100 jaar Burt Lancaster. Gunfight at Cinematek

Wat een acteur, die Burt Lancaster (1913-1994). Ik raakte een kleine twintig jaar geleden in de ban van Burt toen ik per ongeluk expres kort na elkaar twee van zijn films noirs zag.

In het heerlijk cynische Sweet smell of success (1957) van Alexander Mackendrick speelde hij de venijnigste der columnisten en vuurde hij de ene oneliner na de andere perfect af. Vooral Tony Curtis krijgt het hard te verduren: "You're dead, son. Get yourself buried." En: "I'd hate to take a bite of you; you're a cookie full of arsenic."

Verbluffend was Lancaster ook als de ex-bokser die in het brute The killers (1946) in een kamer gelaten wacht op de voltrekking van zijn noodlot. Stilist Siodmak reconstrueert hoe de nacht zwarter dan zwart is kunnen worden: de man heeft zich verbrand aan femme fatale Ava Gardner.

The killers was maar het begin voor de acteur die universitaire studies en een basketbalcarrière opgaf om zich bij een circus aan te sluiten. Dat laatste zou kunnen verklaren waarom hij in The flame and the arrow (1950) van Jacques Tourneur zo'n acrobatische Italiaanse variant op Robin Hood kan neerzetten, of waarom hij geloofwaardig is als superatleet Jim Thorpe in de gelijknamige film (1951) van Michael Curtiz.

Lancaster had zijn fysiek mee, zoveel is zeker, maar hij acteerde ook op hoog niveau en had het verstand en het lef om zijn eigen weg te gaan. Op een of andere manier slaagde hij er ook telkens in om er de goede tot uitstekende films uit te pikken. Elmer Gantry (1960) van Richard Brooks, Gunfight at the O.K. Corral (1957) van John Sturges, From here to eternity (1953) van Fred Zinnemann: het zijn er te veel om op te noemen.

De Burt Lancaster-cyclus in Cinematek loopt dan ook tot eind oktober. In Flagey kunt u op 19 oktober terecht voor de gerestaureerde versie van Gruppo di famiglia in un interno (1974), een van de laatste films van aristocraat Luchino Visconti, in wiens magistrale Il gattopardo Lancaster eerder al schitterde als de ouder wordende Siciliaanse prins die beseft dat er weldra geen plaats meer zal zijn voor de adel en haar manier van leven en besturen.

Burt lancaster: 100 jaar/ans
wanneer: > 31/10
waar: Cinematek, Baron Hortastraat 9, Brussel, www.cinematek.be

Gruppo di famiglia in un interno
wanneer: 19/9, 20.15
tickets: €7/10
waar: Flagey, Heilig Kruisplein, Elsene