Lydia De Pauw-Deveen tekent al 72 jaar

Voor haar tiende verjaardag kreeg ze een schilderdoos, een ezeltje en paneeltjes. In de 72 jaren die daarop volgden, heeft ze duizenden portretten getekend van politici, academici, kunstenaars en bekende Brusselaars. Honderdnegentig ervan zijn gebundeld in een boek, zestig hangen op een expo. De memoires van Lydia De Pauw-Deveen.

Als ik bovenaan de eerste bladzijde van een maagdelijk notaboekje 'Lydia De Pauw' schrijf, zegt ze me met een besliste glimlach: "Altijd Deveen toevoegen." Lydia De Pauw-Deveen (°1929) is voormalig hoogleraar kunstgeschiedenis aan de VUB en is ook senator en Brussels staatssecretaris geweest voor de Vlaamse socialisten. Voorzitter van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen en tal van (linkse) verenigingen. Lydia De Pauw-Deveen is socialiste en feministe. Ze is vooral bekend als Lydia. Of Lydia De Pauw. Haar overleden man was Frans De Pauw. Ook al hoogleraar en vooraanstaand jurist. Op de kaft van haar boek staat niet Lydia De Pauw-Deveen, maar Deveen-De Pauw. "Ik ben in een bevoorrecht milieu grootgebracht," zegt ze. "Mijn moeder en alle vrouwen in mijn familie werkten buitenshuis, feministen avant-la-lettre." En: "Mijn vader en mijn moeder gaven les in Schaarbeek. Toen ik één jaar oud was, kochten mijn ouders er een huis aan de Jeruzalemstraat. Het huis had volgens hen als bijkomend voordeel dat er een tramhalte voor de 94 was die hun dochter later rechtstreeks naar de ULB kon brengen."

Als kind ging de Schaarbeekse met haar vader, die amateur-landschapsschilder was, mee op stap. Het eerste 'behoorlijke' portret tekende ze toen ze nog geen twaalf jaar oud was. Een portret van haar grootvader Louis Deveen. Het is het eerste portret dat in het boek Momenten in profiel is opgenomen.

Ook in haar studententijd heeft Lydia De Pauw-Deveen menig mede­student getekend, maar de tekendrift verminderde toen ze na haar studies medeverantwoordelijk werd voor de aankooppolitiek van het prentenkabinet van de Koninklijke Bibliotheek. "Uit schroom," zegt ze nu. Het was de kunstenares Betty Frantzen-De Leye die Lydia De Pauw-Deveen tijdens een Vermeylenreis naar Griekenland aanspoorde om altijd haar tekenblok en potlood mee te nemen. Tijdsgebrek (een druk leven als academica en politica en lid van meerdere verenigingen) mocht geen excuus meer zijn om niet te tekenen. Honderden portretten heeft Lydia De Pauw-Deveen tijdens vergaderingen getekend. Ze verkiest mensen te portretteren die er zich niet van bewust zijn dat ze model staan. "Anders gedragen ze zich ernaar."

Kunstenaars gaan tegenwoordig vaak uit van foto's. Lumumba van Luc Tuymans is een mooi voorbeeld. "Soms wordt me gevraagd om op basis van een foto een portret te maken van een overledene," zegt Lydia De Pauw-Deveen. "Maar dat gaat me niet zo goed af. Ik heb een model nodig, ik hang vast aan een model. Mensen zoals Luc Tuymans zijn veel creatiever dan ik. Ik heb mensen nodig die bewegen, tv-programma's als De zevende dag kunnen ook dienstdoen."

Keuzes
Uit de duizenden profielen die Lydia De Pauw-Deveen getekend heeft, is een strenge selectie gemaakt. De bekendheid van de modellen speelde een grote rol. De kwaliteit van de tekening en de herkenbaarheid ook. "Ik voel me schuldig tegenover sommigen die ik er graag had in gehad, maar de tekeningen waren niet goed genoeg," zegt Lydia De Pauw-Deveen. In het boek zijn er veel socialistische politici, maar niet exclusief. Pascal Smet en Elke Roex voor de jongere generatie. Maar ook Guy Spitaels en André Cools, Leona Detiège en Louis Tobback. Niet dat ze altijd vriendelijk is voor partijgenoten, ze blijft kritisch. Over Louis Tobback schrijft Lydia De Pauw-Deveen goed en kwaad: "Sinds hij burgemeester van Leuven is, heeft Louis standpunten ingenomen die me ten zeerste teleurstellen. Ik zei hem hoe erg ik het vond dat hij dezelfde argumenten als het FDF gebruikte om te bewijzen hoe weinig Vlamingen in Brussel woonden."

Van liberale kant zijn er Annemie Neyts, Sven Gatz en Herman De Croo. En bij de communisten Louis Van Geyt, een portret waar ze heel erg aan gehecht is. "Frans en ik hebben ter gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 nog voor Louis gestemd. Hij was de enige linkse politicus in de stad Brussel die Frans en ik persoonlijk kenden. In 1958 waren de communisten ook nog populair."

Ook uit de wereld van kunsten en letteren zijn er portretten. Van de dichters Marcel Van Maele en Frank De Crits bijvoorbeeld. En van regisseur Jan Decorte en actrice Chris Lomme. Van academici zoals voormalig VUB-rector Els Witte en van professor-emeritus Jeanine Lambrecht, en van een piepjonge hoogleraar politicologie Kris Deschouwer. De teksten zijn doorspekt met commentaar. Ze zijn een zelfportret van Lydia De Pauw-Deveen. Als politica en academica, als feministe en kunstliefhebber, als Vlaamse Brusselaar en als vrijzinnige.

------------------

• Tentoonstelling tot en met 14 oktober in Zinnema, Veeweydestraat 24-26 Anderlecht. Van dinsdag tot vrijdag van 10 tot 17 uur, op maandag van 13 tot 17 uur. Op zaterdag en zondag tijdens voorstellingen. Op de tentoonstelling liggen er ook albums met 120 portretten van 'onbekenden'. Wie het meest personen herkent, krijgt een prijs.
• Momenten in profiel, tekening en tekst van Lydia Deveen-De Pauw kost 29,95 euro en is te koop in Zinnema. Het ligt ook op de Antwerpse Boekenbeurs, waar De Pauw-Deveen bekende Antwerpenaren zal schetsen.