Biolay: 'De meute laaft zich aan het geluk van een ander'

Zijn chansons zijn zo goed dat ze ook niet-Franstaligen aanspreken. Maar daar gaan we het niet over hebben. Benjamin Biolay zakte naar het Flageyplein af om het Brussels Film Festival te openen en over Pourquoi tu pleures? te vertellen. Die bittere huwelijkskomedie lanceert zijn carrière als acteur. “Men vindt me te oud om plots te acteren. Maar ik ga er mee door.”

Met La Superbe wist Benjamin Biolay ook niet-Franstaligen te overtuigen dat het Frans chanson springlevend en eigentijds is. In Pourquoi tu pleures? van Katia Lewkowicz waagt de muzikant zijn kans als acteur. Biolay speelt een dertiger tijdens de laatste dagen voor zijn huwelijk. Zijn vrouw is onvindbaar, de schoonfamilie bizar, zijn moeder agressief, zijn zus overspannen en zelfs zijn vrienden houden niet op met zeggen wat hij moet doen en denken.

"J'ai été surprise par le décalage entre sa personnalité et l'image que l'on peut avoir de lui" en "Son image est tellement forte qu'il est très facile d'en jouer," zegt regisseur Katia Lewkowicz. Verlos me uit mijn onwetendheid: welke imago heeft Benjamin Biolay?
Benjamin Biolay: Geen denken aan. Ik zou het zelf niet weten. Ik ga er van uit dat verschillende mensen verschillend over me denken. Een onverbiddelijk imago kan je bijna niet hebben. Tenzij je telkens op ongeveer hetzelfde personage terugvalt zoals Arno. Arno heeft een sterk imago. Maar daar kan hij dan weer mee spelen. En wij kunnen er tederheid, kracht of poëzie in zien. Een imago interesseert me alleen maar als het over het imago van een ander gaat. (Grijnst)

Ik praat niet graag over mijn imago omdat ik vind dat muziek en beeld niet samen gaan. Muziek is klank. Dat jonge muzikanten tegenwoordig meer bezig zijn met de choreografie dan met de opnames van hun muziek, bedroeft me. Een choreografie dat is voor achteraf, als je toevallig een echt goed nummer gemaakt. Ik zeg niet dat een vedette niet op zijn look moet letten. Maar componeren, aan de muziek sleutelen, een scenario schrijven, opnemen, dat zijn de heilige momenten, dàn en dààr gebeurt het. Noem me oud maar imago-kwesties kunnen me gestolen worden. Is het niet zalig dat we al jaren naar Nick Drake luisteren zonder te weten welke kop hij heeft. Het is toch niet belangrijk om te weten hoe Bob Dylan er nu ook al weer bijliep toen hij dat ene nummer opnam. Jim Morrisson beelden we ons altijd jong en graatmager in maar hij zag er soms ook enorm uit. Serieus, geef mij maar de tijd dat acteurs in maatpak hun publieke verschijningen maakten en niemand wist hoe ze er uitzagen in een short aan hun zwembad. Nu is er teveel beeld.

Voortaan bent u ook acteur.
Biolay: Voortaan ben ik acteur. J'assume. Ik kreeg veel tegenwind. Iedereen zei dat ik zot was. Ik was te oud om dáár nog aan te beginnen. Ik ging mijn tekst niet kunnen onthouden. Mijn muziekmanager was niet blij dat filmopnames moeten ingepland worden. Maar ik kies hier voor. Het toeval gaf me de kans om te acteren. Het bevalt me. Ik ga hier mee door.

Ik kijk uit naar de kans om verschillende rollen te spelen. Binnen tien films zou ik graag een slechterik gespeeld hebben maar ook een held, een gekostumeerd personage, een weduwnaar, een homoseksueel en al wat je maar wil. Dat zal het beeld dan men van me heeft, doen vervagen en dat is een goeie zaak.

Herkent u zich in de twijfelende dertiger die maar geen afscheid kan nemen van de onbezonnen jaren?
Biolay: Nee. Op mijn dertigste was ik al lang getrouwd en had ik twee kinderen. Ik ben op mijn vijftiende alleen gaan wonen. Ik heb wel vrienden die nog thuis wonen en geen kinderen hebben. Dat idee terroriseert me. Het leven gaat zo snel. Ze lopen zo veel achterstand op. Op je 45ste een eerste kind verwelkomen, ik mag er niet aan denken! Dan ben je 65 en zit je thuis nog steeds opgescheept met een twintiger.

