Leigh Ledare: confrontaties met het onverzoenbare

Wiels pakt uit met het grootste overzicht van de Amerikaanse kunstenaar Leigh Ledare tot op heden. Ledare staat in zijn werk stil bij onze omgang met elkaar en hoe die wordt vertaald naar fotografie. De glansrol is weggelegd voor zijn moeder, een gewezen ballerina en pornoactrice.

Je moeder zien terwijl ze de liefde bedrijft, het is een tafereel dat de meesten van ons zich liever niet voorstellen. De 36-jarige Amerikaanse kunstenaar Leigh Ledare lijkt het er minder moeilijk mee te hebben.

Voor de reeks Pretend you're actually alive fotografeerde hij zijn moeder in allerhande expliciete poses en handelingen. Het is de kunstenaar echter niet te doen om sensatiezucht of gratuit provoceren.

Ledare wil relaties tussen mensen onderzoeken via het medium fotografie. Zo ging hij voor de reeks Double blind drie dagen op reis met zijn ex. Hij nam foto's van haar tijdens hun trip. Daarna vroeg hij haar nieuwe vriend dezelfde reis te maken en daar eveneens afbeeldingen van te nemen. De foto's worden afgebeeld als diptiek. De relatie van beide mannen tot dezelfde vrouw zorgt voor een ander resultaat. Fotografie is voor Ledare dan ook het medium bij uitstek om onze verhouding tot de ander vast te leggen.

U werkte een tijd als assistent voor de Amerikaanse regisseur en fotograaf Larry Clark, bekend van zijn film Kids. Hoe belangrijk was hij voor uw ontwikkeling als kunstenaar?
LEIGH LEDARE: Die samenwerking dateert ondertussen al van een tijdje geleden, maar ze had zeker een effect op mij. Ik was vroeger een professionele skater, ik maakte deel uit van een subcultuur. Larry behoorde daar ook toe, we hadden veel gemeenschappelijke vrienden. In Larry's werk zit steeds een persoonlijke insteek. Dat heeft me beïnvloed.

In uw werk verwijst u inderdaad vaak naar uw privéleven, zoals de relatie met uw moeder, grootvader, ex-vrouw… Hoe slaagt u erin dat autobiografische te overstijgen?
LEDARE: Er komen persoonlijke relaties aan te pas. Maar ik ben niet geïnteresseerd in het mythologiseren van mezelf. Ik wil de sociale dynamiek onderzoeken binnen verschillende relaties. Het gaat dus niet in de eerste plaats over de band met mijn moeder, hoewel die natuurlijk zeer belangrijk is. Het is eerder een analyse van hoe ze haar intimiteit gebruikt om zich te identificeren of af te zetten tegen sociale banden. Ik gebruik die verschillende relaties tussen moeder en zoon, man en vrouw op archetypische wijze. Zo kan de toeschouwer er zich mee identificeren. Het gaat over betrokkenheid, zoals bij het werk van Larry. Ik wil niet zozeer familiale relaties vastleggen via fotografie maar vragen stellen. Hoe verhouden we ons tot de ander? Hoe compromitteren of manipuleren we elkaar? Hoe gaan we om met intimiteit en privacy?

Uw moeder is alomtegenwoordig in uw werk. Is ze een muze?
LEDARE: Veel van de latere werken zijn voortgekomen uit de reeks Pretend you're actually alive, een project over haar. Er waren thematische lijnen die ik heb doorgetrokken in andere reeksen, zoals in Personal commissions. Mijn moeder plaatste vroeger contactadvertenties om seksuele partners te ontmoeten. Ik contacteerde vrouwen die gelijksoortige advertenties plaatsten. Ze fungeerden als surrogaat voor mijn moeder. Maar in plaats van foto's te nemen van hen, vroeg ik die vrouwen om mij af te beelden. Ik heb de camera en de machtsverhoudingen dus omgedraaid. Zo geef ik het vrouwelijke verlangen weer. Het werk overstijgt de persoonlijke thematiek. Het heeft ook een sociale dimensie door het onderzoek naar genderrelaties.

Ik neem aan dat het woord oedipuscomplex wel vaker valt als het over uw werk gaat?
LEDARE: Ik heb dit project rond mijn moeder over een periode van acht jaar ontwikkeld. Dus komen al die contrasterende bedoelingen en emoties tussen ons aan bod. Ik denk dat mijn moeder een soort verlangen naar me uitdrukte, en dat ik het op mijn beurt beantwoordde. Maar dat is nu ook niet zo ongebruikelijk. Dat is een fase tijdens het opgroeien. Doorgaans is het latent aanwezig en een taboe om het weer te geven. Maar het ging ook over een andere dynamiek. Ik wou nagaan hoe mijn moeder zichzelf voorstelde op zo'n manier die de gebruikelijke rol van moeder of dochter uitdaagde of compromitteerde. En het effect tonen van die seksualiteit op de mensen rondom haar en hoe ze het gebruikte als instrument.

Naast expliciete en pornografische afbeeldingen van uw moeder geeft u ze ook weer op een melancholische wijze. Er zijn intimistische portretten bij van een ouder wordende vrouw. Is dat om de verschillende aspecten van haar karakter te illustreren?
LEDARE: Inderdaad. Ik wil de complexiteit tonen. Het is fascinerend hoe mijn moeder al die rollen simultaan aannam. Ze was zowel moeder als dochter, ballerina, pornoactrice en courtisane. Het gaat om die onverzoenbare momenten als mens.

De tentoonstelling begint met een naaktfoto van uw moeder die is bekrabbeld door een kind van drie. Wat is de bedoeling?
LEDARE: Als volwassenen zijn we geconditioneerd om een moreel begrip te hebben van die foto. Dat kind kent nog geen morele schaamte en heeft nog geen bagage. Het werk is tegelijk een vorm van kritiek. Het wil besef creëren van de complexiteit rond representatie. Het is ook een vorm van provocatie om de toeschouwer te doen nadenken over onderwerpen zoals gender, privacy en ethiek.

Leigh Ledare, et al.
wanneer: 8 september > 25 november 2012, woensdag > zondag van 11 > 18.00 uur
tickets: €3/5/8
guided tour by Ledare: 19 september 2012 om 19.00 uur