een natuurreservaat te trekken: een gratis safari tussen de gorilla’s en de olifanten. Ik heb ook met illegale olifantenjagers gereisd, met diamanthandelaren, met opstandelingen die grote omwegen moesten maken in de woestijn om politiecontroles te vermijden. Maar nooit ben ik bestolen of lastig gevallen.”

Prostitutiehotel
Verder is ook het oriëntatieprobleem van Essadek eigenlijk een zegen. “Omdat het me dwingt om mensen aan te spreken en op die manier hoor je veel verhalen. Bijna altijd kreeg ik vervoer, logies en eten aangeboden. In Senegal word je op vijf minuten tijd tien keer uitgenodigd om te komen eten. Als je daar te lang blijft, word je obees. Daarom vind ik het ook zo vreemd dat er in Afrika zo weinig backpackers te zien zijn. In Dakar begrepen de inwoners ook niet dat de toeristen in hun Club Med bleven zitten terwijl zij vijfhonderd meter verder hun typische visgerechten aan het maken waren. Ik ben na een tijdje wel opgehouden met uit te leggen wat ik deed, dat ik zomaar aan het reizen was. Ze begrepen echt niet wat een blanke – want zo noemden ze me – daar langs de kant van de weg stond te doen.”

Zijn de relaties die je op zo’n reis aanknoopt niet te vluchtig? “Misschien, maar ze zijn wel echt. Mensen die je nooit meer zal terugzien hebben ook de neiging om je meer te vertellen dan ze tegen iemand anders zouden doen. Ik ben dus met veel verhalen teruggekomen. Afrika heeft ook een ‘menselijkheid’ die ik nog nergens anders ben tegengekomen. De mensen zijn oprecht. Ze vroegen me geen geld. Ze hielden me soms gewoon staande om wat te praten. Om woorden uit te wisselen.”

Voor zijn allerlaatste etappe van Brazzaville in Congo-Brazzaville tot Kinshasa in Congo, had Essadek wel wat extra connecties nodig. Die twee landen en steden zijn alleen gescheiden door de Congostroom. Na drie maanden stond ik dus op dertig minuten van mijn doel, maar ik had een visum nodig en dat kon ik alleen krijgen in het land waar ik gedomicilieerd was – in België dus. Uiteindelijk ben ik erin geslaagd om me in Brazzaville te laten domiciliëren. Omdat ik niet wist waar ik daar goedkoop kon slapen, had iemand me naar een hotel gestuurd dat door prostitués werd gebruikt. De directeur van dat hotel bleek verschillende politici te kennen die bij hem over de vloer kwamen en heeft me op die manier een visum voor Congo kunnen bezorgen, met als mijn thuisadres het adres van het prostitutiehotel (lacht).”

Click ‘n Ride, Bruxelles-Kinshasa par la route, foto’s van Ilyas Essadek

data: > 30/04, ma > za, 10 > 17.00

waar: Cafet’arts, Huis van Culturen, Mommaertsstraat 4, Molenbeek, 02-415.86.03

contact@lamaison1080hethuis.be