Je mist ook het plezier om het volledige ouderproces doorlopen te hebben en je kind te kennen als een volwassene zoals jij, iemand met wie je ook bevriend zou kunnen zijn als hij of zijn geen familie was. Het lijkt me zalig om een familie te hebben terwijl je taak als ouder volbracht is.

Jouw twijfelende dertigers denken langer te genieten en minder onder druk te staan maar volgens mij verliezen ze veel tijd. Tijd die ze tekort zullen komen tijdens andere mooie fases van het leven.

Pourquoi tu pleures? is een komedie maar schetst géén rooskleurig beeld van het huwelijk. Staat u achter het idee?
Biolay: Ik heb een gelukkig huwelijk gehad. Dat was mijn persoonlijk keuze en die wens ik nimmer te moeten verdedigen. Dat belangt slechts mij aan. Niemand heeft me verplicht om te trouwen, ik had geen twijfels en heb nergens spijt van. De rest is privé. Ik vind de film wel vrij realistisch over het huwelijk.

Ik sta volledig achter de eis van homo's om te mogen trouwen maar hoor nooit praten over over de homoscheiding. Dat staat hen ook te wachten. Trouwen betekent helaas soms ook scheiden, falen en andere merde.

De scène waarin je personage door de moeder geslagen wordt, blijft hangen.
Biolay: Om persoonlijke redenen zou ik die scène er ook uit pikken. Voor sommigen is het totale fictie en zij schateren. Anderen hebben een ingewikkelde, passionele of gewelddadige relatie met hun ouders en moeten slikken als ze die scène zien. Ik ga niet in detail gaan maar mij jaagt die scène de stuipen op het lijf. Het is bijna een kleine kortfilm in de film. Je ziet radicaal huiselijk geweld. Vooral dat ene zinnetje is onverdraaglijk: 'Je suis ta mère, j'ai le droit.' Ik groeide op terwijl ik naar The Smiths luisterde. Huiselijk geweld mag nooit getolereerd worden. Een moeder heeft juist nog minder recht dan de anderen om je te slaan.

Die klappen zijn slechts de fysieke expressie van een permanente horror. De film hekelt het geweld tegen mijn personage. Ook het verbaal geweld is enorm. Iedereen zegt de hele tijd wat hij moet doen en denken. De meute laaft zich aan het geluk van een ander om zo de eigen problemen te ontwijken. Dat is courant geworden in de maatschappij van vandaag. Vrienden of kennissen dringen je hun raad op terwijl ze zelf een lamentabel hondenleven leiden. Ik kan niet tegen het fameuze 'faîtes ce que je dis mais pas ce que je fait'. Je moet het geluk van de andere niet willen. Je moet je niet moeien met de relaties en het liefdesleven van anderen.

Aanvaardt u als muzikant wel raad?
Biolay: Ik heb altijd mijn eigen ding gedaan. Het heeft wel lang geduurd voor mijn werk aansloeg. Aan La Superbe gaan zes, zeven albums vooraf! Het eerste deed het goed maar daarna radicaliseerde ik en verloor een deel van mijn publiek. Maar ik volhardde. In Frankrijk kwam alles goed met het album dat vlak voor La Superbe kwam. La Superbe zelf sloeg in verschillende landen aan. Ik blijf doen waar ik zin in heb. Hoe meer ik radicaal mijn eigen impulsen volg, hoe beter.

Ik trek me nergens iets van aan. Als ik dat wil maak ik een lied dat uit 1956 lijkt te komen of een lied dat mogelijk pas in 2015 beluisterbaar is. Als ik het cru over seks wil hebben dan doe ik dat. Ook al waarschuwt men me langs alle kanten dat de radio's gaan passen. Alsof er iemand in mij zit die hoe dan ook de onderneming wil saboteren. Alsof de zaak niet mag rendabel en betrouwbaar zijn. (Grijnst)

Pourquoi tu pleures?
FR, 2011, dir.: Katia Lewkowicz, act.: Benjamin Biolay, Emmanuelle Devos, 99 min.
In de zalen sinds 29 juni 2011