Émilie Dequenne: De magie van een kapster

Liefde kent geen grenzen. Al heeft Cupido in Lucas Belvauxs Pas son genre zijn handen vol om zijn pijl, over de sociale en culturele barrières heen, recht in het hart te schieten van een Parijse intellectueel die voor een kapster uit de provincie valt. Zelfs als die kapster een stralende en formidabele Émilie Dequenne is.

Vechtend als een krijger om aan een job te geraken, in met modder besmeurde rode laarzen: zo stapte de zeventienjarige Émilie Dequenne de filmwereld binnen. Voor haar debuut in Rosetta (1999) van de broers Luc en Jean-Pierre Dardenne werd Dequenne in Cannes, met David Cronenberg als juryvoorzitter, tot beste actrice bekroond.

Sindsdien was de Waalse vooral in Franse films te zien. Van komedies en historische drama’s tot horrorfilms: genrehopper Dequenne probeerde het allemaal. Echte uitschieters waren zeldzaam. Al scoorde ze bij publiek en recensenten als dochter van Catherine Deneuve in La fille du RER (2009) van André Techiné.

Maar geef Dequenne een Belgische regisseur en het regent pas echt complimenten. Er was Rosetta, en het op een waargebeurde familietragedie geïnspireerde A perdre la raison (2012) van rastalent Joachim Lafosse, een verstikkend drama met Dequenne als een moeder die haar kinderen vermoordt. En nu is er Pas son genre van Belvaux.

Dequenne woont ondertussen in Parijs, al is ze tot juni in Brussel voor de opnames van de tv-serie The Missing, een coproductie tussen BBC en één met naast Titus De Voogdt, ook Tcheky Karyo en hobbit James Nesbit.

Haar blond kapsel uit Pas son genre heeft ze weer ingeruild voor een meer casual look. “Ik dring daar nogal op aan bij een rol”, zegt Dequenne. “Van kapsel veranderen helpt je om in de huid van je personage te kruipen.”

Toeval of niet, in Pas son genre speelt Dequenne juist de rol van iemand die van föhnen en het in model kappen van haren haar beroep gemaakt heeft: die van Jennifer, een kapster uit Arras. Al heeft dit op het gelijknamige boek van Philippe Vilain geïnspireerde liefdesverhaal geen kapsalon als arena.

De film is een fijnzinnige illustratie van een thema dat auteur Belvaux aan het hart ligt: de moeilijk te overbruggen kloof tussen de klassen. Jennifer begint een relatie met een Parijse intellectueel (revelatie Loïc Corbery). Hoe groot het verlangen van Clément ook is om haar beter te willen leren kennen, iets in hem smoort de wens om ook voluit voor de relatie te gaan.

‘Ik heb me nog nooit zo dicht bij een personage gevoeld als Jennifer’, merkt u op. Ligt Jennifer dicht bij uzelf?
DEQUENNE: Er zijn nogal wat vergelijkingspunten. Jennifer is een positief ingesteld iemand. Ze is optimist. Ze focust zich niet op dingen die niet werken. Het is iemand die vooruit wil gaan. Ze houdt van wat ze doet. En net zoals ik is ze ook een super medeplichtige moeder. En naast haar leven als moeder heeft ze ook een stel vriendinnen bij wie ze echt kan openbloeien. Dat is ook het geval voor mij. Maar kokette meisjes, die zich goed in hun hoofd voelen, worden in films vaak voorgesteld als bloempotten. Jennifer heeft echter diepgang. Dat maakt haar ook zo anders in vergelijking met zovele andere liefdesfilms. Het is een échte heldin. Daarom had ik ook echt zin om er zo voor te gaan.

Philippe Vilain begint zijn boek met een citaat van Pavese: “Lijden is een dwaasheid.” Was dat een soort sleutel voor het personage?
DEQUENNE : Het is in elk geval een citaat dat me bevalt. Jennifer is op geen enkel moment een gevangene van zichzelf of de situatie. Maar Pas son genre is voor mij een film over de liefde tussen twee personen die de liefde helemaal anders beleven. En ik vind Jennifer de rijkste en verstandigste van de twee, juist omdat ze de intelligentie haar hart volgt. Ik heb nooit begrepen hoe mensen tegen jou of mij normaal kunnen spreken maar eens dat ze tegenover de kuisvrouw staan, slaan ze een heel andere toon aan of gunnen ze haar geen blik. Net als Jennifer maak ik dat onderscheid niet. Ik waardeer iemand omwille van wat hij is, niet om wat hij doet. Clément heeft eerst en vooral al problemen met het gegeven van een relatie op zich. Maar hij is ook een gevangene van zijn milieu.

Regisseurs hebben het vaak over uw waanzinnige energie en strijdlust. Dat straalt ook van Jennifer af. Hoe laadt u die energie op?
DEQUENNE : In het leven. Mijn leven. Ik neem mijn tijd tussen films in. Tussen de film van Belvaux en de BBC-serie in heb ik acht maanden niets gedaan, behalve me met mijn kinderen en mijn huis bezighouden. En dat doe ik vaak. Het is belangrijk om niets te doen. Dat vergeten we nogal snel. Kijk maar naar al die verhalen over burn-outs.

Nog een citaat, deze keer van seksbom Rita Hayworth: “I think all women have a certain elegance about them which is destroyed when they take off their clothes.”
DEQUENNE: Daar ben ik het volledig mee eens (lacht). Ik trek mijn kleren in de film niet uit, hoor. Dat is een dubbelgangster. Ik wil me niet naakt tonen voor een camera. Dat is het eerste wat ik tegen Lucas gezegd heb toen ik het scenario gelezen had: dat ik niet voor een camera uit de kleren kan gaan en dat ik niet wil dat een man mijn lichaam aanraakt. Dus ofwel moest hij van actrice veranderen ofwel moest hij een oplossing vinden waarmee we allebei gelukkig zouden zijn.

Is het een kwestie van schaamte?
DEQUENNE: Het lukt me gewoon niet. Ik voel me dan ongelukkig. Het gaat om meer dan schaamte. Ik heb geen schaamte op het gebied van gevoelens. Ik wil alle emoties spelen, maar met de kleren aan. Anders kan ik niets meer geven. Als ik naakt ben, zie je alleen nog Émilie. Er is geen personage meer. En ik ben een actrice. Hoe mijn lichaam er naakt uitziet, dat gaat het publiek niets aan. Als ik voor iets te kuis of eerbaar ben, zal ik de regisseur nooit zelf contacteren, ook al wil ik dolgraag met hem samenwerken. Het moet van de regisseur komen. En tant pis als het niet zo is. Natuurlijk zou een cineast als François Ozon mij liggen. Maar als hij niet naar mij komt... Voor mij werkt het verlangen alleen maar langs die kant. Ik denk ook dat ik niet het recht heb om dat te doen. Nee, ik ben heel gelukkig met de projecten die op me afkomen. Alhoewel, er is misschien één regisseur die ik zou aanschrijven: David Cronenberg.

zalen: Actor's Studio, UGC Gulden Vlies